Vì sao bệnh viện công thiếu thuốc nhưng bệnh viện tư vẫn 'dồi dào'?

Chiều 6.11, thảo luận về dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Quy hoạch, luật Đầu tư, luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và luật Đấu thầu, nhiều đại biểu Quốc hội dành sự quan tâm đối với nội dung mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế cho các nhà thuốc bán lẻ tại bệnh viện công lập.

ẢNH: GIA HÂN

Chênh lệch giữa bệnh viện công lập và ngoài công lập

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (đoàn TP.Hà Nội) viện dẫn khoản 1 điều 2 luật Đấu thầu quy định tất cả các hoạt động lựa chọn nhà thầu có sử dụng vốn từ nguồn thu hợp pháp đều phải áp dụng luật này. Trong khi đó, khoản 2 điều 55 của luật Đấu thầu lại cho phép cơ sở khám, chữa bệnh được tự quyết định việc mua sắm đối với thuốc không thuộc danh mục thuốc do quỹ bảo hiểm y tế chi trả hoặc vắc xin để tiêm chủng theo hình thức dịch vụ.

Quy định như trên gây ra không ít lúng túng cho các bệnh viện. Nhiều sở y tế và các cơ sở khám, chữa bệnh đã gửi công văn tới Bộ Y tế và Bộ KH-ĐT phản ánh về khó khăn, bất cập và đề nghị hướng dẫn.

Chưa kể, xuất phát từ đặc thù, nhà thuốc bệnh viện bán thuốc theo nhu cầu người bệnh, không dự trù được danh mục; số lượng bệnh nhân, mô hình bệnh tật cũng liên tục thay đổi, nên rất khó đề xuất kế hoạch lựa chọn nhà thầu.

Phó trưởng ban Dân nguyện cho rằng đang có sự chênh lệch rõ rệt trong công tác đấu thầu và mua sắm thuốc, thiết bị y tế giữa các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập.

Cơ sở y tế công lập gặp rất nhiều khó khăn trong đấu thầu, dẫn đến tình trạng thiếu hụt thuốc. Việc thiếu thuốc buộc người dân phải đi mua bên ngoài, vừa bất tiện, vừa khó kiểm soát chất lượng và giá cả.

Trong khi đó, các cơ sở y tế ngoài công lập lại đảm bảo đủ thuốc, thiết bị, thậm chí có cả các loại thuốc hiếm, biệt dược gốc và các thiết bị y tế hiện đại. Hơn thế, với các hình thức mua sắm thông thường, cơ sở y tế ngoài công lập còn mua được thiết bị giá rẻ hơn.

"Câu hỏi tại sao lại như vậy vẫn chưa có câu trả lời dứt điểm và như là một lời thách thức lớn cho công tác đấu thầu tại các cơ sở y tế công lập", bà Hà nói.

Từ thực tế đã nêu, nữ đại biểu đề xuất sửa đổi quy định theo hướng cơ sở khám, chữa bệnh được phép tự quyết định việc mua sắm đối với vắc xin để tiêm chủng theo hình thức dịch vụ, thuốc, thiết bị y tế, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, hàng hóa thiết yếu khác. Việc mua sắm phải đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế, trách nhiệm giải trình.

Đồng thời bổ sung quy định không chỉ các cơ sở y tế công lập mà cả các cơ sở y tế ngoài công lập cũng phải đăng tải thông tin về kết quả mua sắm. Đây sẽ là cơ sở dữ liệu quan trọng, có giá trị trong việc quản lý và tham chiếu, tạo sự minh bạch, hạn chế tiêu cực khi đấu thầu.

"Đấu thầu không phải con đường duy nhất"

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (đoàn TP.HCM) cũng đề nghị sửa đổi như đề xuất của đại biểu Hà. Trường hợp không sửa được, bà Lan cho rằng "phải hiểu theo nghĩa rộng hơn", tức là các cơ sở khám, chữa bệnh được tự quyết định việc mua sắm, tự chọn hình thức.

"Chúng ta có thể chỉ định thầu, có thể chào hàng cạnh tranh, có thể mua sắm trực tiếp và đàm phán giá, như thế mọi người sẽ yên tâm, nếu chúng ta chỉ chăm chú cho bổ sung như thế này sẽ được hiểu là chỉ có đấu thầu", bà Lan nói.

Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đặt thêm vấn đề "tại sao bao nhiêu năm không thiếu thuốc mà bây giờ mới thiếu, không thể đổ thừa hết cho Covid-19...". Theo bà, mục tiêu cao nhất là phải bảo đảm chất lượng thuốc và nâng cao sức khỏe của người dân, còn vấn đề giá cả thì phải có sự đánh giá.

"Qua những năm miệt mài đấu thầu như vậy đã tiết kiệm được gì hay một loạt người bị sai phạm và đưa vào xử lý hình sự vì đã sa ngã trước đấu thầu.

Đấu thầu không phải con đường duy nhất, không phải con đường tốt nhất, nếu chúng ta chỉ chuyên chú vào chuyện giảm giá sẽ là tiền đề của việc giảm chất lượng, nếu chúng ta cho rằng đấu thầu chắc chắn sẽ dẹp được tiêu cực thì tôi nghĩ thực tế đã trả lời", nữ đại biểu nêu ý kiến.

Chung sự quan tâm, đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) cho rằng dự thảo luật quy định việc mua bán thuốc để bán lẻ bằng hình thức mua sắm trực tiếp sẽ không tháo gỡ được hết khó khăn từ thực tiễn.

Mua sắm trực tiếp cũng là một hình thức lựa chọn nhà thầu nên vẫn cần phải thực hiện các quy định, trình tự của việc lựa chọn nhà thầu. Thời gian các bước không thể cắt ngắn, trong khi nhà thuốc bệnh viện thì phục vụ không chỉ người bệnh nội trú mà còn phục vụ người bệnh ngoại trú, người nhà người bệnh và các đối tượng khác.

Chưa kể, nhà thuốc bệnh viện hoạt động theo hình thức kinh doanh có đóng thuế nên việc hàng hóa được bán tại đây bao gồm cả chi phí tổ chức đấu thầu và chi phí các loại thuế, phí của cơ sở kinh doanh sẽ bị tính trên giá thành sản phẩm, người dân lại chịu tăng thêm chi phí này.

Do vậy, bà Thu đề nghị sửa đổi theo hướng: đối với mua thuốc không thuộc danh mục thuốc do bảo hiểm y tế chi trả, mua vắc xin để tiêm chủng theo hình thức dịch vụ, mua hàng hóa để bán lẻ (bao gồm cả mua thuốc) tại cơ sở bán lẻ thuốc trong khuôn viên cơ sở khám, chữa bệnh công lập thì cơ sở khám, chữa bệnh tự quyết định trên cơ sở đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình.