Hai thông báo được ký bởi 2 Phó vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và môi trường, là 2 trưởng đoàn phụ trách 2 đoàn kiểm tra, với các yêu cầu về nội dung kiểm tra là như nhau. Trong khi thông báo của đoàn kiểm tra Trường ĐH Tôn Đức Thắng nêu ra được một số vấn đề mang tính cảnh báo tới toàn hệ thống thì thông báo của đoàn kiểm tra Trường ĐH Duy Tân gần như không nhìn thấy bất kỳ bất cập nào trong tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học của trường này.
 |
Trường ĐH Tôn Đức Thắng đã đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, phòng học, giảng đường, phòng thực hành, thí nghiệm, thư viện khang trang, hiện đại |
ĐÀO NGỌC THẠCH |
70% công bố quốc tế không dựa vào thực chất của trường
Theo thông báo của đoàn kiểm tra của Bộ GD-ĐT tại Trường ĐH Tôn Đức Thắng, trường đã đạt được một số ưu điểm. Giai đoạn 2019 - 2021, trên cơ sở các quy định hiện hành, trường đã chủ động xây dựng, ban hành và đưa vào áp dụng nhiều chủ trương, chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, đoàn đã chỉ ra một số tồn tại, hạn chế của trường. Những hạn chế này từng được Báo Thanh Niên phản ánh nhiều lần từ tháng 8.2019 đến nay về các biểu hiện chạy theo thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học để xếp hạng quốc tế.
Thứ nhất, từ năm 2019 - 2020, trường có biểu hiện “nôn nóng” trong việc công bố quốc tế, không dựa trên định hướng thế mạnh thực tế của trường. Số lượng công bố quốc tế không dựa vào tiềm lực sẵn có của trường mà chủ yếu dựa vào cán bộ kiêm nhiệm ngoài trường (trong và ngoài nước). Công bố quốc tế của Trường ĐH Tôn Đức Thắng có tác giả là người nước ngoài và cán bộ kiêm nhiệm là người trong nước rất cao, chiếm tới 70% tổng số công bố quốc tế của trường trong giai đoạn 2019 - 2021.
Thông báo của đoàn kiểm tra của Bộ GD-ĐT tại Trường ĐH Duy Tân dài 23 trang (gần gấp 4 lần báo cáo của đoàn kiểm tra Trường ĐH Tôn Đức Thắng), nhưng nội dung về hoạt động nghiên cứu khoa học thì hầu như chỉ diễn giải lại báo cáo của trường, với nhiều “thành tích” trong công bố quốc tế và hợp tác nghiên cứu khoa học. Trong phần kiến nghị, đoàn kiểm tra nêu một nội dung liên quan tới vấn đề “mua bán” bài báo quốc tế trong những năm gần đây để chạy theo thành tích nghiên cứu ảo của một số trường ĐH, trong đó có Trường ĐH Duy Tân: “Về hoạt động hợp tác nghiên cứu đối với cá nhân nhà khoa học thuộc các cơ sở GD ĐH công lập, trường cần lưu ý việc lấy ý kiến cho phép của cơ quan quản lý trực tiếp khi thực hiện các hợp đồng nghiên cứu và giảng dạy”.
Thứ hai, kinh phí chi cho công bố quốc tế các năm 2019, 2020 của trường chiếm tỷ lệ 10 - 14% nguồn thu từ học phí. Điều này không phù hợp với Nghị định 99/2014/NĐ-CP (Chính phủ ban hành ngày 25.10.2014).
Thứ ba, Trường ĐH Tôn Đức Thắng ký hợp đồng với các nhà khoa học trong và ngoài nước để hợp tác trong nghiên cứu khoa học có nhiều nội dung không phù hợp. Qua kiểm tra xác suất một số hợp đồng, đoàn kiểm tra nhận thấy nội dung các hợp đồng không thể hiện rõ thông tin cũng như nhiệm vụ cần thực hiện: đơn vị công tác, lĩnh vực chuyên môn…
Trong những năm trước, trường đã xây dựng và ban hành một số chủ trương chính sách thúc đẩy công bố quốc tế chưa tập trung vào việc ưu tiên đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ các nhà khoa học cơ hữu của nhà trường, các kết quả nghiên cứu và công bố quốc tế chủ yếu dựa vào việc hợp tác với các nhà khoa học ngoài trường, đặc biệt là các nhà khoa học nước ngoài. Kinh phí chi trả cho hoạt động công bố quốc tế không hợp lý, mất cân đối với các nguồn kinh phí đầu tư cho các lĩnh vực hoạt động khác của nhà trường. Trường cũng chưa có chính sách phù hợp cho hoạt động nghiên cứu khoa học gắn với việc nâng cao chất lượng đào tạo.
Cả năm không tuyển sinh được chỉ tiêu thạc sĩ, tiến sĩ nào
Về công tác đào tạo, đoàn kiểm tra nhận thấy Trường ĐH Tôn Đức Thắng đạt được một số tiến bộ, triển khai thực hiện đề án thí điểm tự chủ Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2015. Nhà trường đã đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, phòng học, giảng đường, khu tập thể dục, thể thao, phòng thực hành, thí nghiệm, thư viện khang trang, hiện đại. Trường tuyển sinh ĐH tốt, trong 3 năm liền, từ 2019 đến 2021, đều tuyển đủ (thậm chí vượt) chỉ tiêu đã đăng ký.
Học phí là để chi cho sinh viên, cho người học
Nghị định 99/2014/NĐ-CP (Chính phủ ban hành ngày 25.10.2014) là văn bản pháp quy quy định về việc đầu tư phát triển tiềm lực và khuyến khích hoạt động khoa học và công nghệ trong các cơ sở GD ĐH. Điều 8 của Nghị định 99 quy định về nguồn vốn đầu tư phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ trong các cơ sở GD ĐH gồm: ngân sách nhà nước; nguồn thu hợp pháp của các cơ sở GD ĐH; quỹ phát triển khoa học và công nghệ của quốc gia, bộ, ngành, doanh nghiệp; nguồn vốn của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; nguồn vốn hợp pháp khác. Không có mục nào cho phép dùng học phí thu được của người học đầu tư phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ trong các trường ĐH.
Ở điều 10 của Nghị định 99 có 4 khoản, với các nội dung quy định việc khuyến khích GV nghiên cứu khoa học. Trong đó có đề cập việc thưởng tiền cho GV nếu công bố được bài báo trên tạp chí khoa học quốc tế uy tín trong danh mục ISI, SCI, SCIE. Nhưng kinh phí là lấy từ kinh phí sự nghiệp khoa học và công nghệ trong dự toán giao cho cơ sở GD ĐH.
Trong toàn bộ 19 điều của Nghị định 99, chỉ duy nhất điều 12 (trách nhiệm của cơ sở GD ĐH), cho phép trường ĐH được lấy tiền thu được từ học phí để chi cho khoa học công nghệ. Cụ thể, khoản 6 ghi: “Hằng năm, dành tối thiểu 3% kinh phí từ nguồn thu học phí của cơ sở GD ĐH để cho sinh viên và người học hoạt động nghiên cứu khoa học”. Ngoài ra, khoản 5 điều 12 cũng yêu cầu trường dành tối thiểu 5% kinh phí từ nguồn thu hợp pháp, nhưng không phải là học phí, của cơ sở GD-ĐT để đầu tư phát triển tiềm lực và khuyến khích hoạt động khoa học và công nghệ ở cơ sở GD ĐH.
Nhưng với tuyển sinh thạc sĩ, tiến sĩ, năm 2021 trường không tuyển được chỉ tiêu nào. Trường đã không đảm bảo duy trì đội ngũ giảng viên (GV) cơ hữu để mở một số ngành đào tạo ở trình độ thạc sĩ, tiến sĩ. Chẳng hạn, GV người nước ngoài chủ trì mở ngành đào tạo nhưng đây chỉ là GV được ký hợp đồng thỉnh giảng, hoặc hợp đồng ngắn hạn. Một số chương trình thạc sĩ, tiến sĩ của trường không có GV cơ hữu là GS hoặc PGS chủ trì ngành đào tạo, một số ngành chủ trì ngành là GS, PGS người nước ngoài, một số ngành thì GS, PGS chủ trì ngành là người đã nghỉ hưu và có ngành không đủ GV cơ hữu có trình độ tiến sĩ ngành phù hợp.
Trường còn phê duyệt đề án thí điểm liên kết đào tạo trình độ tiến sĩ với nước ngoài theo hình thức sandwich, bán thời gian, trong khi nhiều ngành chưa mở đào tạo ở trình độ tiến sĩ. Hoặc số lượng GV có trình độ ĐH còn lớn (179 GV có trình độ ĐH).
 |
Đoàn kiểm tra của Bộ GD-ĐT đưa ra 5 kiến nghị với Trường ĐH Tôn Đức Thắng |
đào ngọc thạch |
Đề nghị ngừng ký kết hợp đồng với cán bộ “ba không”
Trên cơ sở những tồn tại đó, đoàn kiểm tra của Bộ GD-ĐT đưa ra 5 kiến nghị với lãnh đạo Bộ GD-ĐT, để lãnh đạo Bộ đề nghị Trường ĐH Tôn Đức Thắng thực hiện một số yêu cầu. Trước hết là tổ chức rà soát, hoàn thiện quy định về hoạt động khoa học và công nghệ của trường phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành. Có chính sách, quy định về kết quả nghiên cứu và công bố quốc tế thực chất đóng góp hiệu quả cho việc nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ và chất lượng đào tạo, đặc biệt là chất lượng đào tạo sau ĐH của nhà trường.
Thứ hai, trường cần bố trí kinh phí cho hoạt động khoa học và công nghệ (trong đó có kinh phí chi cho công bố quốc tế) hợp lý, đảm bảo cân đối với nguồn thu của trường theo quy định của pháp luật hiện hành. Thứ ba, trường rà soát, dừng ký kết hợp đồng đối với cán bộ không thực hiện hợp tác nghiên cứu, không hướng dẫn học viên sau ĐH, không tham gia hoạt động chuyên môn của trường. Thứ tư, có kế hoạch, lộ trình xử lý dứt điểm việc nợ đọng kinh phí công bố quốc tế với các tác giả đã ký kết hợp đồng trong giai đoạn 2019 - 2021 theo đúng quy định pháp luật. Thứ năm, rà soát, xây dựng, ban hành quy định về liêm chính học thuật phù hợp với thông lệ quốc tế.
Về lĩnh vực đào tạo, đoàn kiểm tra đưa ra 7 kiến nghị, trong đó có một số đề nghị như: trường rà soát các điều kiện bảo đảm chất lượng theo quy định về chuẩn chương trình đào tạo; rà soát việc ký kết hợp đồng lao động với GV là người nước ngoài bảo đảm đúng quy định về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam...
Bình luận