Chọn ngành học chưa đúng, làm thế nào để thành công?

Năm lớp 11, tôi chuyển từ một trường huyện ở Sóc Trăng lên trường chuyên của tỉnh là Cần Thơ (giờ là tỉnh Hậu Giang). Dù lớp 10 tôi đã là học sinh khá môn toán và môn văn nhưng lên môi trường mới, tôi là học sinh yếu môn toán dù vẫn đi học thêm cùng các bạn trong lớp. Kiểm tra cứ 1 hoặc 2 điểm. Tình hình không cải thiện cho đến giữa học kỳ 1. Còn môn văn thì cô giáo phê một câu “không biết cách phân tích thơ”. Tôi không hiểu vì sao và bị sốc nặng.

Nhưng lời thầy dạy toán chia sẻ trên lớp đã thay đổi cuộc đời tôi. Thầy mới đi chấm thi học sinh giỏi ở Cần Thơ về, có một bạn rất giỏi. Thầy tò mò, hỏi thăm “bí quyết”, bạn này bảo không học thêm mà tự học. Học theo những gì thầy cô chỉ dạy trên lớp, làm bài tập các thầy cô cho, nhưng làm tới đâu em hiểu tới đó.

Tôi như người vừa tỉnh cơn mê và quyết tâm làm theo. Sự nỗ lực của tôi được đền đáp. Tôi cải thiện số điểm từng ngày. Kết thúc cuối năm 11, tôi là học sinh khá với điểm số môn toán đứng tốp đầu của lớp. Từ đó, tôi say mê môn toán và mơ ước được thành giảng viên dạy toán. Nhưng điểm thi ĐH của tôi không đủ để vào ngành sư phạm toán - tin nên tôi phải theo học nguyện vọng 2 là ngành quản lý đất đai. Ngành này do ba tôi chọn. Những tưởng chọn một ngành học mình không yêu thích thì tương lai sẽ mù mịt, nhưng mọi thứ đều do bản thân mình có thay đổi nhận thức và nỗ lực hay không, và còn phụ thuộc nhiều vào cuộc sống.

Ngành quản lý đất đai có 2 chuyên ngành là quản lý (thiên về đo đạc, quy hoạch, thủ tục hành chính...) và khoa học (cây trồng, nông hóa thổ nhưỡng...). Nếu đa phần các bạn trong lớp chọn theo ngành quản lý thì tôi lại chọn hướng khoa học vì trong quá trình học, tôi phát thiện mình còn mê khám phá, nghiên cứu và suốt 4 năm từ việc làm tiểu luận, luận văn hay đi thực tập, tôi đều chọn nông hóa thổ nhưỡng.

Sau khi tốt nghiệp, tôi tự xin học bổng tỉnh học thạc sĩ ngành khoa học đất của Trường ĐH Cần Thơ. Trong quá trình này, tôi được một trường trung cấp mời về dạy môn thống kê kinh tế. Thế là tôi về tự đọc sách, học hỏi thêm các bạn bên kinh tế, rồi soạn bài đi giảng. Tôi tiếp tục nhận ra rằng dạy học chính là “đam mê”, và là nghề của mình, nó vừa xa mà lại vừa gần với ước mơ trở thành giáo viên dạy toán phổ thông của tôi. Xa ở chỗ tôi đã đi đường vòng và con đường này vẫn đến nghề giáo. Gần ở chỗ tôi được đứng trên bục giảng, dù không phải là môn toán phổ thông. Có thể nói sau tất cả, dù ngay từ đầu không đạt được ngành học mình yêu thích, nhưng với sự nỗ lực bằng cách theo đuổi các bậc học cao hơn, tôi vẫn đến được với đam mê của mình.

Hiện tại, các em học sinh có quá nhiều cách để tiếp cận thông tin về ngành mà mình sẽ học. Nhưng các em chưa đủ chín chắn để lựa chọn ngành nghề phù hợp với bản thân, sở thích, và đam mê. Các em sẽ dễ bị lay động và tác động bởi bạn bè, gia đình, thầy cô… và thay đổi ngành mình chọn. Do đó, các em có thể kham khảo thêm thông tin chia sẻ trên internet hoặc một số diễn đàn về ngành nghề mình dự định học. Học sinh cũng cần đặt ra một số câu hỏi như nghề có phù hợp với tính cách/khả năng/sở thích của mình hay không.

Tuy nhiên, nếu không thể lựa chọn được đúng ngành mình mong muốn thì thế nào? Và có phải nếu học được ngành mình mong muốn thì chắc chắn sẽ thành công? Theo tôi, việc theo đuổi một ngành học chỉ là bước khởi đầu cho sự nghiệp. Rất nhiều bạn khi bước vào ĐH cảm thấy mình không phù hợp với ngành đã chọn dù lúc đầu nó chính là ngành các em thấy thích, thấy đam mê. Rồi sau khi tốt nghiệp và đi làm, các em lại phát hiện mình phù hợp với ngành khác, hoặc chọn ngành nghề khác để làm việc. Điều này rất bình thường. Do đó, ông bà ta thường có câu “nghề chọn người chứ người không chọn được nghề”.

Ở bậc ĐH, ngoài kiến thức chuyên môn, các em còn được trang bị 3 kỹ năng quan trọng: làm việc độc lập, sáng tạo, giải quyết vấn đề. Ai rèn luyện tốt 3 kỹ năng này thời ĐH thì sau này dù công việc đó đúng với ngành đã học hay không, đúng với ước mơ mình theo đuổi hay không vẫn đều có thành tựu nhất định.

Tất cả con đường đã qua, tôi đều nhận được sự tư vấn, động viên của những người đi trước. Thầy tôi khuyên "học ở đâu cũng được và không quan trọng, miễn là em tự học và quyết tâm học được gì".

Khi qua Đài Loan học, tôi may mắn gặp được một chị tiến sĩ người Thái Lan làm sau tiến sĩ. Tôi có hỏi chị về “ý tưởng mới” và “hướng nghiên cứu”. Chị khuyên tôi hãy cứ làm thí nghiệm chăm chỉ, tích lũy được kinh nghiệm và kiến thức.

Các bạn trẻ thật sự rất cần những lời khuyên, khích lệ, chia sẻ của người đi trước. Hiện có nhiều chương trình tư vấn của một số báo như Thanh Niên, rất bổ ích để các em nắm bắt thông tin.