Xót xa trước cảnh nghèo khó, bệnh tật của cô đào nổi tiếng một thời

Căn hộ của nghệ sĩ Diệu Hiền nằm lọt thỏm trong khu nhà tập thể số 18, đường Tân Khải, quận 11, TP.HCM như tách biệt khỏi thế giới bên ngoài. Lối dẫn vào nhà không có bất kỳ thứ ánh sáng nào. Dãy hành lang thì tối om, ẩm thấp, chằng chịt dây điện, ống nước. Nhiều bức tường lòi lõi sắt rỉ sét. Mọi thứ chìm vào bóng tối trong âm thanh tĩnh lặng đến rợn người. Tất cả là do mọi thứ nơi đây xuống cấp quá trầm trọng.

Căn hộ nhỏ và cũ kỹ được nghệ sĩ Diệu Hiền mua từ hơn 20 năm trước có diện tích chưa đầy 60 mét vuông nhưng lại là nơi ở của 10 nhân khẩu bao gồm bà và em gái, con trai, con gái, con dâu và cháu nội. Nhường phòng ngủ cho các con, bà chọn cho mình một chỗ để nghỉ ngơi trên khoảng trống nhỏ hẹp phía ngoài ban công, bà lấy những tấm ván ép dựng lên thành căn phòng chừng 10 mét vuông đủ để trú nắng trú mưa.

Căn nhà được nghệ sĩ Diệu Hiền mua từ hơn 20 năm trước có diện tích chưa đầy 60 mét vuông nhưng lại là nơi ở của 10 nhân khẩu - Ảnh: Linh Huỳnh

Căn phòng nhỏ xập xệ không có bất kỳ tài sản nào quý giá ngoài những kỷ niệm về một thời đi hát được bà đánh thức bằng những bức ảnh cũ kỹ treo dán khắp tường, chiếc cassette nhỏ và một số vật dụng cá nhân. Bà nằm ngủ trên chiếc chiếu nhỏ được trải sẵn. Khổ nhất là những hôm mưa lớn, bà phải ôm gối ôm mền vào trong nhà nằm đỡ vì mưa tạt ướt hết chỗ nằm.

Những năm gần đây, sức khỏe của Diệu Hiền giảm sút trầm trọng do hệ lụy của vụ hỏa hoạn vào năm 34 tuổi khiến tay trái của bà bị bỏng nặng. Theo dự đoán của bác sĩ trước đây, khi bước sang tuổi 50, bà sẽ gặp phải những căn bệnh nguy hiểm và đe dọa tính mạng. Đến nay, khi đã 70 tuổi, Diệu Hiền đang mang trong mình nhiều căn bệnh nguy hiểm như: bệnh tim, thoát vị đĩa đệm, cao huyết áp, cường giáp, thấp khớp… nhưng lại không đủ tiền thuốc thang, chạy chữa. Với bệnh tình hiện tại, bà đi rất chậm, nói cũng chậm. Nhiều đêm, Diệu Hiền thức trắng vì toàn thân đau nhức, không tài nào ngủ được mặc dù đã dùng thuốc an thần. Đến khoảng 9 giờ sáng, khi người đã mệt lã, bà mới chợp mắt được vài tiếng đồng hồ. Tình trạng này kéo dài gây thiếu máu dẫn đến đau đầu, giảm trí nhớ, giảm cả thị lực…

Mọi thứ ở nơi này đang xuống cấp quá trầm trọng - Ảnh: Linh Huỳnh

Những cơn đau khủng khiếp của bệnh thoát vị đĩa đệm khiến Diệu Hiện chỉ lết chứ không đi nổi, bà “cắn răng” lấy dây dù siết chặt bắp chân để làm ngừng sự lưu thông máu cũng như giảm bớt đau đớn. Bên cạnh đó, căn bệnh cường giáp còn biến chứng sang tim mạch dẫn đến khó thở, bủn rủn tay chân, tóc rụng gần hết khiến bà căng thẳng và mệt mỏi. Nhất là vào những ngày nắng nóng, bệnh tình càng trở nặng.

Cách đây khoảng 3 tháng, nghệ sĩ Diệu Hiền có đi hát từ thiện ở chùa Hoàng Ân tại Đồng Nai. Sau khi gắng sức hát ba câu vọng cổ trên sân khấu thì bà bị chóng mặt, mắt mờ nhìn không rõ nhưng vẫn cố vẫy tay nhờ người giúp đỡ. Rất may lúc đó có thầy bấm huyệt đưa bà vào phòng chăm sóc mới qua cơn nguy kịch.

Lúc trước Diệu Hiền gần như phải cáng đáng hết cuộc sống của cả nhà. Tuy nhiên, từ nhiều năm nay vì bệnh nặng mà bà phải ngừng hẳn mọi công việc do đi lại rất khó khăn. Thu nhập chính của Diệu Hiền là khoản trợ cấp 1,5 triệu đồng từ Thành ủy TP.HCM, còn các nguồn thu khác khá bấp bênh. Thỉnh thoảng khán giả và bạn bè đồng nghiệp gửi lời động viên cũng như giúp đỡ một số tiền để bà điều trị. “Có nhiều lúc tôi nghĩ mình có nên tiếp tục uống thuốc nữa không vì tôi uống từ hồi đó đến giờ, lâu lắm rồi mà không hết bệnh”, nghệ sĩ Diệu Hiền ngậm ngùi.

Phòng ngủ của nghệ sĩ Diệu Hiền được dựng lên từ những tấm ván ép - Ảnh: Linh Huỳnh

Hiện tại Diệu Hiền đang uống thuốc cầm chừng, bữa có bữa không, bởi chi phí điều trị hằng tháng lên đến 2 triệu đồng, một số tiền quá lớn đối với hoàn cảnh của bà lúc này. Nếu may mắn được mọi người giúp đỡ, bà lấy hết tiền để mua thuốc trong nhiều tháng, còn nếu không thì ba tháng mới đi tái khám một lần với toa thuốc dành cho một tháng điều trị. Để tiết kiệm chi phí, Diệu Hiền chỉ uống một liều thay vì mỗi ngày ba liều thuốc như chỉ định từ bác sĩ điều trị.

Hai người con trai của Diệu Hiền chơi nhạc tại các quán bar, nhà hàng, nhưng công việc cũng rất thất thường, kiếm được đồng nào, hết đồng nấy. Vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, lắm lúc hai anh cũng mặc cảm về bản thân nên không dám lấy vợ. “Nhiều lúc tụi nó nói, tôi nghe mà đứt ruột: Con nuôi mẹ chưa nổi thì làm sao dám cưới vợ. Sau đó, tôi có nói kệ đi con ơi, coi như trời sinh mình ra đã sắp đặt hết rồi, không lẽ hai con sống một mình đến hết đời. Nghe tôi khuyên bảo, hai anh em nó tự để dành tiền cưới vợ và sống hạnh phúc cho đến nay”, nữ nghệ sĩ chia sẻ.

Hiện tại, NSƯT Diệu Hiền tìm niềm vui tuổi già nơi cửa Phật. Hơn 20 năm qua, bà cùng với con gái Diệu Tánh tu tại gia và hát trên sân khấu nhà chùa vào mỗi dịp ngày rằm, đầu tháng. "Điều mong ước lớn nhất của tôi là có đủ sức khỏe để vào chùa ở, làm công quả ngày nào hay ngày ấy, vào mà không làm được gì thì kỳ lắm. Mọi vinh quang, đau khổ, hạnh phúc ở đời tôi đều đã nếm trải, nên không còn gì để luyến tiếc", nghệ sĩ Diệu Hiền khẳng định.

Căn phòng nhỏ xập xệ không có bất kỳ tài sản nào quý giá - Ảnh: Linh Huỳnh

Diệu Hiền tên thật là Lâm Thị Hiền, sinh năm 1945 tại Bạc Liêu, sớm phải chịu cảnh mồ côi cha, sống với mẹ và cha dượng. Năm 14 tuổi, Diệu Hiền trốn nhà để đi theo gánh hát cũng như quyết sống chết theo nghiệp cầm ca. Bà tự nhủ, nếu mộng ước không thành thì thà “trôi sông lạc chợ” chứ không thể quay trở về nhà.

Cũng giống như các nghệ sĩ khác, bà chính thức bước lên sân khấu với vai trò một diễn viên múa minh họa, làm nền tôn lên vẻ đẹp lộng lẫy cho những cô đào, anh kép đang hóa thân vào vai ông hoàng, bà chúa trong vở tuồng.

Không ngừng quyết tâm và phấn đấu, Diệu Hiền dần được giao cho những vai diễn lớn hơn và được khán giả nhớ đến qua các vai đào chính trong một số tuồng cải lương như: Nhụy Kiều tướng quân, Nữ tướng Cờ Đào, Người nhện xám, Thoại Khanh Châu Tuấn...

Mãi đến năm 1961, khi trở thành đào chính cho đoàn hát Thống Nhất của ông bầu kiêm danh ca nổi tiếng Út Trà Ôn, Diệu Hiền mới được nhiều người biết đến. Sự nghiệp và tiếng tăm của bà vươn lên một tầm cao mới sau khi vào vai nữ tướng Triệu Thị Trinh trong Nhụy Kiều tướng quân và Bùi Thị Xuân trong Nữ tướng Cờ Đào. Kể từ đó, người hâm mộ ưu ái phong tặng cho Diệu Hiền danh hiệu "Đệ nhất đào võ cải lương" thời bấy giờ.

Diệu Hiền được khán giả nhớ đến qua các vai đào chính trong một số tuồng cải lương như: Nhụy Kiều tướng quân, Nữ tướng Cờ Đào, Người nhện xám, Thoại Khanh Châu Tuấn - Ảnh NVCC

Với hơn 30 năm gắn bó với bộ môn nghệ thuật cải lương, NSƯT Diệu Hiền đã tham gia hàng trăm tuồng hát, hàng nghìn suất diễn trên các sân khấu, nhưng để lại ấn tượng sâu đậm với khán giả nhiều nhất chính là vai nữ tướng Triệu Thị Trinh trong Nhụy Kiều tướng quân.

Song ít ai biết rằng Diệu Hiền từng không dám nhận vai diễn mang tính bước ngoặc trong sự nghiệp, bởi trước đó có những “điềm báo” xảy ra khiến bà rất đỗi phân vân. Lúc đầu đạo diễn có làm một con voi cho nhân vật Triệu Thị Trinh cưỡi nhưng chưa xong nên để phía dưới hầm. Trong lúc mọi người đang ở ngoài luyện tập thì đột nhiên con voi bị bốc cháy, lo sợ điềm báo chẳng lành, ngay lập tức Diệu Hiền từ chối vai diễn này. Nhưng lúc bấy giờ đoàn hát Tháp Mười không có người thay thế, vậy là bà phải “nhắm mắt” nhận lời đóng nữ tướng Triệu Thị Trinh.

Lúc đó ngoại hình NSƯT Diệu Hiện nhỏ nhắn và ốm yếu tới mức phải độn hai lớp áo để mặc giáp "coi cho được". Bởi lúc ấy bà quá gầy, thiếu cái oai của người nữ tướng. Vậy mà lúc diễn trên sân khấu, Diệu Hiền bỗng trở nên dẻo dai đến lạ thường, vừa hát vọng cổ vừa lăn lê đủ kiểu khiến khán giả không thể rời mắt trước một cô đào võ cứng rắn, mạnh mẽ không lẫn với bất kỳ nghệ sĩ nào.

Nổi tiếng với những vai đào võ mạnh mẽ và sở hữu giọng hát tuyệt vời qua những câu vọng cổ xoáy vào lòng người, NSƯT Diệu Hiền cho biết: “Đúng là tôi có năng khiếu hát đào võ nhiều hơn. Từ lúc nhỏ tính tôi vốn đã mạnh mẽ, không bao giờ chơi những trò con gái như nấu cơm, ru em mà thay vào đó là bơi lội, đá banh. Tôi sợ nước mắt lắm nên không bao giờ khóc, mỗi lần bị mẹ đánh đòn là tôi nằm úp xuống liền miễn sao không đếm nhịp là được. Mỗi lần đóng vai đào văn là tôi ngượng lắm, không được tự nhiên. Cho nên suốt một thời gian dài tôi chỉ đóng vai đào võ, rất dễ nhập tâm và được khán giả yêu thích lắm”.

Diệu Hiền là cô đào võ cứng rắn, mạnh mẽ không lẫn với bất kỳ nghệ sĩ nào - Ảnh NVCC

Cho đến tận bây giờ, mỗi lần đi hát khán giả thường ưu ái gọi là “Đệ nhất đào võ cải lương”, nhưng bản thân Diệu Hiền chưa bao giờ dám nhận dù rất đỗi tự hào. Nữ nghệ sĩ khẳng định thật lòng mà nói tôi không dám nhận danh hiệu “Đệ nhất đào võ cải lương”, bởi tôi biết vào thời điểm đó có rất nhiều nghệ sĩ hát còn hay hơn mình. Có lẽ khán giả thấy tôi phù hợp đóng những vai đào võ mà không cần người thế thân, chẳng màng đến sự nguy hiểm nên ưu ái gọi tôi như vậy thôi. Thành ra, tôi thấy công sức mình bỏ ra ngày trước thật xứng đáng vì được khán giả nhớ đến.

Số phận long đong, trắc trở của Diệu Hiền dường như đã vận vào cuộc đời bà bởi một lời thề định mệnh. Ngày chập chững bước vào nghề, chưa có tên tuổi, bà mong ước được nổi tiếng để kiếm tiền nuôi sống gia đình mà không cần giữ lại đồng nào. Không bao lâu sau, khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp, thù lao sau mỗi đêm diễn của Diệu Hiền lên tới vài trăm đồng, bà mua một căn nhà trị giá mấy chục cây vàng, rồi dành dụm mua thêm nhà và xe taxi cho anh em trong gia đình. Đến thời kỳ cải lương đi xuống, Diệu Hiền phải bán rẻ căn nhà và sống cảnh trắng tay như hiện nay. “Đừng nghĩ lời thề của mình là đơn giản”, Diệu Hiền khẳng định.