Dính phán quyết lịch sử, ông Trump gặp khó khi tranh cử

Tờ The Washington Post ngày 20.12 đưa tin Tòa án tối cao bang Colorado (Mỹ) vừa ra phán quyết rằng cựu Tổng thống nước này Donald Trump không đủ tư cách ứng cử trong cuộc bỏ phiếu sơ bộ lựa chọn ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa tại bang này vào ngày 5.3.2024. Theo đó, ông Trump không thể tranh cử vòng sơ bộ tại bang này do có liên quan vụ bạo loạn tại tòa nhà quốc hội Mỹ ngày 6.1.2021.

Reuters

Phán quyết lịch sử

Được thông qua với số phiếu 4-3, phán quyết cho rằng cựu Tổng thống Trump tham gia cuộc nổi loạn thông qua việc dùng những cáo buộc sai trái cho rằng bầu cử Mỹ năm 2020 có gian lận để kích động những người ủng hộ và khiến họ đến Điện Capitol "tìm công lý". Cụ thể, phán quyết cho rằng ông không đủ tư cách trở thành tổng thống trong tương lai, dựa trên điều 3 thuộc Tu chính án thứ 4 của hiến pháp Mỹ. Do đó, việc giới chức bang Colorado đưa ông Trump trở thành ứng viên trong cuộc bầu cử sơ bộ tại bang này sẽ là hành vi trái luật. Với phán quyết trên, Colorado trở thành tiểu bang đầu tiên ngăn chặn cựu tổng thống tái tranh cử liên quan vụ bạo loạn tại Điện Capitol.

Điều khoản 3 của Tu chính án số 14, được phê chuẩn năm 1868, có đoạn: "Những ai với tư cách là thành viên của quốc hội, hoặc một quan chức Mỹ, hoặc một thành viên của một cơ quan lập pháp của bang, hoặc quan chức hành chính hay tư pháp của bất kỳ tiểu bang nào, đã tuyên thệ ủng hộ hiến pháp Mỹ, nhưng sau đó lại tham gia các cuộc nổi dậy hay phiến loạn chống lại hiến pháp" sẽ bị cấm giữ các vị trí trong chính quyền. Cựu Tổng thống Trump đã tuyên thệ trước hiến pháp vào lễ nhậm chức ngày 20.1.2017. Vì thế, bên nguyên đơn cho rằng ông bị loại trừ tư cách tranh cử do kích động đám đông gây bạo loạn.

Cuộc chiến pháp lý

Tòa án Colorado ra thời hạn kháng cáo đến ngày 4.1.2024, cho phép ông Trump tìm hướng giải quyết tại tòa tối cao. Reuters dẫn lời một phát ngôn viên chiến dịch tranh cử của ông Trump cáo buộc phán quyết trên là "phi dân chủ". "Tòa án tối cao Colorado ban hành một quyết định hoàn toàn sai và chúng tôi sẽ nhanh chóng kháng nghị lên Tòa án tối cao Mỹ", theo phát ngôn viên trên.

Giới quan sát cho rằng phán quyết nếu được Tòa án tối cao Mỹ giữ nguyên cũng ít ảnh hưởng đến kết quả bầu cử năm 2024 vì ông Trump không cần giành chiến thắng cũng như không dự kiến thắng tại bang này vốn thiên về phe Dân chủ. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng diễn biến mới nhất ở Colorado sẽ mở màn cuộc chiến pháp lý đầy kịch tính trước thềm bầu cử năm 2024, trong đó ông Trump hiện dẫn đầu với cách biệt lớn so với các ứng viên khác trong đảng Cộng hòa.

Ngoài Colorado, phe phản đối ông Trump còn nỗ lực loại tên ông khỏi phiếu bầu sơ bộ tại 12 tiểu bang khác, nhưng đã thất bại tại ít nhất 7 bang vì nhiều lý do khác nhau. Tòa án tại Michigan, New Hampshire và Florida đã bác bỏ các vụ việc tương tự, với một số phán quyết nêu rằng tòa không có quyền đơn phương loại các ứng viên khỏi lá phiếu. Theo giới phân tích, chắc chắn tòa án tại các bang khác sẽ nghiên cứu kỹ phán quyết tại Colorado trước khi đưa ra quyết định.