Thống đốc Ngân hàng Nhà nước 'thanh minh' về nghịch lý điều hành chính sách tiền tệ

Sáng 16.10, tiếp tục phiên họp 27, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo kinh tế - xã hội năm 2023, kế hoạch năm 2024; đánh giá giữa kỳ về tình hình thực hiện kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025 và kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế của Chính phủ. 

Nêu ý kiến tại phiên họp, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cân nhắc 2 đánh giá tại báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế Quốc hội về các hạn chế trong điều hành chính sách tiền tệ.

Ủy ban Kinh tế cho biết, nhiều ý kiến nhận định, việc quá chú trọng kiềm chế lạm phát cũng là nguyên nhân khiến lãi suất cao. Đặc biệt là cuối năm 2022, đầu năm 2023 trong bối cảnh doanh nghiệp khó khăn, việc điều chỉnh chỉ tiêu tín dụng được thực hiện quá chậm là những bất cập trong công tác điều hành, cần rút kinh nghiệm.

GIA HÂN

Ý kiến nêu trên, theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, là nhìn từ góc độ riêng lẻ, trong khi việc điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước theo tinh thần bám sát yêu cầu của Quốc hội và trên cục diện tổng thể của nền kinh tế, là phải giảm lãi suất, đảm bảo ổn định tiền tệ, ngoại hối và hoạt động hệ thống ngân hàng. 

Bà Hồng giải thích, những tháng cuối 2022, khi nhiều nước có mặt bằng lãi suất cao, xét thấy năm 2022 chúng ta có thể kiểm soát lạm phát theo mục tiêu của Quốc hội nên những tháng đầu năm vẫn giữ nguyên lãi suất điều hành. 

Tới tháng 10.2022, sự kiện rút tiền hàng loạt tại SCB xảy ra, nên Ngân hàng Nhà nước tập trung ưu tiên đảm bảo an toàn hệ thống, ngăn ngừa nguy cơ đổ vỡ như sự đổ vỡ của các ngân hàng trên thế giới.

"Mọi biện pháp lúc này ưu tiên ngăn ngừa nguy cơ đổ vỡ hệ thống", bà Hồng nói, và cho biết khi đó, các ngân hàng cũng căng thẳng tín dụng, một số ngân hàng bị thiếu dự trữ bắt buộc, nguy cơ mất khả năng chi trả hiện hữu.

Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, tại thời điểm đó, Ngân hàng Nhà nước chưa điều chỉnh tăng trưởng tín dụng vì các ngân hàng phải tập trung đáp ứng khả năng yêu cầu chi trả của người dân, với tác động tâm lý người dân rút tiền gửi từ ngân hàng nhỏ để chuyển sang các ngân hàng lớn.

"Ngân hàng Nhà nước chưa điều chỉnh tăng trưởng tín dụng, phải tập trung thanh khoản hệ thống, đáp ứng yêu cầu chi trả cho người dân. Tới tháng 11.2022, thanh khoản cải thiện dần, và đầu tháng 12.2022, Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng", bà Hồng nhấn mạnh.

"Lúc đó, ổn định tỷ giá chỉ có thể dùng biện pháp như can thiệp ngoại tệ, điều chỉnh tăng lãi suất và hạn chế thanh khoản. Ngân hàng Nhà nước đã phải thực hiện cả 3 biện pháp này, tức là vừa can thiệp, vừa tăng lãi suất 2 lần vào tháng 9 và tháng 10.2022; đồng thời, chưa điều chỉnh tín dụng. Việc này đã giúp ổn định tỷ giá trở lại, cả năm 2022 tăng trên 3%", bà Hồng cho hay.

Chính sách tiền tệ phải căn cứ nhiều mục tiêu

Một nhận định khác cũng được Ủy ban Kinh tế nêu ra là "lạm phát thấp, lãi suất cao là nghịch lý, thể hiện bất cập trong điều hành chính sách tài khóa, tiền tệ". Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cũng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cân nhắc, xem xét với nhận định này bởi "ý kiến chỉ nhìn ở góc độ lạm phát và lãi suất".

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng phân tích, điều hành lãi suất, các công cụ chính sách tiền tệ phải căn cứ vào mục tiêu lạm phát, dự báo xu hướng lạm phát thế giới, trong nước và yêu cầu ổn định tỷ giá, an toàn hệ thống. 

GIA HÂN

"Những nhiệm vụ này không thể hy sinh nhiệm vụ nào, mà phải đảm bảo hài hòa, linh hoạt trong điều hành. Nếu xu hướng lạm phát bùng lên thì chính sách tiền tệ có nhiệm vụ phòng ngừa, chuẩn bị xu hướng thắt chặt", bà Hồng nói.

Bà Hồng cho biết, cuối 2021, Mỹ và một số nước đánh giá lạm phát chỉ tạm thời, chính sách tiền tệ của họ chưa thắt chặt. Nhưng tới 2022 lạm phát bùng lên, họ buộc phải thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt nhanh, mạnh, nên tác động tới các nền kinh tế toàn cầu. 

"Tức là, điều hành không thể chủ quan với lạm phát. Chúng ta phải nhìn về xu hướng phía trước, chứ không phải chỉ nhìn lạm phát thời gian qua thấp mà cho rằng chính sách lãi suất, tiền tệ không phải lo lắng", bà Hồng nói.

Về tiếp cận vốn, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, tín dụng tới 21.9 tăng 5,33%, hết tháng 9 tăng gần 7%. Với điều hành quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành trong xúc tiến thương mại, tăng xuất khẩu, tăng khai thác thị trường trong nước, bà Hồng dự báo tín dụng từ nay tới cuối năm tín dụng sẽ tăng lên.

Liên quan tới xử lý ngân hàng yếu kém, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho rằng đây là việc khó, cần thời gian. Từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ đạo xử lý rất quyết liệt. Ngân hàng Nhà nước đã trình cấp có thẩm quyền chủ trương xử lý các ngân hàng yếu kém.