Vi phẫu tái lập dây thần kinh giác mạc

Các phẫu thuật viên vi phẫu tạo hình của Bệnh viện Hữu nghị (BVHN) Việt Đức (Hà Nội) phối hợp với các bác sĩ chuyên khoa thần kinh, mắt, hàm mặt phẫu thuật thành công việc tái lập thần kinh cho giác mạc bằng kỹ thuật chuyển thần kinh vùng và vi phẫu ghép thần kinh, sử dụng các thần kinh cảm giác ngoại biên điều trị cho những bệnh nhân trẻ tuổi mắc bệnh mất cảm giác giác mạc.

Đây là một bệnh lý nguy hiểm vì có thể gây loét giác mạc mãn tính, điều trị hết sức khó khăn, dẫn đến mù lòa. Lý do là khi bị mất cảm giác, giác mạc sẽ không còn phản xạ bảo vệ dẫn đến tổn thương loét tái phát hết đợt này đợt khác. Việc điều trị ghép giác mạc cũng không mang lại hiệu quả vì giác mạc mới chịu quá trình thương tổn tương tự, hậu quả là mất thị lực vĩnh viễn.

PGS-TS Nguyễn Hồng Hà, Trưởng khoa Phẫu thuật hàm mặt - tạo hình - thẩm mỹ, BVHN Việt Đức, cho biết mất cảm giác giác mạc còn được gọi là bệnh lý giác mạc thần kinh.

Bệnh có thể do mắc phải hoặc bẩm sinh, do nhiễm vi rút herpes của thần kinh sinh ba, tiếp theo đó là sau phẫu thuật u não, cắt u dây thần kinh 5, sau chấn thương, do sử dụng một số loại thuốc…

Thông thường bệnh nhân được điều trị triệu chứng là chính. Điều trị nội khoa bằng các thuốc bôi trơn, nước mắt nhân tạo rồi đến các thuốc chống viêm, thuốc chống ly giải collagen hoặc các chế phẩm sinh học kích thích tăng trưởng biểu mô.

Các phương pháp điều trị ngoại khoa thường áp dụng như khâu cò mi, ghép màng ối... tuy nhiên chỉ có thể làm chậm tiến triển của bệnh. Ngay cả đến phương pháp ghép giác mạc cũng không hiệu quả nhiều vì giác mạc sau ghép lại tiếp tục chịu đựng quá trình viêm loét do không có phản xạ cảm giác giác mạc bảo vệ.

Chính vì vậy, đây là bệnh không phải hiếm gặp nhưng lại chưa được quan tâm nhiều do việc điều trị thực sự rất khó khăn, gia đình, bệnh nhân nhiều khi cũng buông tay vì tưởng chừng không còn hy vọng nữa.

PGS-TS Nguyễn Hồng Hà cho biết, sự thành công này đã mở ra một hướng đi mới, cứu cánh cho loại bệnh lý vốn dĩ điều trị rất khó khăn và dẫn tới mù lòa. Các bệnh nhân sẽ trải qua ca vi phẫu khoảng 5 - 7 tiếng.

Trong cuộc mổ, các bác sĩ xác định đầu dây thần kinh cảm giác còn lành lặn, sau đó lấy một đoạn thần kinh ở dưới chân chuyển lên (chỉ là thần kinh cảm giác, không ảnh hưởng tới vận động của chân) nối ghép từ thần kinh lành vào giác mạc bên bị bệnh. Vì kích thước các dây thần kinh quá bé, chỉ khoảng 1 mm nên để khâu nối được, các bác sĩ phải sử dụng kỹ thuật khâu nối vi phẫu dưới kính hiển vi. Thông thường sau mổ khoảng 4 - 6 tháng, các dây thần kinh sẽ “mọc” ra quanh giác mạc và cảm giác bảo vệ sẽ dần xuất hiện, lúc này các phương pháp điều trị thông thường có thể mang lại hiệu quả như mong đợi.

Mới đây các phẫu thuật viên vi phẫu của Khoa Phẫu thuật hàm mặt - tạo hình - thẩm mỹ BVHN Việt Đức đã điều trị thành công cho bệnh nhân 4 tuổi, loét giác mạc do mất cảm giác bẩm sinh. Các bác sĩ đã chia các sợi thần kinh mới ra ghép nối tái lập lại “mạng lưới” dây thần kinh cấp cảm giác cho giác mạc.