Tương tư cà đắng Tây Nguyên

Ai đến Tây Nguyên cũng “say” với cà phê, hay những đêm hội trại tưng bừng với điệu Xoan hào phóng. Nhưng “say” nhất chính là những món ăn độc đáo, mang âm hưởng núi rừng của các Mai (các chị) ở buôn làng.

>> Bánh bèo bì, ăn để nhớ Lái Thiêu
>> Nhớ nem chua Yên Mạc gốc cung đình

Món ếch om cà đắng dân dã của núi rừng

1. Trái cà là món ăn dân dã đã đi vào ca dao Việt Nam:

“Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương”

hay

“Nhà em có vại cà đầy
Có ao rau muống có đầy chum tương
Dù không mỹ vị cao lương
Trên thờ cha mẹ, dưới nhường anh em”

Với những món ngon truyền thống như canh riêu cua cà pháo của miền Bắc, cà bát hấp chấm mắm gừng của miền Trung, cà tím nướng mỡ hành của miền Nam thì người đồng bào Tây Nguyên tự hào với các món ngon từ cà đắng - một đặc sản chỉ có ở núi rừng.

Cà đắng dễ trồng, dễ lớn, chỉ cần quăng hạt ra vườn, mưa xuống, hạt giống nảy mầm, vậy là nhà có cái ăn quanh năm. Những ngày thiếu rau, ngày mưa không thể ra chợ, người ta ra vườn, hái một nắm cà, chẻ làm tư, luộc lên rồi chấm với muối ớt thế là xong bữa cơm. Nói thêm một tí về muối ớt, tuy là gia vị chấm kèm nhưng làm muối ớt ngon và đúng điệu thì rất công phu.

Từ ngày trở thành đặc sản, rất nhiều nhà hàng tại Dak Lak đưa ếch om cà đắng vào thực đơn (dùng kèm bánh mì)

2. Chén muối ớt phải giã cùng với hành tăm (nhiều nơi gọi là củ nén), ớt hiểm, sả cây, ngò gai… và nhiều thứ gia vị khác thì mới hoàn hảo khi kết hợp với cà đắng. Chẳng có gì dai dẳng bằng mưa ở núi rừng, liên tục ngày này qua ngày khác, lúc này dùng bữa cơm chỉ có đĩa cà luộc chấm muối ớt mà thấm thía vô cùng. Hàng xóm, láng giềng thi thoảng lại qua thăm nhau với “mồi” đưa chuyện là bát cà đắng luộc chấm muối ớt xanh đỏ mà xua được cả chiều mưa lạnh.

Vốn dĩ đây là món ăn được làm theo ngẫu hứng, bởi người đồng bào không nấu ăn theo chuẩn mực hoặc công thức nào cả, từ nguyên liệu sẵn có thì làm thành món ngon, người biết làm chỉ cho người chưa biết, mẹ truyền cho con gái, đứa bé lớn lên cũng ăn món đó và nấu món đó một cách tự nhiên.

Từ món ăn dân dã, cà đắng thành đặc sản và chễm chệ trong thực đơn ở các nhà hàng như: cà đắng bỏ hạt, nấu nhừ với cá suối; cà đắng kho thịt; đặc biệt là ếch om cà đắng.

Đến Tây Nguyên, đặc biệt là TP.Buôn Ma Thuột, khách có thể tới nhiều nhà hàng như Bến Nước (buôn Akô D’hông), nhà hàng Suối Tiên (buôn Alê A)... để thưởng thức món ăn đúng vị do người đồng bào chế biến

3. Nếm thử cà đắng mới biết rằng món này “quấn” người như thế nào, một chút đắng, một chút ngọt nhưng khi rời xa thì lại tương tư. Ếch đồng om cà đắng ra đời từ những ngày mưa, lúc này ếch đồng nhiều, thêm chút rau thơm ớt hiểm là có món ăn hấp dẫn.  Ếch thơm bùi như thịt gà, ăn kèm vị ngai ngái đăng đắng của cà cũng không chỏi nhau. Có lẽ đều sinh trưởng tự nhiên, nên ếch đồng - cà dại tạo thành "cặp đôi hoàn hảo".

Từ đó, đầu bếp mỗi người biến tấu theo cách khác nhau. Có bếp lúc làm ếch để nguyên da, vì da ếch giòn, lúc om lên vừa thơm, vừa giòn, cắn ngập răng nghe sừn sựt thiệt thích. Bếp khác thì nói phải bỏ da, vì để nguyên lúc ăn hơi ớn ớn khi thấy da sì sì trong nồi không đẹp mắt.

Hồi xưa, ếch om cà đắng thường ăn kèm cơm trắng, cuối nồi còn miếng cơm cháy cũng ráng lấy chấm quệt cho hết nước ếch om. Bây giờ sang hơn, ở tiệm món này được dùng kèm bánh mì hoặc cơm lam nướng cháy cạnh.

 

Thiên An (thực hiện)