Xử trí các chấn thương thường gặp khi chơi thể thao

Theo Th.S-BS Huỳnh Phương Nguyệt Anh, Khoa Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM: “Tùy theo loại chấn thương, vị trí và mức độ nghiêm trọng mà cần có những xử trí khác nhau. Bạn có thể áp dụng phương pháp RICE để sơ cứu chấn thương khi chơi thể thao”.

Cụ thể, bác sĩ Anh hướng dẫn:

R - Rest (nghỉ ngơi): Hạn chế vận động ở vùng chi bị thương. Người bị thương cần tạm ngừng hoạt động thể thao, đồng thời giảm tối đa thời gian di chuyển, vận động để xương khớp được nghỉ ngơi hoàn toàn.

I - Ice (chườm lạnh): Nhiệt lạnh rất hữu ích trong việc kiểm soát tình trạng sưng, viêm cũng như giúp giảm đau rất nhiều. Cần chườm lạnh cách 2 - 3 giờ mỗi lần, mỗi lần chườm trong 15 - 30 phút và trong vòng 3 ngày đầu xảy ra chấn thương.

C - Compress (băng ép): Băng bó, ép chặt nhẹ vùng chấn thương bằng băng thun co giãn giúp hạn chế sưng. Chú ý cách quấn tròn chi hay quấn kiểu số 8 ở vùng khớp, cũng như lực quấn không quá chặt.

E - Elevate (kê cao chi): Kê phần chi bị thương cao hơn so với toàn bộ cơ thể có tác dụng trong việc giảm sưng, đau và viêm nhờ giúp hồi lưu tốt hơn của hệ tĩnh mạch.

“Sau thời gian xử trí ban đầu bằng phương pháp RICE, nếu các triệu chứng không giảm nhiều, người bị chấn thương cần đến khám bác sĩ chuyên khoa để xác định có cần điều trị bổ sung giúp hồi phục hoàn toàn chấn thương hay không”, bác sĩ Anh lưu ý.

Theo trang nghiên cứu nổi tiếng Researchgate.net, chấn thương gãy xương là ít gặp nhất khi chơi thể thao, chỉ chiếm 1,5%. Xương là loại mô cứng chắc trong cơ thể con người. Xương gãy do lực tác động mạnh từ bên ngoài. Hai môn thể thao có thể gặp tình trạng gãy xương nhiều nhất là bóng bầu dục và bóng đá. Trong đó, vị trí xương gãy thường là xương đòn, xương vùng cổ tay, bàn ngón tay đối với chi trên và xương vùng cổ chân, bàn ngón chân đối với chi dưới. Hiếm gặp hơn là gãy xương do mỏi, là loại vi chấn thương lặp đi lặp lại nhiều lần ở một xương như là gãy xương do mỏi ở bàn ngón chân út trong môn marathon (chạy cự ly dài).

Xử lý ban đầu và quan trọng nhất khi bị gãy xương trong lúc chơi thể thao là “R - Rest (nghỉ ngơi)”, giúp tránh làm di lệch thêm về xương cũng như tàn phá phần mềm kế cận.

Chườm lạnh thường sẽ được áp dụng đối với các loại gãy kín không có vết thương ngoài da tại vùng chi gãy. Bệnh nhân cũng sẽ được dùng thuốc chống viêm và giảm đau để giúp giảm các triệu chứng khó chịu.

“Hầu hết xương gãy sẽ cần bất động trong một thời gian đủ để chữa lành bằng các hình thức bó bột hay nẹp cố định, đi nạng”, bác sĩ Anh cho biết.

Với những gãy xương phức tạp hơn, bệnh nhân có thể phải phẫu thuật để cố định xương trở lại vị trí ban đầu. Sau đó, bệnh nhân sẽ phải tập vật lý trị liệu để giúp cải thiện tính linh hoạt của khớp và chuyển động của chi gãy, tránh teo cơ, tăng cường tuần hoàn tĩnh mạch, cũng như bổ sung chất dinh dưỡng đến xương gãy.

Ngoài ra, người đang điều trị chấn thương nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và tuân thủ lượng can xi được khuyến khích.

Tùy theo loại gãy xương, hình thức cố định có tốt hay không, tập phục hồi thế nào mà có thời gian lành xương khác nhau. Thời gian sinh hoạt, vận động bình thường sau gãy xương chi trên vào khoảng 6 - 8 tuần và 8 - 12 tuần đối với chi dưới. Để có thể chơi thể thao lại, cần quá trình tập luyện hồi phục kiên trì, trung bình khoảng 6 tháng, đồng thời cần sự đánh giá của bác sĩ chuyên về y học thể thao.