Xác định giá đất 'bỏ quên' nhiều chi phí của doanh nghiệp

Không tính tiền sử dụng đất, công trình phục vụ thi công...

Cụ thể, theo quy định của Nghị định 12/2024 (NĐ12), ước tính tổng chi phí phát triển của thửa đất, khu đất bao gồm: Chi phí xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, xây dựng nhà ở, công trình xây dựng khác; chi phí thiết bị; chi phí tư vấn đầu tư xây dựng; chi phí quản lý dự án và một số khoản mục chi phí khác theo quy định tại suất vốn đầu tư đối với trường hợp sử dụng suất vốn đầu tư. Quy định này không tính đến công trình tạm, công trình phục vụ thi công được nhà đầu tư (NĐT) bỏ chi phí để xây dựng, đảm bảo thực hiện dự án.

Ngọc Dương

Đặc biệt, chi phí đầu tư xây dựng theo quy định tại điểm a khoản 8 NĐ12 bao gồm: Chi phí xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, xây dựng nhà ở, công trình xây dựng khác, công trình tạm, công trình phục vụ thi công; chi phí thiết bị; chi phí tư vấn đầu tư xây dựng; chi phí quản lý dự án và một số khoản mục chi phí khác theo quy định tại suất vốn đầu tư đối với trường hợp sử dụng suất vốn đầu tư. 

Quy định này đã "bỏ quên" tiền sử dụng đất - là loại chi phí ban đầu mà NĐT phải bỏ ra để thực hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước. Trên thực tế, ngay từ đầu để triển khai dự án, NĐT đã phải xoay xở để nộp tiền sử dụng đất. Nếu đây là số tiền tự có thì cũng là chi phí đầu tư của doanh nghiệp (DN). Trường hợp NĐT sử dụng vốn vay thì phải trả lãi và đây là chi phí hợp lý trong toàn bộ quá trình thực hiện dự án. Do đó, cũng như bất kỳ chi phí hợp lý nào trong quá trình hoạt động, các NĐT cần được tính đúng tính đủ trước khi xác định lợi nhuận.

Ngoài ra, khoản 3 điều 8 cũng chưa ghi nhận một số khoản chi phí của NĐT vào tổng chi phí phát triển của khu đất, bao gồm chi phí dự phòng theo pháp luật về xây dựng và chi phí lãi vay; chi phí lấn biển đối với dự án đầu tư có hạng mục lấn biển được xác định theo quy định về việc lấn biển. Trong khi đó, quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng cũng quy định xác định tổng mức đầu tư dự án bao gồm chi phí dự phòng và lãi vay trong thời gian xây dựng. Hay dự thảo nghị định (NĐ) lấn biển thì chi phí lấn biển cũng được tính vào tổng chi phí phát triển của dự án và được xác định theo quy định nên cần được bổ sung để đảm bảo sự đầy đủ và thống nhất trong quy định của pháp luật.

Giá đất có nguy cơ bị đẩy lên cao

Ngày 3.5 vừa qua, Hội Thẩm định giá VN đã gửi công văn đến Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà góp ý NĐ của Chính phủ quy định về giá đất. Trong đó, Hội đánh giá NĐ12 đã tiếp thu ý kiến của chuyên gia, DN khi giữ lại phương pháp thặng dư để xác định giá đất. Tuy nhiên, việc tiếp thu này chưa triệt để, dẫn đến tính chưa đúng, chưa đủ tổng chi phí NĐT phải bỏ ra để thực hiện dự án và lợi nhuận họ được hưởng khi hoàn thành dự án. Chính vì vậy sẽ dẫn đến hệ quả không chỉ khó thu hút đầu tư mà còn làm cho giá đất bị đẩy lên ở mức cao không hợp lý.

"Quy định chỉ tính chi phí phát triển đất mà không tính chi phí ban đầu NĐT phải bỏ ra để có đất thực hiện dự án, đó chính là tiền sử dụng đất và lãi suất vay vốn là điều không hợp lý. Thứ hai, quy định chỉ tính lợi nhuận trên chi phí phát triển đất mà không tính trên tổng chi phí mà NĐT đã chi ra (bao gồm tiền sử dụng đất + chi phí phát triển đất + chi phí kinh doanh) là tính thiếu, không tuân thủ nguyên lý hình thành giá", công văn nêu rõ và thông tin thêm những nội dung này đã được góp ý với Bộ TN-MT nhưng chưa được phản hồi một cách tích cực. Do đó, Hội Thẩm định giá VN kiến nghị sửa đổi quy định theo hướng tính tổng chi phí để tính lợi nhuận cho NĐT gồm tiền sử dụng đất và chi phí phát triển, chi phí kinh doanh.

Phân tích chi tiết hơn, chuyên gia kinh tế, TS Vũ Đình Ánh cho rằng thặng dư hiểu đơn giản là lấy giá bán trừ đi giá mua để xác định lợi nhuận. Trong lĩnh vực bất động sản (BĐS), thặng dư là phương pháp lấy tổng doanh thu phát triển (ước tính) trừ đi tổng chi phí phát triển (ước tính) của thửa đất, khu đất. 

"Không hiểu vì lý do gì khi xây dựng NĐ12, Bộ TN-MT lại "bỏ quên" hai loại chi phí quan trọng mà NĐT phải bỏ ra là chi phí sử dụng đất và chi phí vốn", ông Ánh đặt vấn đề và đánh giá với dự án liên quan đến đất đai, tiền sử dụng đất là khoản chi phí cực lớn, có thể lên tới hàng nghìn tỉ đồng/dự án. Đồng thời, chi phí vốn cũng không hề nhỏ vì đặc điểm của BĐS là giá trị cao và thông thường DN đều phải sử dụng vốn vay. Ngay cả khi NĐT chỉ sử dụng vốn tự có thì lúc hạch toán cũng phải xem nó giống như vốn vay vì trong kinh tế đồng vốn phải sinh lời, nếu không đầu tư thì gửi ngân hàng cũng có lãi.

Ông Ánh cũng chỉ ra điểm c, khoản 3, điều 5đ, NĐ12 quy định: "Lợi nhuận của NĐT (đã bao gồm chi phí vốn sở hữu và chi phí vốn vay) được tính bằng tỷ lệ % trên chi phí đầu tư xây dựng quy định tại điểm a khoản này" là vô lý trong việc xác định lợi nhuận của NĐT. Tất cả các khoản "chi" đều phải tính vào chi phí và chỉ những khoản "thu" mới được tính vào lợi nhuận, không có loại lợi nhuận nào bao gồm chi phí. Theo ông Ánh, lợi nhuận lại tính cả chi phí là cách hiểu méo mó, sai lệch và quy định này hoàn toàn sai bản chất kinh tế.

"Định giá đất bị tắc ngay từ nguồn do ngay cả phương pháp định giá cũng sai lệch và méo mó. Hệ lụy có thể lường trước là nhiều phân khúc của thị trường BĐS sẽ không được định giá phù hợp, khiến tình trạng tắc nghẽn nguồn cung ngày càng trầm trọng, mục tiêu kéo giảm giá nhà trở nên bất khả thi. Hiện tại, Bộ TN-MT đang dự thảo NĐ mới về định giá đất, tôi cho đây là cơ hội tốt để sửa sai trước khi quá muộn", TS Vũ Đình Ánh nhấn mạnh.