Trung Quốc chuẩn bị kiềm chế thuật toán của các hãng công nghệ lớn

Theo South China Morning Post, Cơ quan Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC) hôm 27.8 đã đưa ra bản dự thảo các quy tắc mới 30 điểm chi tiết để “điều chỉnh hoạt động đề xuất dựa vào thuật toán trên internet”, bao gồm tổng hợp nội dung, đề xuất được cá nhân hóa và xếp hạng tìm kiếm. Động thái này diễn ra khi Bắc Kinh đang nỗ lực chuyển hướng sự chú ý của mọi người đến những nội dung trực tuyến mà nhà nước cho là phù hợp với nhu cầu rộng rãi của công chúng. Bản dự thảo đang được trưng cầu ý kiến phản hồi của công chúng cho đến ngày 26.9.

“Quy định được đề xuất hiện là bộ tiêu chuẩn hoàn chỉnh nhất để điều chỉnh khuyến nghị thuật toán ở Trung Quốc. Sự ra đời của nó là phản ứng đối với các mối quan tâm xã hội. Công nghệ thuật toán giúp thúc đẩy phát triển kinh tế, nhưng nó cũng gây ra nhiều vấn đề, chẳng hạn việc sử dụng phân tích dữ liệu lớn để định giá sản phẩm gây bất lợi cho người dùng”, Liu Wenjie, Giáo sư luật tại Đại học Truyền thông Trung Quốc ở Bắc Kinh, nói.

Cùng với quy định thuật toán, CAC cũng công bố một thông báo gồm 10 điểm chi tiết yêu cầu các trang web, ứng dụng của Trung Quốc ngừng cho người nổi tiếng tiếp xúc quá nhiều và cấm người hâm mộ của họ thành lập các câu lạc bộ trực tuyến. Cơ quan này đã bắt đầu một chiến dịch để xóa các cảnh báo ứng dụng, đặc biệt nghiêm cấm những thông tin về người nổi tiếng nói chuyện phiếm, bạo lực và nội dung thô tục.

Những sáng kiến trên cho thấy sức mạnh và phạm vi tiếp cận rộng lớn của chính quyền Bắc Kinh trong việc kiểm tra cách các thuật toán định hình cuộc thảo luận, cũng như xu hướng trực tuyến tại thị trường điện thoại thông minh và internet lớn nhất thế giới. Một điều khoản chính trong dự thảo là cho phép người dùng có tùy chọn từ chối các đề xuất do thuật toán tạo ra. Theo dự thảo, nhà cung cấp dịch vụ “sẽ phải dừng ngay lập tức” khuyến nghị cá nhân hóa khi người dùng từ chối hoạt động đó.

Ngoài ra, quy định được đề xuất cũng đặt ra trách nhiệm pháp lý bổ sung đối với chủ sở hữu thuật toán, kêu gọi các nhà cung cấp dịch vụ “có khả năng tác động đến dư luận” đăng ký thuật toán với cơ quan quản lý trong vòng 10 ngày làm việc sau khi các quy tắc mới có hiệu lực. Các nhà cung cấp dịch vụ cũng cần duy trì “ghi chú đề xuất dịch vụ thuật toán” trong ít nhất sáu tháng và đưa cho cơ quan quản lý khi cần thiết.

Theo luật sư Xia Hailong ở công ty luật Shanghai Shenlun Law Firm, những nền tảng có ảnh hưởng lớn đến dư luận và quần chúng, ví dụ như Weibo và trang tổng hợp tin tức Jinri Toutiao, phải trải qua đánh giá bảo mật sau khi đăng ký. Các cơ quan quản lý không gian mạng cấp tỉnh và thành phố của Trung Quốc được trao quyền điều tra, trừng phạt bất kỳ vi phạm hoặc hành vi sai trái nào theo quy định được đề xuất trong khu vực hành chính tương ứng của họ.

Có một điểm đáng chú ý là dự thảo yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ thuật toán phải “lan tỏa năng lượng tích cực”, không được sử dụng để khuyến khích sự ham mê và chi tiêu quá mức. Bên cạnh các nhà cung cấp nội dung trực tuyến, quy định được đề xuất cũng hướng dẫn các công ty tránh tham gia vào việc phân biệt đối xử theo thuật toán. Đây là một thực tế phổ biến giữa các nền tảng trực tuyến ở Trung Quốc, nơi họ thường cung cấp các mức giá khác nhau cho người dùng khác nhau, dựa trên sự xác định của thuật toán về mức độ sẵn sàng chi trả của người dùng.

Dự thảo quy định về thuật toán mới cùng với luật Bảo mật dữ liệu và luật Bảo vệ thông tin cá nhân nhiều khả năng sẽ khiến các hãng công nghệ ở Trung Quốc khó tiếp cận và sử dụng thông tin người dùng. Việc hạn chế vai trò của các thuật toán cũng có thể dẫn đến mức phí hành chính cao hơn cho các nhà cung cấp nội dung trực tuyến, bao gồm nhà cung cấp video, trò chơi, mua sắm trực tuyến, ăn uống và các hoạt động giải trí.