Lên bàn ăn, má dẽ cho miếng cá rô kho tộ vào chén cơm nóng hổi. Miếng cá ngọt mềm, béo ngậy, quyện cùng mùi thơm gạo mới. Vị ngọt còn nhớ đến bây giờ dẫu mái tóc đã bạc phơ và mình cũng rời vùng quê yên ả mà nhập vào phố thị xa hoa…
 |
tác giả cung cấp |
Ngày xưa, ở rừng U Minh hạ nói riêng và vùng nông thôn Cà Mau nói chung, cá rô đồng nhiều vô số kể. Vào tháng 10, 11 (âm lịch) khi lúa bắt đầu làm đòng, cá rô đồng ăn lúa non nên thịt mềm và thơm mùi sữa nên là mùa cá rô ngon nhất trong năm. Cá rô là loài cá phổ biến sống ở ao hồ, đồng ruộng và rừng U Minh hạ. Cá sống được ở môi trường nước ngọt và nước lợ. Chúng có thịt béo, thơm, dai, ngọt, có giá trị thương phẩm cao. Cá rô chứa nhiều hàm lượng dinh dưỡng tốt cho cơ thể con người, là món ăn không thể thiếu trong bữa cơm gia đình của người Việt ở vùng cực nam Tổ quốc này.
Cá rô qua bàn tay của má được chế biến thành nhiều món ăn. Canh cải bẹ xanh nấu cá rô là món đặc trưng khi tới mùa cá. Lựa chừng chục con béo ụ, làm sạch, luộc chín, gỡ lấy thịt ướp nước mắm, tiêu để cho thấm. Xương và đầu cá giã nhỏ cho vào nồi nước dùng, hớt kỹ bọt rồi gạn bỏ xương. Cho cải vào nấu vừa sôi, nêm mắm muối cho vừa ăn, đập vài miếng gừng tươi cho vào canh, gừng sẽ làm mất mùi tanh của cá, cho thịt cá đã ướp vào là nhấc xuống ngay. Những ngày giáp hạt thiếu cái ăn thì lấy trên giàn bếp xuống một vài con khô cá rô đã được làm từ đầu mùa xuống để chế biến món ăn cho ngày mưa. Khô cá rô cũng là món ăn dự trữ khá ngon. Đem cá khô chần qua nước sôi cho mềm, xếp vào tô sành, cho hành, mỡ, tiêu, tương, đặt vào trong nồi cơm vừa sôi hấp. Cơm vừa chín tới, tô cá cũng vừa được. Trời lạnh, xới chén cơm nghi ngút khói ăn với cá khô đã ngấm tương mặn, tiêu ấm, hành thơm. Hạt gạo dẻo quến với mỡ cá, mỡ nước béo đậm, cá vừa dai, vừa mềm, càng ăn càng không muốn ngưng đũa.
 |
Cảnh tát cá đồng ở miền Tây |
Cà Mau còn nổi tiếng có món cá rô chiên xù. Ngày xưa, cá rô chiên xù là một trong những món ăn mùa lúa chín đầy đồng. Cá rô non theo nước đi từng đàn, người ta có thể bắt bằng đăng, đó, hay lưới. Lúc này, cá chỉ mới lớn to cỡ ngón tay cái. Cá rô non mới bắt về để nguyên con, rửa sạch bằng nước muối, cho vào chảo mỡ đang sôi. Cá chín vàng ươm, giòn luôn cả xương, ăn với nước mắm chanh tỏi ớt hoặc nước mắm gừng, nhai rau ráu thật đã miệng. Thế nhưng, hiện nay để bảo vệ nguồn cá đồng, những món như thế này không còn nữa.
Cá rô mề thì kho tộ là ngon nhất xứ. Cá sau khi làm sạch, bỏ vào cái tô bằng sành (loại sành nung già) ướp với một chút nước mắm ngon, đường, tiêu, chút nước màu dừa, một ít tóp mỡ hoặc dầu ăn, để khoảng nửa giờ cho thấm gia vị mới bắt đầu kho. Cá kho tộ thường dùng lửa liu riu. Khi cá đã mềm, thơm, nước cá sền sệt, rắc thêm một lần tiêu bột trước khi nhắc xuống. Cá thơm phưng phức mùi tiêu, vẫn còn sôi lụp bụp trong tộ đất. Ngoài ra, cá rô đồng nấu canh chua với bông so đũa, hoặc bông điên điển cũng là món ngon, nhưng cá rô nhiều xương coi chừng khó nuốt. Nấu canh với khổ qua có đặc trưng riêng. Lựa con cá rô mề thật to, làm sạch đem luộc chín, gạt bỏ xương. Khổ qua xắt mỏng cho vào nồi nước luộc cá nấu vừa chín là cho thịt cá vào, nêm nếm. Vị ngọt béo của cá cộng với vị đắng của khổ qua làm thành hương vị thật khó quên.
Cà Mau quê tôi là thế đó! Nơi có một nền ẩm thực khẩn hoang vô cùng phong phú, chỉ với con cá rô đồng khi qua bàn tay đảm đang của bà má miền Tây đã trở thành những món ăn đơn giản mà đặc sắc. Khi ăn chỉ biết ngậm mà nghe, mà thụ hưởng những gì thiên nhiên đất phương Nam ban tặng cho con người hào sảng, khí phách mà chân thật nơi đây.
Thế rồi! Người quê dần dà về thành phố. Lâu lâu nhớ đồng, lại tìm kiếm trong các nhà hàng thấy có món cá rô nhưng hương vị đã mất đi ít nhiều. Tất cả còn đọng lại trong ký ức, ký ức đẹp không thể quên được.
Cà Mau ơi! Miền Tây của tôi ơi!
Bình luận