'Bảo vệ cả cá nhân, tổ chức, quyền lợi tiêu dùng còn bị xâm phạm như thế'

Sáng 15.2, tiếp tục phiên họp 20, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn của luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sửa đổi.

Phải đánh giá kỹ hơn căn cứ lựa chọn

GIA HÂN

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường (KHCN-MT) Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, tới nay chỉ còn 2 vấn đề còn ý kiến khác nhau là khái niệm người tiêu dùng và việc áp dụng thủ tục rút gọn giải quyết các vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Về khái niệm người tiêu dùng, Chính phủ đề nghị loại tổ chức khỏi khái niệm người tiêu dùng như luật hiện hành, chỉ để cá nhân vì cho rằng trong suốt 10 năm thực hiện luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, số lượng các tổ chức có khiếu nại, khiếu kiện đến các cơ quan nhà nước là rất ít.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng là tổ chức có nhiều điều kiện tốt hơn so với người tiêu dùng là cá nhân khi thực hiện giao dịch mua, bán và giải quyết tranh chấp. Cũng theo lý giải của Chính phủ, pháp luật nhiều nước chỉ tập trung điều chỉnh đối tượng người tiêu dùng là cá nhân.

Tuy nhiên, theo ông Huy, Thường trực Ủy ban KHCN-MT đề nghị giữ nguyên như luật hiện hành, tức người tiêu dùng bao gồm cả tổ chức và cá nhân.

Đối với việc áp dụng thủ tục rút gọn tại tòa án, ông Huy cho hay, cũng chưa thống nhất do việc rút gọn thủ tục là cần thiết, song một số ý kiến cho rằng, việc quy định vấn đề này tại dự thảo luật không thống nhất với điều kiện giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn quy định tại bộ luật Tố tụng dân sự sẽ dẫn đến khó khăn.

TAND tối cao cũng có văn bản đề nghị không quy định về nội dung này trong luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, vì đây là luật nội dung không thể quy định về thủ tục tố tụng.

Thường trực Ủy ban KHCN-MT thiên về phương án quy định thủ tục rút gọn trong dự thảo luật.

Nêu ý kiến, nhiều thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc loại bỏ tổ chức khỏi khái niệm người tiêu dùng cần phải bảo vệ quyền lợi trong dự thảo luật là không hợp lý.

Cho rằng giải trình của Chính phủ là "không thuyết phục", Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị quy định người tiêu dùng là tổ chức, cá nhân, hộ gia đình. Đồng thời, ngoài việc "mua" như dự thảo, ông Phương đề nghị bổ sung cả việc "sử dụng" vì có nhiều người được cho, biếu, tặng hoặc cung cấp sử dụng chứ không mua thì vẫn là người tiêu dùng.

GIA HÂN

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị đánh giá thực tiễn thực thi pháp luật tại Việt Nam để có quy định phù hợp.

"Bây giờ (luật hiện hành) bảo vệ quyền lợi cả cá nhân, tổ chức mà quyền lợi người tiêu dùng còn bị xâm phạm như vậy. Bỏ tổ chức ra mà tổ chức lại là người tiêu dùng khá phổ biến tại Việt Nam thì có nên không?", Chủ tịch Quốc hội nêu, đồng thời đề nghị phải "lý sự", "đánh giá kỹ" hơn căn cứ lựa chọn để bảo vệ tốt nhất người tiêu dùng.

Chủ tịch Quốc hội cho biết ông thiên về phương án giữ như luật hiện hành, theo đó người tiêu dùng bao gồm cả tổ chức, cá nhân. Tuy nhiên, theo Chủ tịch Quốc hội, phương án này khác với phương án Chính phủ trình do đó cần phải có ý kiến của Chính phủ.

Đối với việc giải quyết tranh chấp tại tòa, Chủ tịch Quốc hội cũng đồng tình lựa chọn phương án áp dụng thủ tục rút gọn, song đề nghị tiếp thu các ý kiến để đảm bảo thống nhất với bộ luật Tố tụng dân sự và có thể giao cho TAND tối cao hướng dẫn.

Không tạo "gánh nặng" chi phí tuân thủ pháp luật

Ngoài 2 vấn đề nêu trên, Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng góp ý, dự thảo luật quy định nhiều về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nhưng không thấy quy định về nghĩa vụ, trong khi theo Hiến pháp, quyền và nghĩa vụ luôn phải đi liền nhau.

GIA HÂN

Theo ông Phương, luật chỉ quy định một điều về trách nhiệm người tiêu dùng, song chỉ quy định trách nhiệm là không phù hợp mà nên quy định cả nghĩa vụ.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị rà soát lại xem ngoài 2 nội dung xin ý kiến còn vấn đề gì khác cần cho ý kiến hay không. 

Thường sang vòng cho ý kiến thứ 2, các cơ quan hay sa vào xin ý kiến vấn đề còn ý kiến khác nhau nhưng lại ít bám vào các vấn đề nguyên tắc, quan điểm, mục tiêu hay sự đáp ứng yêu cầu, chính sách đặt ra khi xây dựng luật.

"Đôi khi cách xin ý kiến làm loạn vấn đề lớn của dự án luật vì nêu những vấn đề không căn cơ", Chủ tịch Quốc hội nói.

Đồng tình với ý kiến của Phó chủ tịch Trần Quang Phương, Chủ tịch Quốc hội nói cần chú ý trách nhiệm ngang bằng trong quyền, nghĩa vụ. Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các quy định của dự thảo luật không được làm phương hại đến quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân khác có liên quan, nhất là chi phí tuân thủ pháp luật.

Từ đó, ông Vương Đình Huệ đề nghị cơ quan liên quan rà soát lại dự thảo luật, đặc biệt là về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh đối với người tiêu dùng để đảm bảo không tạo "gánh nặng" chi phí tuân thủ pháp luật của tổ chức, cá nhân kinh doanh khi thực hiện bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được cho ý kiến tại kỳ họp 4 (tháng 10.2022), dự kiến được Quốc hội bấm nút thông qua tại kỳ họp 5 (5.2023).