Tổng thống Mỹ Biden tiến thoái lưỡng nan ở Afghanistan sau vụ đánh bom của IS

Mỹ đặt ra hạn chót rút hết binh sĩ khỏi Afghanistan vào ngày 31.8. Nửa tháng trước cột mốc đó, chính quyền Afghanistan được Mỹ hậu thuẫn dễ dàng để quyền kiểm soát đất nước rơi vào tay Taliban trước sự ngỡ ngàng của cả Mỹ và cộng đồng quốc tế.

Cũng từ ngày 15.8, Mỹ gấp rút tiến hành cuộc di tản lớn đưa công dân nước này và những người Afghanistan đang đầy sợ hãi rời khỏi Kabul. Có những chuyến bay chở tới hơn 800 người. 

Ở hậu trường, Mỹ vẫn có những đàm phán với Taliban, nhưng Afghanistan không chỉ có Taliban. Những diễn biến xảy ra quá nhanh ở Afghanistan từ khi Mỹ tuyên bố rút quân đã khiến nơi đây trở nên bất ổn. Taliban dễ dàng lật đổ chính quyền Afghanistan trước đó, nhưng cũng đối diện những kẻ thù và đối thủ khác. Ngoài lực lượng phản kháng, còn có một tổ chức khủng bố vẫn ẩn dật chờ thời vốn coi Taliban là kẻ thù: ISIS-K. Đây là một nhánh trung thành với tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Ngày 26.8, khi lính Mỹ đang ở khu vực sân bay Kabul cùng rất đông người Afghanistan đang mong chờ được lên máy bay di tản, hai vụ tấn công khủng bố đã xảy ra. Có nã súng và có đánh bom liều chết. 13 lính Mỹ và hàng chục dân thường Afghanistan thiệt mạng. Ngoài ra, hàng chục người khác bị thương, trong đó có 18 lính Mỹ. ISIS-K nhận trách nhiệm vụ tấn công đẫm máu này.

Đây là ngày mà quân đội Mỹ tổn thất nhân mạng nhiều nhất ở Afghanistan trong vòng 10 năm qua. Trớ trêu hơn nữa, sự tổn thất lại đúng vào thời điểm Mỹ rời đi để thoát khỏi vùng đất mà 20 năm trước cuộc chiến bắt đầu, vì khủng bố al-Qaeda.

Tổng thống Joe Biden đã tuyên bố sẽ truy lùng và buộc những kẻ khủng bố đã tiến hành vụ tấn công phải trả giá. Ông nhấn mạnh "Mỹ sẽ đáp trả bằng vũ lực và độ chính xác, vào thời gian, địa điểm mà chúng tôi lựa chọn".

Phát biểu này của ông Biden làm gợi nhắc một tuyên bố tương tự được Tổng thống George W. Bush đưa ra sau vụ khủng bố 11.9.2001. Ông Bush khi đó nói: "Cuộc chiến này bắt đầu dựa vào thời gian và những điều kiện do người khác tạo ra, nhưng nó sẽ kết thúc theo cách và thời gian mà chúng tôi lựa chọn", theo The Washington Post ngày 14.9.2001.

Các quan chức cấp cao Mỹ cảnh báo một cách chắc chắn rằng các vụ tấn công sẽ tiếp diễn, nhưng chính quyền ông Biden cũng tuyên bố kiên quyết tiếp tục chiến dịch di tản khỏi Afghanistan trước hạn chót 31.8.

Điều này cũng có nghĩa 4 ngày tới sẽ là những ngày rất căng thẳng và ẩn chứa nhiều nguy hiểm ở Kabul.

Tổng thống Biden lúc này bị giằng xé bởi đau buồn vì mất mát của người Mỹ và quyết tâm bắt thủ phạm trả giá. Như đã đề cập ở trên, tuyên bố của ông Biden có nét tương đồng với ông Bush cách đây 20 năm. Theo CNN, sự tương đồng đó phản ánh sự thật rằng tổng thống Mỹ vẫn bị bóng ma khủng bố bủa vây, ngay cả khi Mỹ đang quyết tâm rút ra khỏi vùng lầy.

Ông Biden trong tình thế lưỡng nan khi một mặt phải hoàn thành việc rút quân trước hạn chót và có thể sẽ không còn đủ thời gian để di tản tất cả những người Afghanistan đã giúp đỡ Mỹ. Ông ấy có lẽ cũng hiểu rõ quyết định không gia hạn thời gian đồng nghĩa với việc lời hứa đưa tất cả "bạn bè và đồng minh" của Mỹ rời Afghanistan khi chỉ có 4 ngày lại càng khó khăn. 

Một mặt khác, việc tấn công đáp trả IS sẽ trở nên khó khăn hơn khi không còn quân đội Mỹ tại Afghanistan hay gần đó. Lúc này các lựa chọn khả dĩ có thể là không kích, sử dụng máy bay không người lái. Và như vậy, hoạt động quân sự của Mỹ ở Afghanistan vẫn chưa kết thúc mà là đang thay đổi. Chuyên gia phân tích an ninh, tình báo và khủng bố của CNN Juliette Kayyem đánh giá Mỹ rời Afghanistan nhưng cũng không rời bỏ Afghanistan mà các nỗ lực chống khủng bố vẫn tiếp diễn.

Như vậy, Bản thân quyết định của ông Biden cũng sẽ là lưỡng nan. Nếu rời đi, ông Biden có thể không đưa hết được người muốn đưa ra khỏi Afghanistan, nhưng nếu ở lại thì lực lượng Mỹ cũng đối diện nguy hiểm. 

Tất cả sẽ phải chờ xem những gì sẽ xảy ra và chính quyền Tổng thống Mỹ Biden sẽ thực hiện các cam kết như thế nào.