Thời sự

Thủ đoạn trục lợi trong đại án Việt Á

Lê Hiệp - lehiepthanhnien@gmail.com

13/06/2022 04:21 GMT+7

Vụ án kit xét nghiệm Việt Á từ khâu nghiên cứu, cấp phép lưu hành đến các hợp đồng cung cấp cho nhiều bộ, ngành T.Ư và 62 tỉnh, TP trên cả nước cho thấy tham nhũng đang trở nên có tổ chức, “cấu kết tinh vi” giữa cán bộ nhà nước và bên ngoài như thế nào.

Tham gia nghiên cứu đề tài khoa học cấp quốc gia

Ngày 3.2.2020, vào thời điểm dịch Covid-19 mới bắt đầu xuất hiện tại VN, ông Chu Ngọc Anh, khi đó là Bộ trưởng KH-CN, ký 4 quyết định phê duyệt các đề tài nghiên cứu khoa học cấp quốc gia liên quan tới công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Một trong các đề tài nghiên cứu được ông Chu Ngọc Anh ký phê duyệt là “Nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm RT-PCR và Real-time RT-PCR phát hiện chủng vi rút Corona mới 2019 (2019-nCoV)” có tổng kinh phí gần 19 tỉ đồng được giao cho Học viện Quân y (Bộ Quốc phòng) chủ trì. Công ty CP công nghệ Việt Á có 4 thành viên tham gia nhóm nghiên cứu từ ngày đầu với lý do tích hợp giai đoạn sản xuất phòng thí nghiệm với sản xuất thử nghiệm làm một, đáp ứng tính cấp bách của phòng, chống dịch.

Tổng giám đốc Công ty CP công nghệ Việt Á Phan Quốc Việt báo cáo kit xét nghiệm Covid-19 tại Bộ KH-CN tháng 3.2020

Bộ KH-CN

Một tháng sau, ngày 3.3.2020, 100% thành viên Hội đồng đánh giá, nghiệm thu đề tài nghiên cứu do Bộ KH-CN thành lập đã nghiệm thu kết quả, đồng thời đề nghị Bộ Y tế cấp phép sử dụng bộ sinh phẩm do nhóm nghiên cứu của Học viện Quân Y và Công ty Việt Á chế tạo.

Ngày 5.3, Bộ KH-CN tổ chức họp báo công bố kết quả nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm (bộ kit) Real-time RT-PCR đầu tiên “made in Vietnam”; đồng thời khẳng định, bộ kit xét nghiệm do Việt Á sản xuất đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công nhận.

Ủy ban Kiểm tra T.Ư sau đó đã kết luận, một số lãnh đạo Bộ KH-CN và đơn vị vi phạm trong việc phê duyệt, giao tổ chức thực hiện, ký hợp đồng, đánh giá, nghiệm thu, chuyển giao, quản lý, kiểm tra, giám sát, thanh quyết toán kinh phí thực hiện đề tài khoa học nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm Covid-19 của Học viện Quân y; trong truyền thông, xác nhận và đề nghị khen thưởng đối với Học viện Quân y, Công ty CP công nghệ Việt Á và một số cá nhân.

Tới nay, sau 6 tháng điều tra, ngoài Phan Quốc Việt (Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc) cùng các đồng phạm tại Công ty Việt Á, riêng tại Bộ Quốc phòng, cơ quan chức năng đã khởi tố 2 người thuộc Học viện Quân Y là đại tá Hồ Anh Sơn, Phó giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự, và đại tá Nguyễn Văn Hiệu, Trưởng phòng Trang thiết bị, vật tư. Ông Sơn là người chủ trì đề tài nghiên cứu tiêu tốn gần 19 tỉ đồng ngân sách nói trên. Còn ở Bộ KH-CN, tới nay, Bộ Công an cũng đã khởi tố 3 người gồm ông Trịnh Văn Hùng, Phó vụ trưởng Vụ KH-CN các ngành kinh tế, kỹ thuật; Thứ trưởng Phạm Công Tạc và nguyên Bộ trưởng Chu Ngọc Anh. Ông Chu Ngọc Anh bị khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về tội danh “vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí” liên quan trực tiếp đến sai phạm trong việc nghiên cứu, chuyển giao kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á nói trên.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn: "Việt Á là ai, sao lại có quyền lực chi phối lớn đến vậy?"

Móc ngoặc, nâng khống giá để trục lợi

Ngày 4.3.2020, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn đã ký Quyết định số 774, cấp phép tạm thời cho phép sử dụng bộ kit do Học viện Quân y nghiên cứu và Công ty Việt Á sản xuất để phục vụ công tác phòng chống dịch Covid-19. Đến tháng 12.2020, bộ kit xét nghiệm của Việt Á được Bộ Y tế cấp phép lưu hành chính thức. Các cơ quan chức năng của Bộ Y tế sau đó còn có văn bản gửi sở y tế, bệnh viện, viện trực thuộc bộ giới thiệu kit xét nghiệm của Công ty Việt Á kèm theo giá bán là 470.000 đồng/kit.

Kết luận sau đó của Ủy ban Kiểm tra T.Ư cũng cho thấy, lãnh đạo bộ và đơn vị vi phạm quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước trong việc đánh giá chuyên môn, kiểm tra, giám sát; cấp phép, cấp số đăng ký lưu hành; hiệp thương giá và mua sắm bộ sinh phẩm xét nghiệm Covid-19 của Công ty CP công nghệ Việt Á. Cơ quan có thẩm quyền cũng khẳng định, cá nhân ông Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng Y tế, còn can thiệp, tác động hỗ trợ Công ty Việt Á trong quá trình cấp sổ đăng ký lưu hành tạm thời và chính thức, hiệp thương giá và kiểm tra giá hiệp thương đối với bộ kit xét nghiệm; và việc ban hành các thông báo giá các sinh phẩm trang thiết bị y tế chẩn đoán Covid-19 trái quy định.

Sau khi được cấp phép cho tới khi bị khởi tố, bắt tạm giam vào ngày 31.12.2021, Công ty Việt Á đã cung cấp cho các bộ ngành T.Ư, bệnh viện, trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) và đối tác ở 62/63 tỉnh, thành với doanh thu khoảng 4.000 tỉ đồng. Trong quá trình đó, Phan Quốc Việt và các đồng phạm tại Công ty Việt Á đã móc ngoặc lãnh đạo các đơn vị này hợp thức hồ sơ chỉ định thầu, hoàn thiện hồ sơ, ký hợp đồng, thanh quyết toán cho Công ty Việt Á theo giá cao hơn nhiều so với giá thành sản xuất. Để các phi vụ trục lợi bất chính trót lọt, Công ty Việt Á chi tới 800 tỉ đồng “hoa hồng” cho bên mua, có những lãnh đạo đơn vị nhận “lại quả” lên tới hàng chục tỉ đồng…

Đến nay, liên quan việc mua sắm kit xét nghiệm của Công ty Việt Á, gần 40 người là giám đốc, cán bộ CDC của 14 tỉnh, TP đã bị khởi tố, bắt tạm giam. Nhiều đơn vị tại các tỉnh, thành khác cũng đang nằm trong “tầm ngắm” của cơ quan chức năng.