Biểu tình, bạo động, Iran bất ổn nghiêm trọng: Điều gì đã xảy ra?

Biểu tình do đâu?

Người dân trên khắp Iran đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình sau cái chết của cô gái người Kurd Mahsa Amini (22 tuổi) vào hồi tháng 9.

Cô đã bị cảnh sát đạo đức bắt giữ vì “trang phục không phù hợp”.

Cảnh sát bác bỏ cáo buộc nạn nhân đã bị đánh mà cho biết cô đã gặp vấn đề sức khỏe trong khi bị tạm giam cùng nhiều phụ nữ khác.

Biểu tình bắt đầu trong đám tang của Amini ngày 17.9 rồi nhanh chóng lan khắp 31 tỉnh của Iran với sự tham gia của nhiều tầng lớp trong xã hội.

Sinh viên và các trường đại học đã trở thành tâm điểm của các cuộc biểu tình.

Nhưng nhiều người Iran, bao gồm cả những người nổi tiếng, đã tham gia hoặc kêu gọi ủng hộ các cuộc biểu tình.

Sau 3 tuần, các nhóm nhân quyền cho biết hàng nghìn người đã bị thương và 150 người thiệt mạng.

Phản ứng của chính quyền Iran Giới chức Iran đang tiến hành cuộc trấn áp mạnh tay, dù các nhà quan sát không cho rằng phong trào phản đối này có thể làm suy yếu quyền lực của nhà nước.

Tổng thống Ebrahim Raisi đã ra lệnh điều tra cái chết của Mahsa Amini.

Lãnh tụ tối cao Ayatollah Khamenei nói rằng sự việc này làm ông đau lòng, nhưng ông vẫn ủng hộ lực lượng an ninh.

Basij, một nhóm dân quân tình nguyện liên kết với Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, đã phối hợp với cảnh sát chống bạo động trấn áp tình trạng bạo loạn.

Video được cho là quay tại một trường học ở Shiraz, cho thấy khoảng 50 học sinh nữ hét lên "Basij cút đi".

Nhà chức trách cho biết có nhiều người trong lực lượng an ninh đã thiệt mạng.

Các cuộc biểu tình phản đối nổi loạn cũng đã diễn ra. Iran cáo buộc một số nước, trong đó có Mỹ và Anh, lợi dụng tình hình để cố gắng gây bất ổn cho Iran.

Phản ứng quốc tế Cái chết của Amini và cuộc trấn áp đang làm tăng căng thẳng trong quan hệ giữa Iran và thế giới, vốn đang trắc trở do đình trệ trong các cuộc đàm phán về khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015.

Người phát ngôn về nhân quyền của LHQ Ravina Shamdasani nói rằng: "Có thông tin cho rằng Amini đã bị đánh vào đầu bằng dùi cui, và đấu cô ấy bị cảnh sát đạo đức đập vào đầu xe. Nhà chức trách tuyên bố rằng cô ấy chết vì nguyên nhân tự nhiên. Cái chết thương tâm của Amini, cáo buộc bị tra tấn và quá trình điều trị bệnh phải được điều tra độc lập và kịp thời, công bằng và hiệu quả. Đặc biệt là phải đảm bảo gia đình cô có quyền tiếp cận công lý và sự thật".

Nhiều phụ nữ đã cắt tóc để biểu tình trên khắp thế giới.

Ở Pháp, các nữ diễn viên hàng đầu đã cắt lọn tóc của họ, và một thành viên Thụy Điển tại nghị viện châu Âu đã cắt đuôi tóc của mình.

Trong khi đó, Mỹ cho biết họ sẽ khiến các quan chức Iran đàn áp người biểu tình trả giá đắt.