Đề xuất loạt điểm mới về sát hạch, cấp GPLX

BỎ PHẦN THI MÔ PHỎNG VÌ "ĐÁNH ĐỐ" THÍ SINH

Theo quy định hiện hành, sát hạch lái xe (SHLX) gồm 4 nội dung: sát hạch lý thuyết, sát hạch thực hành lái xe trong hình, sát hạch thực hành lái xe trên đường, SHLX ô tô bằng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông. Riêng với phần mô phỏng, yêu cầu đặt ra là người dự thi phát hiện các thời điểm có nguy cơ mất an toàn giao thông (ATGT) thông qua việc quan sát các tình huống mô phỏng xuất hiện trên máy tính và đưa ra các thao tác xử lý tình huống đó.

Bộ Công an cho rằng hình thức SHLX bằng phần mềm mô phỏng còn thiếu tính thực tiễn, chưa phản ánh đúng các tình huống giao thông thực tế, có những nội dung tình huống mang tính "đánh đố" thí sinh thay vì đánh giá kỹ năng lái xe. Do đó, cơ quan soạn thảo đề xuất bãi bỏ quy định về nội dung này.

ẢNH: TUÂN NGUYỄN

Chị Sương (35 tuổi, ở Hà Nội) vừa trải qua kỳ thi sát hạch giấy phép lái xe (GPLX) hạng B1 vào ngày 13.12. Chị cảm thấy phần thi mô phỏng là "thừa thãi". "Vẫn tình huống đó, mình biết phải xử lý thế nào, nhưng chỉ cần ấn phím nhanh hoặc chậm nửa giây là số điểm đã khác nhau", chị Sương kể. Vì thế, chị Sương và nhiều học viên tìm cách "học mẹo" làm thế nào để ấn phím đúng thời điểm. "Thành ra học cách ấn phím như chơi game, chứ không giúp nhiều cho tay lái", người phụ nữ kết luận.

Trường hợp khác là chị Phượng (33 tuổi, ở Hà Nội), kể tháng 9.2024 cùng một người bạn dự thi sát hạch GPLX. Cả hai vượt qua vòng thi lý thuyết. Đến phần mô phỏng, chị Phượng đạt 43/50 điểm rồi lần lượt qua các vòng còn lại. Trong khi đó, người bạn của chị Phượng dù đạt điểm tuyệt đối mô phỏng nhưng lại trượt phần lái xe trong hình. "Thi tốt mô phỏng không có nghĩa kỹ năng lái xe thực tế cũng tốt, mà điểm mô phỏng thấp thì không thể nói lái xe cũng kém", chị Phượng bày tỏ.

Sau hơn 1 năm cầm vô lăng, chị Phượng nhận thấy những kỹ năng học được từ phần mô phỏng mang lại rất ít lợi ích. Chị ủng hộ đề xuất của Bộ Công an vì giúp người dự thi đỡ tốn kém thời gian, công sức.

PHẢI ĐẠT LÝ THUYẾT MỚI ĐƯỢC THI THỰC HÀNH

Thông tư 12/2025 quy định thí sinh được lựa chọn thực hiện các nội dung thi, nếu không dự hoặc không đạt phần thi lý thuyết thì vẫn tiếp tục được dự phần thi kỹ năng lái xe trong hình và trên đường. Bộ Công an nhận định, việc này đã gây khó khăn trong việc đánh giá toàn diện năng lực của thí sinh dự thi.

Thực tiễn cho thấy, có trường hợp thí sinh dự thi tập trung ôn luyện vào các nội dung như thực hành lái xe trong hình, kỹ năng lái xe trên đường để thi đạt, chứ chưa tập trung ôn luyện lý thuyết. Hệ quả là thí sinh dù chưa được trang bị kiến thức về pháp luật giao thông đường bộ, kỹ năng lái xe an toàn nhưng vẫn dự sát hạch kỹ năng lái xe trên đường giao thông công cộng, gây mất ATGT.

Để khắc phục bất cập, Bộ Công an đề xuất theo hướng đối với thí sinh dự SHLX hạng A1, A và B1, nếu không đạt nội dung sát hạch lý thuyết thì không được dự nội dung SHLX bài hình tổng hợp số 1, nếu không đạt bài hình tổng hợp số 1 thì không được dự SHLX bài hình tổng hợp số 2. Thí sinh đạt nội dung sát hạch lý thuyết hoặc đạt nội dung sát hạch lý thuyết và bài hình tổng hợp số 1 được bảo lưu kết quả nội dung sát hạch đã đạt trong thời gian 1 năm kể từ ngày đạt kết quả sát hạch.

Với các hạng GPLX khác, nếu thí sinh không đạt nội dung sát hạch lý thuyết thì không được sát hạch thực hành lái xe trong hình, không đạt nội dung sát hạch thực hành kỹ năng lái xe trong hình thì không được thực hiện nội dung SHLX trên đường. Thí sinh đạt nội dung sát hạch lý thuyết, thực hành lái xe trong hình được bảo lưu kết quả nội dung sát hạch trong thời gian 1 năm kể từ ngày đạt kết quả sát hạch.

Theo chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Thanh, tài xế lái xe trên đường không chỉ là "xoay vô lăng" mà còn phải am hiểu về hệ thống biển báo, vạch kẻ đường, các quy tắc giao thông cũng như văn hóa, đạo đức của người lái xe. Một bộ phận tài xế dù "tay lái cứng" nhưng ý thức lại kém, đơn cử như hành vi vượt đèn đỏ, không nhường đường cho xe ưu tiên, đi ngược chiều trên cao tốc... Điều này phản ánh chất lượng đào tạo, SHLX, nhất là mặt kiến thức pháp luật còn hạn chế. Ông Thanh ủng hộ đề xuất của Bộ Công an, đồng thời kiến nghị rà soát bộ câu hỏi lý thuyết theo hướng bổ sung các tình huống về văn hóa tham gia giao thông.

Ý KIẾN TRÁI CHIỀU VỀ BẰNG CẤP CỦA GIÁO VIÊN LÁI XE

Liên quan đến hoạt động đào tạo, SHLX, Bộ Xây dựng cũng đang xây dựng dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 160/2024. Cơ quan soạn thảo đề xuất bãi bỏ quy định trung tâm SHLX phải trang bị thiết bị sát hạch mô phỏng các tình huống giao thông. Nội dung này thống nhất với đề xuất của Bộ Công an về việc bỏ phần thi mô phỏng khi sát hạch GPLX.

Đáng chú ý, luật hiện hành quy định một trong các tiêu chuẩn đối với giáo viên dạy thực hành lái xe là phải có bằng tốt nghiệp trung cấp chuyên nghiệp hoặc trung cấp nghề trở lên. Có nhiều quan điểm xung quanh vấn đề này.

Hiệp hội Vận tải ô tô VN đề nghị giảm tiêu chuẩn, chỉ cần đáp ứng có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông. Bởi lẽ, việc đào tạo các hạng GPLX đều dưới 3 tháng, tức là hệ đào tạo thường xuyên chứ không phải sơ cấp, không nhất thiết bắt buộc giáo viên phải có bằng tốt nghiệp trung cấp.

Khảo sát thực tế cũng cho thấy các giáo viên dạy thực hành lái xe có trình độ trung cấp tại một số cơ sở đào tạo hầu hết chuyên môn không liên quan gì đến đào tạo lái xe. Quy định như trên chỉ mang tính hình thức, không thực chất và không có tác dụng nâng cao chất lượng đào tạo, dễ phát sinh tiêu cực trong việc mua, bán bằng cấp. Chưa kể các cơ sở đào tạo rất khó tuyển dụng giáo viên, dẫn tới tình trạng hợp lý hóa để đảm bảo số lượng giáo viên dạy thực hành lái xe đáp ứng quy định về lưu lượng đào tạo.

Tuy nhiên, theo Bộ Xây dựng, trình độ học vấn tác động lớn đến ý thức của con người, bao gồm việc nâng cao nhận thức về các giá trị đạo đức, văn hóa và pháp luật, từ đó hình thành thái độ và hành vi chuẩn mực trong cuộc sống. Trình độ học vấn cao cũng giúp cá nhân có khả năng phân tích, đánh giá thông tin và đưa ra những phán đoán độc lập thay vì tiếp nhận thông tin một cách thụ động. Vì vậy, yêu cầu giáo viên dạy thực hành lái xe có trình độ trung cấp nghề trở lên là phù hợp với việc nâng cao chất lượng đào tạo trong giai đoạn hiện nay.