Báo động tình trạng hút thuốc lá thụ động nơi làm việc, quán cà phê

Sở Y tế TP.HCM vừa có báo cáo UBND TP.HCM và Bộ Y tế về tình hình triển khai luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá từ năm 2023 đến nay trên địa bàn. 

Theo báo cáo, công tác phòng chống tác hại thuốc lá đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng vẫn còn không ít thách thức, đặc biệt là tình trạng hút thuốc lá thụ động và sự gia tăng của thuốc lá thế hệ mới.

Tỷ lệ người hút thuốc lá giảm

Theo báo cáo nghiên cứu thực trạng sử dụng thuốc lá năm 2024 ở người từ 15 tuổi trở lên, tỷ lệ hút thuốc chung tại TP.HCM (cũ - khu vực 1) là 19%, giảm 1,3% so với năm 2020. Tại Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ - khu vực 3), tỷ lệ này là 19,3%, giảm 0,7% so với năm 2022. Trong khi đó, Bình Dương (cũ - khu vực 2) mới đánh giá một lần năm 2022, với tỷ lệ hút thuốc chung là 18,4%, trong đó nam giới chiếm 35,8%.

Theo giới tính, nam giới vẫn chiếm tỷ lệ hút thuốc cao. Tại khu vực 1 và khu vực 3, tỷ lệ nam hút thuốc lần lượt là 36,1% (giảm 5,4% so với năm 2020) và 37,8% (giảm 1,1% so với năm 2022).

Ở nữ giới, khu vực 1 ghi nhận tỷ lệ 2%, tăng 0,8%, trong khi khu vực 3 tỷ lệ là 0,8%, giảm 0,5% so với năm 2022. Các số liệu này cho thấy công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá bước đầu đạt hiệu quả, song vẫn cần tiếp tục duy trì và tăng cường.

ẢNH: DUY TÍNH

Phơi nhiễm khói thuốc tại nơi công cộng đáng lo ngại

Đáng chú ý, tình trạng hút thuốc lá thụ động vẫn diễn biến phức tạp. Sở Y tế ghi nhận mức giảm phơi nhiễm khói thuốc tại các cơ sở y tế ở khu vực 1 và 3.

Tuy nhiên, tại nhiều địa điểm công cộng khác, tỷ lệ phơi nhiễm lại tăng. Cụ thể, tại khu vực 1, tỷ lệ phơi nhiễm khói thuốc tại nơi làm việc, cơ quan nhà nước là 32,9%, tăng 9,9% so với năm 2020; tại quán cà phê lên tới 68,1%. 

Ở khu vực 3, phơi nhiễm khói thuốc tại trường học là 19,9%, tăng 5,3%; trên phương tiện giao thông công cộng tăng 10,6%; riêng tại quán ăn, nhà hàng ở mức rất cao 78,4%, tăng 6,7% so với năm 2022.

Nhận thức tác hại thuốc lá điện tử còn hạn chế

Song song với thuốc lá truyền thống, thuốc lá thế hệ mới tiếp tục nổi lên như một nguy cơ đáng lo ngại.

Tại khu vực 1, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử giảm 3,2% so với năm 2020. Nhưng nhận thức còn hạn chế khi 47,1% người được khảo sát cho rằng thuốc lá điện tử ít hại hơn thuốc lá truyền thống.

Ngược lại, tại khu vực 3, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử tăng nhanh từ 0,6% năm 2022 lên 1,7% năm 2024, gần gấp 3 lần sau 2 năm.

Tại khu vực 2, năm 2022 có 1,8% người từ 15 tuổi trở lên từng sử dụng thuốc lá điện tử và 0,9% đang sử dụng.

Khó khăn và giải pháp

Báo cáo cũng chỉ ra nhiều khó khăn trong tổ chức thực hiện luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá tại cơ sở y tế gặp trở ngại do thuốc cai nghiện chưa được bảo hiểm y tế chi trả; nhân sự thực hiện chương trình chủ yếu kiêm nhiệm, nguồn lực bị phân tán. Hoạt động truyền thông tuy rộng nhưng chưa sâu, chưa tập trung đúng nhóm nguy cơ như học sinh, sinh viên, người nghiện lâu năm.

Công tác kiểm tra, xử phạt vi phạm còn hạn chế, chủ yếu tập trung vào buôn bán thuốc lá giả. Các hành vi hút thuốc nơi cấm, không treo biển cấm, không thực hiện nội quy cấm hút thuốc vẫn chưa được xử lý nghiêm do thiếu lực lượng, thẩm quyền xử phạt và cơ chế phối hợp. Việc mua bán thuốc lá còn dễ dàng, kể cả với người chưa đủ tuổi, trong khi giá thuốc lá thấp và việc quản lý quảng cáo, trưng bày chưa chặt chẽ.

Trước thực trạng trên, Sở Y tế TP.HCM kiến nghị tăng cường chỉ đạo của chính quyền các cấp, đầu tư nguồn lực cho truyền thông phòng, chống tác hại của thuốc lá. Thành lập đoàn thanh tra liên ngành; đơn giản hóa thủ tục xử phạt; tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm.

Đồng thời, cần đẩy mạnh giáo dục tác hại thuốc lá trong trường học, kiểm soát chặt thuốc lá điện tử, tăng thuế và giá thuốc lá, giảm nguồn cung, hướng tới xây dựng môi trường sống không khói thuốc bền vững trên địa bàn TP.HCM.