Từ 'tiếng Việt' thành 'Tiếq Việt', có nên cải cách chữ Quốc ngữ?

Cải cách chữ Quốc ngữ đã được đặt ra và mổ xẻ trong hội thảo khoa học 100 năm chữ Quốc ngữ do Hội Ngôn ngữ học TP.HCM tổ chức tại TP.HCM sáng nay 21.12.

Chỉ nên thảo luận vấn đề chính tả

Trong bài tham luận của mình và cộng sự gửi tới hội thảo, GS-TS Nguyễn Văn Hiệp, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học Việt Nam, đã nêu lên một số dự án cải cách chữ Quốc ngữ ở nhiều giai đoạn. Đáng chú ở giai đoạn gần đây là đề xuất cải cách chữ Quốc ngữ của PGS Bùi Hiền (nguyên Phó hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội) được nêu trong hội thảo Ngôn ngữ ở Việt Nam: hội nhập và phát triển do Hội Ngôn ngữ học Việt Nam và Trường ĐH Quy Nhơn tổ chức năm 2017.

 

Theo đó, ông Bùi Hiền đã gửi đề xuất cải tiến chữ Quốc ngữ đến Quốc hội và Quốc hội đã có văn bản gửi Viện hàn lâm đánh giá đề xuất cải cách này. Và trong một văn bản gửi cơ quan chủ quản là Viện hàn lâm khoa học xã hội, GS-TS Nguyễn Văn Hiệp đã chỉ ra những bất hợp lý trong đề xuất cải tiến chữ Quốc ngữ của ông Bùi Hiền.

Dựa trên những phân tích về mặt pháp lý, mặt khoa học và thực tiễn, GS-TS Nguyễn Văn Hiệp đã đi đến kết luận: “Cải tiến chữ Quốc ngữ của Bùi Hiền là ý kiến của một cá nhân, có thể có xuất phát từ mục đích tốt nhưng lại thiếu kiến thức chuyên môn, hiểu biết chưa toàn diện về ngữ âm học, ký tự học nên thiếu tính khoa học và thực tiễn, không có tính khả thi”.

“Trong tình hình chữ Quốc ngữ đang vận hành hiệu quả như hiện nay, Viện Ngôn ngữ học cho rằng hoàn toàn không nên và không cần thiết có bất kỳ cải tiến nào đối với chữ Quốc ngữ”, ông Hiệp ý kiến.

Phát biểu tại hội thảo, GS-TS Nguyễn Văn Hiệp đã nhấn mạnh thông điệp cuối cùng trong bài tham luận của mình rằng, chữ Quốc ngữ có những giá trị vô cùng to lớn và không cần tính đến việc cải cách nữa. Có chăng, theo ông, chỉ nên thảo luận một số vấn đề về chuẩn chính tả.

“Trên cơ sở diện mạo chữ Quốc ngữ đã được xác lập, định hình, cần nghiên cứu để đi đến chuẩn chính tả như viết y/I, viết hoa tên tổ chức, đoàn thể, viết phiên âm hay để nguyên dạng tên riêng nước ngoài, vị trí đánh dấu thanh… Những vấn đề này tưởng đơn giản nhưng sự thật lại rất quan trọng trong kỷ nguyên kỷ thuật số hiện nay”, ông Hiệp lý giải. 

"Sửa chữ viết là động đến văn hóa" 

Ông Trần Chút, Chủ tịch danh dự Hội Ngôn ngữ học TP.HCM, ý kiến không nên thực hiện cải cách chữ Quốc ngữ.

Theo ông Chút, thực tế cho thấy từ tiến trình lịch sử, dân tộc Việt Nam, nhân dân Việt Nam đã tự nguyện lựa chọn chữ Quốc ngữ làm chữ viết tiếng Việt. Giá trị của chữ Quốc ngữ càng được nâng cao khi được dùng làm cơ sở để xây dựng hệ thống chữ viết cho nhiều ngôn ngữ dân tộc thiểu số ở nước ta. Có thể khẳng định chữ Quốc ngữ là chữ viết quốc gia của Việt Nam.

“Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 xác định tiếng Việt là ngôn ngữ quốc gia. Chữ Quốc ngữ là chữ viết tiếng Việt. Điều đó có nghĩa là Hiến pháp cũng đã công nhận chữ Quốc ngữ là chữ viết quốc gia”, ông Chút nhấn mạnh.

Khách mời tham dự hội thảo sáng nay

H.A

Hơn nữa, theo Chủ tịch danh dự Hội Ngôn ngữ học TP.HCM, mọi người đã biết Quốc hội có chủ trương xây dựng luật Ngôn ngữ. Có thể nghĩ rằng liên quan đến chữ Quốc ngữ, luật Ngôn ngữ tối thiểu có mấy nội dung chủ yếu như khẳng định chữ Quốc ngữ là chữ viết quốc gia, ghi rõ ràng chữ cái, các dấu thanh và tên gọi của chúng trong hệ thống chữ Quốc ngữ. Đồng thời xác định quy tắc cơ bản của chính tả tiếng Việt theo chữ Quốc ngữ.

“Chữ Quốc ngữ là thành quả được khởi tạo từ công lao của các giáo sĩ phương Tây đầu thế kỷ 17 như Francisco de Pina, Gaspar de Amaral, Antonia Barbosa... Bằng việc hợp, chỉnh lý, bổ sung thành quả của lớp người đi trước qua các tác phẩm Từ điển Việt - Bồ Đào Nha - Latinh và Phép giảng tám ngày năm 1651, Alexandre de Rhodes là người có công tổng kết giai đoạn hình thành của chữ tiếng Việt bằng hệ thống chữ cái Latinh”, nhà giáo Trần Chút khẳng định.

GS-TS Đinh Văn Đức, Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội, thì phân tích chữ Quốc ngữ ghi âm theo âm vị học là một phát minh kỹ thuật, một âm vị có thể được ghi bằng một con chữ hoặc hơn thế. Độ vênh này là tất yếu và bình thường bởi các hệ ngôn ngữ Romam, German hay Slavian đều có chuyện tương tự.

"Sửa chữ viết là động đến văn hóa. Mà văn hóa thì bền vững và có bộ lọc cực kỳ tinh tế", GS Đức nói.

PGS-TS Đặng Ngọc Lệ, Chủ tịch Hội Ngôn ngữ học TP.HCM và cộng sự, cũng khẳng định quan điểm này trong bài tham luận của mình: “Dù chữ Quốc ngữ còn vài bất cập trên bình diện chữ viết nhưng những điều ấy không lớn. Ý kiến vội đòi thay đổi chữ Quốc ngữ là thiển cận, thiếu tầm nhìn. Mặt khác, cải cách mà phản khoa học thì để làm gì nếu không muốn làm xáo trộn xã hội”.