Người độc thân có thu nhập 17 triệu đồng không nộp thuế
Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi đã thông qua mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) với người nộp thuế tăng lên 15,5 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, người nộp thuế còn được khấu trừ các khoản đóng góp bảo hiểm bắt buộc, khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo và các khoản giảm trừ khác... Theo quy định, các loại phí bảo hiểm bắt buộc hiện người lao động phải đóng là 10,5% trên lương tháng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc (tối đa bằng 20 lần mức lương cơ sở, tương ứng 46,8 triệu đồng). Như vậy một người độc thân nếu có thu nhập 17 triệu đồng/tháng sẽ không phải nộp thuế TNCN từ năm tới (15,5 triệu đồng + 1,55 triệu đồng = 17,05 triệu đồng), giảm được 210.000 đồng/tháng so với hiện nay. Song song đó, cứ một người phụ thuộc sẽ được GTGC 6,2 triệu đồng/tháng. Như vậy cá nhân có một người phụ thuộc thì thu nhập 24 triệu đồng/tháng sẽ không phải nộp thuế TNCN, giảm được 610.000 đồng/tháng so với quy định hiện hành.
Người dân làm thủ tục tại trụ sở Thuế cơ sở 3 TP.HCM. Người làm công ăn lương sẽ được giảm thuế TNCN trong năm 2026
Ảnh: Ngọc Dương
Với mức thu nhập cao hơn, ngoài các khoản giảm trừ nêu trên thì biểu thuế lũy tiến cũng được thay đổi từ 7 bậc xuống còn 5 bậc đi kèm các ngưỡng chịu thuế có thuế suất khác nhau. Điều này cũng giúp cho nhiều người giảm được tiền thuế so với hiện nay. Chẳng hạn, cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công 30 triệu đồng/tháng và có 1 người phụ thuộc thì sau khi được khấu trừ, thu nhập tính thuế còn lại là 5,9 triệu đồng. Cá nhân này sẽ nộp thuế TNCN ở bậc 1 với thuế suất 5% thay vì phải nộp thuế lên đến bậc 3 với thuế suất 15% như hiện nay. Tương ứng số thuế phải nộp là 295.000 đồng/tháng, giảm so với số thuế 968.000 đồng hiện nay. Giả sử thu nhập của cá nhân đạt 50 triệu đồng/tháng và có 1 người phụ thuộc thì sau khi khấu trừ, thu nhập còn lại gần 23,4 triệu đồng, rơi vào bậc 2, thuế suất 10% thay vì phải nộp thuế ở bậc 4 với thuế suất 20% như hiện nay. Tương ứng số thuế mà cá nhân này phải nộp là gần 1,84 triệu đồng/tháng, giảm 2,45 triệu đồng so với số thuế gần 4,3 triệu đồng hiện nay.
Trường hợp cá nhân có thu nhập 100 triệu đồng/tháng và có 1 người phụ thuộc thì sau khi được khấu trừ, thu nhập tính thuế còn lại gần 73,39 triệu đồng. Cá nhân này sẽ nộp thuế bậc 4 với thuế suất 30%, tương ứng số thuế phải nộp hơn 12,5 triệu đồng/tháng, giảm được 5,54 triệu đồng so với số thuế trên 18 triệu đồng phải nộp hiện hành. Nếu cá nhân nào có thu nhập từ tiền lương tiền công khoảng 130 triệu đồng/tháng thì sau khi khấu trừ sẽ phải nộp thuế suất cao nhất là bậc 5 với mức 35%. Tương ứng cá nhân này nộp thuế hơn 21,68 triệu đồng, giảm được 6,85 triệu đồng so với số thuế hơn 28,5 triệu đồng hiện nay…
Chờ khấu trừ chi phí y tế, giáo dục
Một điểm đáng chú ý trong luật Thuế TNCN mới là cho phép người làm công ăn lương được khấu trừ đối với khoản chi cho y tế, giáo dục - đào tạo của người nộp thuế và người phụ thuộc theo mức do Chính phủ quy định. Các khoản chi quy định này phải đáp ứng các điều kiện về hóa đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật và không được chi trả từ các nguồn khác. Như vậy khi Chính phủ quy định chi tiết khoản chi phí cho y tế, giáo dục - đào tạo thì số thuế TNCN của người làm công ăn lương từ năm 2026 sẽ được giảm thêm.
Nên cho phép khấu trừ chi phí y tế, giáo dục đối với người nộp thuế và người phụ thuộc theo hướng cởi mở, khuyến khích
Ảnh: Tuấn Minh
TS Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường ĐH Kinh doanh và công nghệ Hà Nội, cho rằng việc luật Thuế TNCN đưa vào các chi phí như y tế, giáo dục được trừ trước khi tính thu nhập chịu thuế là bước tiến mới, giúp người nộp thuế khấu trừ những chi phí thiết yếu trong cuộc sống. Thế nhưng chỉ còn vài ngày nữa là hết năm 2025 nhưng chưa có quy định hướng dẫn luật cụ thể như thế nào nên người đóng thuế rất trông ngóng. Theo ông Tú, đối với y tế, người nộp thuế bị những căn bệnh nằm trong danh sách bệnh hiểm nghèo theo quy định thì nên cho phép trừ tất cả chi phí trước khi tính thu nhập chịu thuế. Còn với những bệnh thông thường, có thể quy định số tiền được trừ trong năm là bao nhiêu, hoặc ngưỡng mỗi lần là 5 - 10 triệu đồng, trong năm có thể cho trừ nhiều lần. Tương tự đối với chi phí cho giáo dục, Chính phủ cũng có thể quy định một mức cố định để khi quyết toán thuế có thể dễ thực hiện. Những chi phí này được tính trong năm, không chuyển tiếp sang năm kế tiếp. Việc khấu trừ chi phí này không chỉ cho người nộp thuế mà cả người phụ thuộc.
Cá nhân cho thuê nhà giảm thuế phải nộp
Các cá nhân cho thuê nhà từ năm 2026 được giảm thuế nhiều khi cách tính thuế thay đổi. Việc tăng ngưỡng chịu thuế đối với cá nhân, hộ kinh doanh từ 100 triệu đồng/năm lên 500 triệu đồng/năm khiến nhiều người cho thuê nhà không phải chịu thuế. Còn đối với người cho thuê nhà có doanh thu trên 500 triệu đồng/năm thì số thuế nộp sẽ thấp hơn. Ví dụ, trước đây cho thuê nhà 1 tỉ đồng/năm, số thuế thu nhập cá nhân 5% và thuế giá trị gia tăng 5% nên số thuế phải nộp là 100 triệu đồng. Qua năm 2026, số thuế thu nhập cá nhân phải nộp là 25 triệu đồng (1 tỉ đồng trừ 500 triệu đồng nhân với 5%), còn thuế GTGT là 50 triệu đồng (5% trên 1 tỉ đồng). Như vậy số thuế phải đóng là 75 triệu đồng/năm, giảm 3/4 so với số thuế trước đây.
Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang
Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI, cũng cho rằng ngoài mức GTGC là nói đến chi tiêu chủ yếu cho ăn mặc, đi lại thì khoản chi cho y tế và giáo dục cũng mang tính thiết yếu của đời sống các gia đình. Chi cho giáo dục là chi cho đầu tư tương lai và chi cho y tế để chăm sóc sức khỏe đều là chính đáng. Về nguyên tắc nên cho phép khấu trừ tất cả chi phí này khi có đầy đủ chứng từ hợp lệ. Đối với lĩnh vực y tế thì không cá nhân nào mong muốn chi nhiều nên không cần lo lắng số thuế sẽ giảm nhiều. Việc đầu tư cho giáo dục cũng cần được khuyến khích với tinh thần cởi mở hơn. Trường hợp Chính phủ muốn khống chế tỷ lệ tối đa được khấu trừ để dễ thực hiện thì có thể quy định ở mức khoảng 5 triệu đồng/tháng - thấp hơn mức GTGC của người phụ thuộc lẫn người nộp thuế, tương ứng 60 triệu đồng/năm cho cá nhân người nộp thuế và cùng mức này cho mỗi người phụ thuộc.
"Việc các gia đình đầu tư cho giáo dục cần được khuyến khích. Ngay cả các gia đình cho con cái học trường tư cũng là điều bình thường khi đây cũng là lĩnh vực được nhà nước thúc đẩy đầu tư phát triển. Khi cho phép khấu trừ các chi phí này thỏa đáng thì người làm công ăn lương sẽ có động lực phát triển. Đồng thời việc lấy hóa đơn chứng từ của các cá nhân cũng giúp công tác quản lý thuế trở nên minh bạch hơn, ngăn chặn tình trạng giấu doanh thu, né thuế ở nhiều tổ chức, đơn vị", luật sư Trương Thanh Đức chia sẻ thêm.
Đồng quan điểm, luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, nhấn mạnh việc cho phép trừ đi chi phí y tế, giáo dục góp phần giảm nghĩa vụ thuế đối với người nộp thuế. Đây là chính sách nhân văn khi các chi phí này gắn với cuộc sống của người nộp thuế. Theo ông, đối với giáo dục có thể trừ một số tiền cố định để dễ thực hiện. Tuy nhiên, học phí của cấp 3 khác đại học, thường thì học phí đại học rất cao, từ vài chục triệu đến vài trăm triệu đồng. Do đó nên có quy định số tiền được trừ trước khi xác định thu nhập chịu thuế đối với từng bậc học. Đối với y tế, hiện nay chi phí này hướng tới bảo hiểm chi trả nên cũng chưa biết hướng đưa ra là phần chi phí y tế còn lại có được trừ toàn bộ trước khi xác định thu nhập tính thuế hay không? Tuy nhiên luật sư Trần Xoa đề xuất đối với những người bị bệnh hiểm nghèo, điều trị thời gian dài như tim mạch, ung thư… thì cần cho khấu trừ hết. Bởi người có bệnh thì thu nhập không nhiều, thậm chí mất hẳn thu nhập trong khi chi phí thuốc men, thay van tim… rất lớn nên cần được khấu trừ trước khi nộp thuế.
Điều chỉnh quy định về người phụ thuộc
Ngoài một số quy định mới đã được điều chỉnh như trên, vẫn còn một số chính sách liên quan được giao cho Chính phủ hoặc Bộ Tài chính hướng dẫn chi tiết. Trong đó, ngưỡng thu nhập để xác định người phụ thuộc được đánh giá là quá lạc hậu. Hiện nay, điều kiện để xác định người phụ thuộc là có thu nhập không quá 1 triệu đồng/tháng đã được duy trì nhiều năm khiến nhiều người nộp thuế phải gồng mình nộp thuế dù chi phí tăng cao. Bà Thanh (một cán bộ hưu trí tại TP.HCM) về hưu sớm nên tiền lương hưu mỗi tháng chỉ được 4 triệu đồng. Hai vợ chồng phải rất tiết kiệm mới đủ chi tiêu nên các con hỗ trợ sinh hoạt phí hằng tháng. Thế nhưng cả hai vợ chồng đều không được xem là người phụ thuộc của con.
Hay như trường hợp anh Quang ở TP.HCM cũng không thể đăng ký cho mẹ ruột làm người phụ thuộc dù bà chỉ được hưởng tiền tuất hằng tháng hơn 1,1 triệu đồng (bằng 50% lương cơ sở). Điều này đồng nghĩa số thuế TNCN mà anh phải nộp nhiều hơn dù chi phí chăm sóc một người lớn tuổi ngày càng gia tăng. Đáng chú ý, Chính phủ vừa thông báo tăng lương tối thiểu vùng từ đầu năm 2026. Như vậy thu nhập vừa trên 1 triệu đồng/tháng chưa bằng 30% lương tối thiểu vùng IV (vùng các tỉnh miền núi, vùng cao, hải đảo) là 3,7 triệu đồng/tháng và chỉ bằng 20,7% lương tối thiểu vùng I là 5,31 triệu đồng (Hà Nội, TP.HCM…). Điều này một lần nữa cho thấy với thu nhập chỉ vừa hơn 1 triệu đồng/tháng thì không ai có thể tự sống được mà phải có sự trợ cấp của con cái. Thế nhưng nghịch lý là con cái phải nộp thuế TNCN nhưng không được kê khai GTGC cho bố mẹ.
Điều kiện xác định người phụ thuộc quá lỗi thời
Ngoài quy định người phụ thuộc là người thân trong gia đình, còn có quy định người này có thu nhập không quá 1 triệu đồng/tháng. Quy định đã áp dụng rất lâu và lỗi thời bởi có những người nhận tiền hỗ trợ từ nhà nước, tiền tuất, tiền người cao tuổi… Chẳng hạn, TP.HCM từ năm 2026 tặng tiền mặt cho người từ 80 - 85 tuổi là 1,2 triệu đồng, như vậy không lẽ những người này không được xem là người phụ thuộc? Ngoài ra, phần sửa luật Thuế TNCN hiện nay chỉ mới giải quyết được một phần những quy định bất hợp lý. Linh hồn của một sắc thuế là thuế suất và biểu thuế. Luật thuế TNCN lần này điều chỉnh biểu thuế đối với người làm công ăn lương từ 7 bậc xuống 5 bậc nhưng vẫn giữ mức thuế suất 35% và khoảng cách giữa các bậc vẫn còn thấp. Ở đây, thuế TNCN và thu nhập doanh nghiệp là "anh em sinh đôi" nhưng thuế thu nhập doanh nghiệp có xu hướng giảm dần, còn 15 - 20%, đồng thời chính sách thuế đối với doanh nghiệp nước ngoài có ưu đãi lớn là miễn 4 năm, giảm 9 năm. Chính vì vậy Bộ Tài chính có thể tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện sắc thuế này để trở thành động lực để người nộp thuế cải thiện, nâng cao năng suất lao động.
TS Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường ĐH Kinh doanh và công nghệ Hà Nội
Từ thực tế trên, luật sư Trần Xoa đề nghị nâng ngay ngưỡng thu nhập xác định người phụ thuộc lên ngang mức GTGC đối với người phụ thuộc, cụ thể áp dụng cho năm 2026 là 6,2 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, đối với mức thu nhập vãng lai khấu trừ thuế hiện đang ở mức 2 triệu đồng cũng cần nâng lên 5 triệu đồng. Dù rằng đây là mức thấp vì năm 2017, TP.HCM cũng đã kiến nghị lên mức này nhưng mức nào hợp lý thì Bộ Tài chính có thể xem xét nghiên cứu cho phù hợp.
"Với thu nhập 1 triệu đồng/tháng thì không ai có thể sống được ngay cả ở nông thôn chứ đừng nói đến thành phố. Quy định này khiến nhiều trường hợp không được tính là người phụ thuộc, trong khi mức 1 triệu đồng không thể nào trang trải cho cuộc sống", ông Xoa nói.
Luật sư Trương Thanh Đức cũng đồng tình phải nâng ngưỡng thu nhập trong xác định người phụ thuộc bằng mức GTGC 6,2 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên để công bằng thì nếu người phụ thuộc nào có thu nhập thấp hơn bao nhiêu thì được khấu trừ phần còn lại cho đến mức bằng 6,2 triệu đồng. Ví dụ như trường hợp của bà Thanh nói trên, với lương hưu mỗi tháng được 4 triệu đồng thì sẽ được tính là người phụ thuộc nhưng cá nhân người nộp thuế (con bà Thanh) chỉ được khấu trừ thêm 2,2 triệu đồng/tháng. Trường hợp người có thu nhập hằng tháng hơn 1,1 triệu đồng thì cũng được tính là người phụ thuộc của con và khi đó sẽ được khấu trừ thêm 5,1 triệu đồng/tháng…
Bình luận (0)