TP.HCM: Uống thuốc đông y trị tiểu đường nghi chứa phenformin, bệnh nhân nguy kịch

Nguy kịch vì... uống thuốc tiểu đường có chữ Tàu

Chất cấm được tìm thấy trong sản phẩm này Ảnh: Trung tâm DI & ADR

Nữ bệnh nhân tử vong sau khi uống thốc tiểu đường toàn chữ Tàu. ẢNH: BVCC

Cảnh giác với thuốc có chứa chất cấm phenformin

Theo DI & ADR, ngày 20.2.2019, trung tâm ghi nhận báo cáo về một bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng và tử vong sau quá trình sử dụng thuốc tiểu đường hoàn bị trộn lẫn phenformin.

Khai thác tiền sử dùng thuốc cho thấy bệnh nhân đã sử dụng thực phẩm chức năng tiểu đường hoàn trong vòng 3 năm gần đây. Kết quả kiểm nghiệm cho thấy viên tiểu đường hoàn có chứa phenformin là một dược chất không được cấp phép lưu hành.

Tại Việt Nam, đã có báo cáo về việc phenformin vẫn được trộn vào một số chế phẩm thuốc y học cổ truyền để điều trị đái tháo đường. Vào năm 2018, một bệnh viện cũng đã ghi nhận 3 bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng như nhiễm toan máu và suy đa tạng. Các bệnh nhân này sau đó đều được chẩn đoán toan chuyển hóa do ngộ độc phenformin/đái tháo đường tuýp 2.

Cục Quản lý  y dược dược cổ truyền - Bộ Y tế cũng đã có công văn về việc thu hồi với chế phẩm “Viên thuốc màu xám” dựa trên kết quả kiểm nghiệm cho thấy mẫu thử dương tính với phenformin

Theo DI & ADR thì phenformin bắt đầu được lưu hành trên thế giới cho điều trị đái tháo đường vào năm 1957. Những báo cáo ADR đầu tiên của thuốc này được ghi nhận lần đầu vào năm 1963. Kể từ năm 1970, do liên quan đến việc gây nhiễm toan chuyển hóa (và đã ghi nhận các ca tử vong), thuốc đã bị thu hồi ở nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Canada, New Zealand, Brazil, Ethiopia, 15 nước ở châu Âu và 6 nước ở châu Á.

Mặc dù tất cả các thuốc nhóm biguanid (metformin, phenformin) đều có thể gây ra nhiễm toan lactic, nhưng phenformin được cho là thuốc có nguy cơ gây phản ứng cao nhất. Bên cạnh đó, nhiễm toan lactic thường bị chẩn đoán nhầm và do vậy không được xử trí kịp thời, đặc biệt trên đối tượng bệnh nhân cao tuổi do bị nhiễu bởi nhiều bệnh lý khác nhau.

Cũng theo DI & ADR thì tình trạng các chế phẩm đông dược giả với những thành phần không rõ ràng vẫn được ghi nhận ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm cả VN. Nguy cơ liên quan đến việc sử dụng các loại thuốc điều trị đái tháo đường có trộn thêm phenformin là rất lớn, gây ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát bệnh đái tháo đường do không rõ liều lượng, thành phần và việc sử dụng không được giám sát.

Do vậy, việc tăng cường lấy mẫu và kiểm nghiệm các thuốc đông y có mặt trên thị trường là cần thiết để hạn chế vấn nạn trên. Người bệnh có mong muốn sử dụng thuốc đông y để điều trị đái tháo đường cần được tư vấn bởi những người có chuyên môn về y dược học cổ truyền thay vì tự ý sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ.