Trầm cảm ở người bệnh đái tháo đường và tim mạch

Gần đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) tiếp nhận điều trị cho chị N.T.M.T. (25 tuổi, ngụ tại TP.HCM).

Chị T. bị béo phì, luôn thấy mặc cảm về cơ thể của mình. Gần đây, chị phát hiện mình bị đái tháo đường. Cách đây vài năm, người thân của chị đã tử vong vì biến chứng của căn bệnh này. Chính vì vậy, chị luôn trong tâm trạng buồn bã và lo sợ mình sẽ mất vì bệnh đái tháo đường.

Chị T. chán nản, từ chối điều trị, tinh thần ngày càng suy sụp và đã có ý định tự tử. May mắn người thân phát hiện và kịp thời ngăn cản. Sau đó, chị được người thân đưa đến khám tại Phòng khám Tâm lý BV ĐHYD TP.HCM.

ThS BS. Nguyễn Minh Mẫn tư vấn tâm lý cho người bệnh

Bệnh viện cung cấp

Tại đây, bác sĩ đã sử dụng nhiều phương pháp điều trị tâm lý phối hợp với mục tiêu phòng ngừa tự tử, cải thiện trầm cảm, thiết lập lại động lực sống cho người bệnh, giải thích cụ thể về lợi ích của việc điều trị đái tháo đường, béo phì đa chuyên khoa để đạt hiệu quả tối ưu. Sau 2 giờ được bác sĩ tư vấn, chị T. ra về trong tâm trạng thoải mái, lạc quan hơn. Hiện tâm lý của chị T. đã ổn định, không còn ý định tự tử. Hiện chị tiếp tục được theo dõi điều trị béo phì và đái tháo đường, sức khỏe ngày càng được cải thiện.

Người bệnh đái tháo đường và tim mạch có nguy cơ cao bị trầm cảm

Trầm cảm là bệnh lý tâm thần ngày càng trở nên phổ biến trong xã hội hiện đại. Nếu không được phát hiện sớm có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Trầm cảm là nguyên nhân của hơn 50% trường hợp tự tử. Tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm ngày một gia tăng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi năm có khoảng 850.000 tự tử vì trầm cảm. Số lượng người được chẩn đoán và điều trị trầm cảm kịp thời còn rất thấp, chỉ chiếm khoảng 25%.

Theo ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn, Trưởng Đơn vị Tâm lý lâm sàng BV ĐHYD TP.HCM, trầm cảm có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó một nguyên nhân ít người quan tâm đó là từ các bệnh lý mạn tính như đái tháo đường và tim mạch. Khi tinh thần căng thẳng sẽ làm tăng khả năng mắc bệnh đái tháo đường và bệnh tim mạch. Ngược lại, bệnh đái tháo đường làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh về tâm - thần kinh, trong đó có trầm cảm. Một số nghiên cứu cho thấy, người mắc các bệnh đái tháo đường, tim mạch có nguy cơ bị trầm cảm cao gấp 2-3 lần so với người bình thường. Trầm cảm cũng làm tăng nguy cơ tử vong ở người bệnh đái tháo đường và tim mạch lên gấp 2 lần, khiến người bệnh thờ ơ với sức khỏe, không chủ động tuân thủ điều trị làm bệnh trở nặng. Do đó, người bệnh cần được phát hiện sớm các bất thường về mặt tâm lý để được bác sĩ tư vấn điều trị sớm, tránh bệnh tiến triển nặng dẫn đến các hậu quả đáng tiếc.

Chẩn đoán, điều trị trầm cảm ở người bệnh đái tháo đường và tim mạch

ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn cho biết người có dấu hiệu trầm cảm sẽ được chẩn đoán thông qua các bảng hỏi, thang điểm, trò chuyện trực tiếp với bác sĩ tâm lý. Bác sĩ sẽ tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến trầm cảm, phối hợp với các bác sĩ chuyên khoa liên quan như tim mạch, đái tháo đường, thần kinh… và thực hiện các cận lâm sàng cần thiết. Từ đó, bác sĩ tâm lý sẽ đánh giá các nguy cơ tự tử, ngăn ngừa tự tử, cân nhắc điều trị trầm cảm bằng thuốc hoặc không dùng thuốc, điều trị các bệnh lý đi kèm. Để việc điều trị trầm cảm được hiệu quả, bác sĩ và người nhà luôn phải đồng hành, động viên người bệnh tuân thủ điều trị, suy nghĩ tích cực, lạc quan để chiến thắng bệnh tật.

Khác với người bệnh trầm cảm thông thường, để điều trị trầm cảm trên người bệnh đái tháo đường và tim mạch, đòi hỏi người bệnh cần được đánh giá toàn diện về các vấn đề tâm lý, mối quan hệ giữa trầm cảm và các bệnh mạn tính đi kèm. Bác sĩ tâm lý sẽ chỉ định phương pháp điều trị trầm cảm bằng phương pháp dùng thuốc hoặc không dùng thuốc (kiểm soát các căng thẳng, nguyên nhân gây ra trầm cảm). Trường hợp cần sử dụng thuốc chống trầm cảm, bác sĩ sẽ cân nhắc xem việc sử dụng thuốc có ảnh hưởng đến quá trình điều trị bệnh đái tháo đường và tim mạch hay không, phối hợp với bác sĩ điều trị đái tháo đường, tim mạch trong việc xây dựng phác đồ điều trị cho người bệnh.

Riêng tại BV ĐHYD TP.HCM, thế mạnh trong phối hợp đa chuyên khoa giúp người bệnh được điều trị toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Các bác sĩ chuyên khoa tim mạch, Nội tiết luôn chú trọng phối hợp với các Bác sĩ tâm lý trong tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về tâm lý cho người bệnh, nhất là với những người bệnh vừa trải qua các bệnh nguy hiểm tính mạng như nhồi máu cơ tim.

ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn khuyến cáo, dấu hiệu trầm cảm ở những người có bệnh mạn tính, bác sĩ sẽ sử dụng các thang đo chẩn đoán sức khỏe tinh thần: buồn bã, u uất với thời gian kéo dài trên 2 tuần, thay đổi thói quen, hạn chế tiếp xúc với người khác, bế tắc… là những dấu hiệu thường gặp ở người bị trầm cảm. Ngay khi phát hiện người thân có các dấu hiệu này, người nhà nên quan tâm, động viên và đồng hành cùng bác sĩ tâm lý để giúp người bệnh vượt qua trầm cảm, tránh các hậu quả đáng tiếc lên sức khỏe và tính mạng của người bệnh.

Nhằm nâng cao kiến thức cộng đồng về tình trạng trầm cảm ở người mắc các bệnh lý mạn tính, Trung tâm Truyền thông BV ĐHYD TP.HCM phối hợp với Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam thực hiện chương trình tư vấn “Hiểu đúng - Sống khỏe” với chủ đề: “Trầm cảm ở người bệnh đái tháo đường và tim mạch”, theo dõi tại: https://bit.ly/tramcamonguoidaithaoduongvatimmach.

Với sự tư vấn của ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn, chương trình cung cấp thông tin y khoa hữu ích về bệnh trầm cảm và các phương pháp chẩn đoán, điều trị bệnh trầm cảm ở người bệnh đái tháo đường và tim mạch.