Về Trạch Xá xem nam nhân may áo dài phụ nữ

Theo anh Lê Văn Duẩn, may áo dài là nghề gia truyền của các gia đình ở làng Trạch Xá. Điểm đặc biệt là nghề này chỉ được ông cha "truyền" cho con trai, bởi các cụ sợ "con gái đi lấy chồng, mang bí kíp gia truyền cho thiên hạ".

THÙY TRANG

Lý do nữa là người làng thường đi tứ xứ làm hàng, nhận cắt may tại chỗ cho khách, mỗi nơi chỉ lưu chân chừng dăm bữa, nửa tháng, vãn hàng lại đi nên không phù hợp với phụ nữ.

"Bài học đầu tiên của thợ may chúng tôi là học cách ngồi, cách cầm kim. Khi ngồi hai bàn chân phải mở, hai đầu gối phải chụm tạo điểm tựa chắc chắn để khi đặt vải, đặt tay lên mới đưa đường kim, mũi chỉ được nhanh, được vững", anh Duẩn chia sẻ.

Khi khâu, anh Duẩn mô tả, tay phải người thợ cầm kim kiểu dọc, giấu đi chiếc kim, phải "cầm kim mà như không cầm". Muốn thế, ngón trỏ tay phải giữ chắc mũi, ngón giữa đeo đê tay rồi đẩy kim, còn tay trái giữ vải và chỉnh theo hướng mũi kim sao cho đường kim thẳng, nét khâu tinh xảo.

Với sự khéo léo tài hoa ấy cùng kỹ thuật cầm kim dọc, khâu luồn trong vải, những người đàn ông ở Trạch Xá đã tạo nên những bộ trang phục mà đường may "trong dán hồ, ngoài phô trứng rận" (phía trong nếp vải gấp để kim luồn vào đi chỉ, che đi mũi kim, đường chỉ phẳng đẹp như dán hồ, phía ngoài là đường chỉ loáng thoáng lộ chấm bé xíu như trứng rận - PV).

THÙY TRANG

Nói thêm về kỹ thuật may cắt áo dài, anh Duẩn cho hay, đây là loại trang phục đặc biệt, trông vẻ ngoài có thiết kế rất đơn giản nhưng thực tế cắt may không hề dễ.

Chiếc áo thường dài từ cổ xuống mắt cá chân, xẻ đôi từ hông tạo thành 2 vạt trước và sau. Riêng tà áo có đến 7 đường chỉ, nếu khâu không khéo, lộ mũi kim sẽ rất phô và cứng. Tay áo tuy đơn giản nhưng lại rất mềm mại do không có cầu vai, vải kéo liền từ vai xuống tới cổ tay nên các đường chỉ ở cổ tay cũng phải khâu rất khéo để không làm mất đi sự duyên dáng của cả chiếc áo. "Đường kim nếu quá dày và to sẽ cứng, mà quá mỏng lại không chắc chắn", anh Duẩn phân tích.

Chưa hết, chỉ khâu áo của Trạch Xá cũng là loại đặc biệt, được rút ra từ vải để vừa tiệp màu cho chuẩn, vừa tạo sự đồng chất khiến cho thân áo không lộ đường chỉ, lại mềm và kín mịn tối đa. Nghệ nhân Nghiêm Văn Đạt, Chủ nhiệm Hợp tác xã may làng nghề Trạch Xá, cho biết được học nghề từ bé, những người đàn ông Trạch Xá không chỉ tỉ mỉ, chỉn chu mà còn cần cù, khéo léo. Điều này lý giải vì sao hầu hết khách hàng là phụ nữ, những người rất kỹ tính, nhưng vẫn hài lòng với các sản phẩm làng Trạch Xá làm ra.

THÙY TRANG

Trải qua bao thăng trầm, biến đổi, những người đàn ông may vá của làng Trạch Xá bây giờ không phải đi tứ xứ cắt may nữa mà đã ở làng làm nghề ổn định. Đơn hàng đến từ Hà Nội và nhiều tỉnh, thành trong cả nước.

Sản phẩm áo may cũng đa dạng tùy theo yêu cầu của khách, từ đơn giản (áo dài trơn, áo dài đồng phục, đồng niên…) đến phức tạp (các loại áo dài thêu, đính kết…). Nghề cũng đã được truyền thêm cho phụ nữ, nhưng đàn ông vẫn là những người có trách nhiệm chính trong việc giữ nghề, làm nghề và truyền nghề.

Đầu năm nay, làng nghề may thủ công truyền thống Trạch Xá chính thức được ghi danh là một trong 26 Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Từ đây, kỹ thuật may truyền thống của các nam nhân tài hoa làng Trạch Xá tiếp tục được giữ gìn, truyền dạy cho các thế hệ trai làng, đồng thời giúp thương hiệu áo dài Trạch Xá lan tỏa xa hơn.