Tiết kiệm tăng có kéo lãi vay?

Nhiều nhà băng âm thầm tăng lãi suất tiết kiệm

Lãi suất (LS) tiết kiệm của một số ngân hàng (NH) đột ngột tăng mạnh không chỉ gây bất ngờ cho người gửi tiền mà còn khiến họ có thêm lựa chọn sinh lời tốt hơn cho đồng vốn của mình.

Chị Thanh Hà (Q.3, TP.HCM) cho biết trước đây dù tài khoản nhận lương ở Vietcombank nhưng khi gửi tiết kiệm, chị không chọn nhà băng này vì LS thấp. Đơn cử, LS huy động tiết kiệm kỳ hạn 1 tháng của Vietcombank chỉ 1,6%/năm, 3 tháng ở mức 1,9%/năm, 6 tháng 2,9%/năm, 12 tháng 4,6%/năm… Do đó chị Hà mang tiền gửi tiết kiệm ở một NH cổ phần khác với LS 4,1%/năm cho kỳ hạn gửi 1 tháng. Thế nhưng mới đây, có việc đến Vietcombank, chị Hà mới biết khách hàng Priority có mức LS tiết kiệm cao hơn. Cụ thể, kỳ hạn 1 tháng có LS là 2,8%/năm, 3 tháng là 3,2%/năm, 6 tháng là 4%/năm… cao hơn so với LS bình thường 1,1 - 1,3%/năm. "Ngoài ra, vẫn có thể trao đổi thêm với nhân viên để có mức LS tốt nhất. Những tháng đầu năm thì không có việc này", chị Hà thông tin.

ẢNH: Ngọc Thắng

Theo Hiệp hội NH VN, trong tháng 10 đã có 9 NH tăng LS tiết kiệm, mức tăng mạnh nhất là LPBank từ 0,7 - 0,8%/năm ở kỳ hạn 1 - 3 tháng. Các NH còn lại tăng nhẹ từ 0,05 - 0,35%/năm. Tuy nhiên cũng có nhà băng đảo chiều giảm nhẹ LS huy động từ 0,1 - 0,35%/năm gồm CBBank, NCB, VPBank và Techcombank.

Mặc dù cuộc đua không ồ ạt như trước nhưng thị trường vẫn xuất hiện những mức lãi cao. Chẳng hạn, PVcombank huy động kỳ hạn 12 và 13 tháng với LS 9,5%/năm áp dụng gửi tiết kiệm tại quầy cho số dư tiền gửi mở mới từ 2.000 tỉ đồng trở lên. HDBank áp dụng mức LS 8,1%/năm cho kỳ hạn 13 tháng với điều kiện duy trì số dư tối thiểu 300 tỉ đồng. MSB áp dụng LS cao nhất 8%/năm kỳ hạn 13 tháng khi khách hàng có sổ tiết kiệm mở mới hoặc sổ tiết kiệm mở từ ngày 1.1.2018 tự động gia hạn có kỳ hạn gửi 13 tháng và số tiền gửi từ 500 tỉ đồng.

Một điểm đáng chú ý những ngày qua là LS trên thị trường liên NH đột ngột tăng lên mức cao. So với cách đây 1 tháng, LS giao dịch tiền đồng giữa các nhà băng tăng từ 0,5 - 1,2%/năm. LS liên NH dao động từ 4,77 - 5,09%/năm, vào đầu tuần có khi lên đến 5,2 - 6,1%/năm. LS liên NH tăng lên cho thấy chi phí vốn của các nhà băng cũng đi lên.

Ở thời điểm hiện tại, LS cho vay bình quân của NH thương mại trong nước đối với các khoản cho vay mới và cũ còn dư nợ ở mức 6,7 - 9,1%/năm (giảm nhẹ 0,1% so với tháng trước). LS cho vay ngắn hạn bình quân bằng VND đối với lĩnh vực ưu tiên khoảng 3,7%/năm, thấp hơn mức LS cho vay ngắn hạn tối đa theo quy định của NH Nhà nước (NHNN) là 4%/năm. Mức lãi vay này vẫn đang được kiến nghị kéo xuống để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi. Thế nên việc LS huy động tăng khiến các doanh nghiệp lo lắng lãi vay sẽ bị kéo lên theo bởi các NH cần duy trì mức biên lợi nhuận từ 1,5 - 2%, trong khi đó, LS cho vay có tài sản đảm bảo dao động từ 8 - 10% nên LS huy động cao nhất chỉ khoảng 6 - 7%/năm. Nếu tăng đầu vào, đầu ra cũng phải tăng theo.

Lãi vay khó "đu" theo

Trước lo ngại này, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu phân tích LS tiết kiệm trên mức 7%/năm chỉ xuất hiện ở một số NH, ở một số kỳ hạn dài như 12 và 13 tháng, đồng thời số tiền gửi cũng ở mức rất cao, từ vài trăm đến vài nghìn tỉ đồng. Không dễ để đáp ứng các điều kiện đó nên mức độ tác động không lớn đến mặt bằng chung. "Đồng ý rằng LS huy động những kỳ hạn ngắn có tăng nhưng cũng chưa đến mức tác động đến LS cho vay của các nhà băng. Tăng trưởng tín dụng hiện nay nhanh hơn so với cho vay nên các NH muốn có nguồn vốn cho vay phải tăng LS huy động để hút vốn nên cũng khó tránh tác động đến LS cho vay. Nhưng thực tế, LS huy động đã tăng từ tháng 4 và đến nay mức độ đã chậm lại nhiều. 

Chưa kể, để đảm bảo tăng trưởng tín dụng đạt được mức tăng trưởng 15%, LS cho vay phải được duy trì ở mức ổn định nhằm hỗ trợ kinh tế. Thế nên lãi vay cũng khó tăng mạnh", ông Hiếu nhận định. Nhưng để giảm lãi vay, theo ông Hiếu, cũng rất khó do tỷ lệ nợ xấu vẫn đang có xu hướng gia tăng trong thời gian gần đây. Việc này làm tăng thêm chi phí trích lập dự phòng của các NH. Chưa kể LS còn phải tính đến lạm phát, tỷ giá, ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối… NHNN cần cân bằng mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và tăng trưởng trong bối cảnh áp lực tỷ giá và lạm phát gia tăng.

Đồng quan điểm, PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, ĐH Kinh tế TP.HCM, cũng cho rằng trong một vài thời điểm, LS huy động của NH tăng lên, không những đáp ứng nguồn vốn cho vay cuối năm mà còn đáp ứng nhu cầu thanh khoản cuối năm. LS trên thị trường liên NH tăng cùng tỷ giá đi lên nên NHNN cũng đang thực hiện bơm tiền trên thị trường mở khối lượng lớn nên LS cũng đã dịu lại. "Nhu cầu tín dụng còn yếu, lực hấp thụ vốn của nền kinh tế còn thấp nên LS cho vay tăng sẽ khó cho vay. Do đó, dù LS huy động có tăng, đa số các NH sẽ không tăng LS cho vay trong suốt phần còn lại của năm 2024", ông Huân dự báo.

Tương tự, ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối Kinh doanh tiền tệ, NH UOB VN, nhận định: "Các mức LS huy động tiền gửi từ dân cư và doanh nghiệp tại các NH thương mại được giữ ở mức ổn định trong tháng 10 và đầu tháng 11 cũng khẳng định thị trường chưa có dấu hiệu thiếu hụt thanh khoản. Theo số liệu tham khảo đến cuối ngày 4.11, số dư phát hành tín phiếu khoảng 80.000 tỉ đồng (kênh hút) trong khi số dư bơm thanh khoản qua thị trường mở là 50.000 tỉ đồng (kênh bơm). Như vậy, cơ quan quản lý đã và đang sử dụng hài hòa các công cụ ổn định thị trường và cho thấy chưa có tình trạng thiếu hụt thanh khoản trên thị trường".