Xuất khẩu nông lâm sản bứt phá

Thị trường gạo xuất khẩu có nơi tăng hơn chục lần

Tuần trước, giá gạo từ các nguồn cung chính ở châu Á liên tục "nhảy múa". Mới nửa đầu tuần, gạo VN và Thái Lan đã 2 - 3 lần điều chỉnh với tổng mức tăng khoảng 10 USD/tấn gạo 5% tấm, hiện đứng ở mức 515 USD/tấn. Đến nửa cuối tuần, gạo cùng phẩm cấp từ Ấn Độ và Pakistan cũng liên tục điều chỉnh với tổng mức tăng lên tới 25 - 30 USD/tấn; đạt 493 - 520 USD/tấn. Nhưng không chỉ tuần trước, thực tế từ đầu năm đến nay, giá gạo trên thị trường thế giới "sốt" hết đợt này đến đợt khác do thông tin thời tiết bất lợi liên tục được cập nhật. Việc này dẫn tới tâm lý tích trữ gạo ở nhiều quốc gia.

CÔNG HÂN

Nhìn vào hoạt động xuất khẩu gạo của VN trong 6 tháng qua, có thể thấy ngay từ đầu năm các khách hàng truyền thống như Philippines hay Trung Quốc, Bờ Biển Ngà, Malaysia tăng lượng gạo nhập khẩu. Một khách hàng lớn khác là Indonesia cũng quay trở lại nhập khẩu một lượng lớn (chiếm 10% thị phần xuất khẩu của VN), sau một thời gian cố gắng tự chủ. Không chỉ khách hàng lớn mà khách mua cũng tăng mạnh từ khắp nơi trên thế giới. Số liệu hải quan tính đến hết tháng 5 cho thấy, xuất khẩu gạo VN sang Đài Loan tăng 142%, Senegal tăng 11 lần, Chile tăng 4,1 lần, Thổ Nhĩ Kỳ tăng gần 16 lần, hay ngay cả các nước châu Âu như Ba Lan tăng 117%, Bỉ tăng 165%, Tây Ban Nha tăng 307%...

"Hiện nay, nguồn cung gạo thế giới khan hiếm trong khi nhu cầu tiêu thụ rất cao, từ tất cả các thị trường. Ước tính, nhu cầu của khách hàng đối với gạo VN tăng thêm ít nhất hơn 1 triệu tấn trong năm 2023, so với mức trung bình các năm. Chính vì vậy, tình hình thị trường từ nay đến cuối năm vẫn rất khả quan", ông Đỗ Hà Nam, Phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực VN (VFA), nói.

Tương tự, báo cáo mới nhất của Bộ NN-PTNT cho biết: Xuất khẩu gạo 6 tháng đầu năm 2023 đạt gần 4,3 triệu tấn, tương đương giá trị 2,3 tỉ USD; tăng 22% về lượng và 35% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Giá gạo xuất khẩu bình quân đạt 539 USD/tấn, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm trước.

"Xuất khẩu gạo của VN sẽ tiếp tục đà tăng trưởng đến cuối năm nay do lượng gạo tiêu thụ trên thế giới tăng cao kỷ lục trong năm 2023 - 2024, trong khi sản lượng sản xuất và tồn kho gạo toàn cầu giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây. Dự kiến năm 2023, sản lượng lúa toàn vùng ĐBSCL vẫn đạt hơn 24 triệu tấn. Đây sẽ là nguồn cung gạo hàng hóa lớn cho các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu", báo cáo khẳng định.

Rau quả có thể đạt 5 tỉ USD

Tính đến hết tháng 6.2023, xuất khẩu rau quả đạt xấp xỉ 3 tỉ USD, tăng 64% và gần bằng kim ngạch của cả năm 2022. Theo thứ tự về kim ngạch, sầu riêng đứng đầu với 26% thị phần; kế đó là thanh long 15%, chuối 9%, xoài 7%, mít 6%, chanh leo và dừa cùng 5%. Còn xét về thị trường thì Trung Quốc vẫn áp đảo với 63%, kế đến là các nước như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan với chỉ từ 5 - 3%.

Bộ NN-PTNT ước tính, kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2023 của VN đạt 4,5 tỉ USD. Nếu không có biến động theo chiều hướng xấu và phía Trung Quốc tiếp tục cấp thêm mã số vùng trồng cho sầu riêng thì năm 2023 ngành rau quả xuất khẩu có thể đạt tới 5 tỉ USD.

Năm nay, Trung Quốc tăng mạnh thu mua trái cây trở lại, trong đó có nhiều loại trái cây có thế mạnh xuất khẩu của VN. Ước tính, 6 tháng cuối năm 2023 lượng trái cây cần tiêu thụ các loại khoảng 7,6 triệu tấn. Với sản lượng và nhu cầu thị trường như hiện tại, nhiều người trong ngành kỳ vọng xuất khẩu rau quả sẽ tiếp tục bứt phá trong những tháng tiếp theo.

Để cụ thể hóa những mục tiêu trên, tháng 6 vừa qua, lãnh đạo Bộ NN-PTNT đã làm việc với chính quyền, Cục Hải quan hai tỉnh Quảng Tây và Vân Nam (Trung Quốc) và chỉ đạo tổ chức diễn đàn kết nối giao thương nông lâm thủy sản giữa VN - Trung Quốc qua hai tỉnh trên. Bộ cũng kiến nghị Hải quan Nam Ninh (Trung Quốc) xem xét, mở rộng quy mô xuất nhập khẩu rau quả trên toàn bộ 9 cặp cửa khẩu, giảm áp lực cho các cửa khẩu truyền thống, tránh ùn tắc, giảm chi phí cho cả hai bên.

Cà phê đạt kỷ lục về giá

Ngoài gạo và trái cây, bản đồ xuất khẩu cũng ghi nhận sự tăng vọt của giá cà phê. Trong 6 tháng đầu năm 2023, VN xuất khẩu hơn 1 triệu tấn cà phê với trị giá 2,4 tỉ USD, tuy giảm 2,2% về lượng nhưng lại tăng 3% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức kim ngạch xuất khẩu cà phê 6 tháng đầu năm cao nhất trong vòng 10 năm qua của VN. Giá xuất khẩu bình quân cà phê ước đạt 2.367 USD/tấn, tăng 5,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá cà phê nhân trong nước thời gian qua luôn dao động quanh ngưỡng 64.000 - 65.000 đồng/kg là mức giá cao nhất 15 năm trở lại đây. Đây cũng là giá mà nhiều người làm trong lĩnh vực này cho là cao "không tưởng".

Bộ NN-PTNT nhận định: Lạm phát và suy thoái kinh tế ở nhiều nước trên thế giới đã làm thay đổi nhu cầu và thói quen tiêu thụ cà phê của phần lớn người tiêu dùng, đó là chuyển từ cà phê arabica sang cà phê robusta. Điều này làm giá cà phê robusta của VN và thế giới trong tháng qua liên tục thiết lập những kỷ lục mới. Tuy nhiên, hiện tượng El Nino dự kiến gia tăng về cường độ trên toàn cầu vào nửa cuối năm nay. Điều này cũng gây rủi ro về sản lượng cà phê robusta ở nhiều quốc gia, thắt chặt thêm nguồn cung khiến giá cà phê tiếp tục tăng.

Bên cạnh đó, xuất khẩu hạt điều thời gian qua tuy gặp nhiều khó khăn nhưng kết thúc 6 tháng đầu năm vẫn đạt tới 1,6 tỉ USD, tăng 7,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu hạt điều đang bị cạnh tranh gay gắt từ các nước châu Phi, Brazil và cả Campuchia… Trung Quốc, một trong các khách hàng lớn của VN, đã giảm lượng nhập từ VN để tăng nhập khẩu từ các đối thủ của chúng ta.