Hiểu đúng bệnh béo phì để điều trị hiệu quả

Gần đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) tiếp nhận điều trị cho chị N.T.M.T (35 tuổi, ngụ tại TP.HCM). Chị T. cao 1,56 m, nặng tới gần 70 kg. Tình trạng béo phì khiến chị cảm thấy rất tự ti, ảnh hưởng đến công việc và đời sống tình cảm. Hơn 3 tháng nay chị T. thường lo âu, căng thẳng và ăn uống mất kiểm soát. Bên cạnh đó, chị cũng thường xuyên mất ngủ, dễ cáu gắt.

Lo lắng về sức khỏe của bản thân, chị đến khám tại Phòng khám Tâm lý BV ĐHYD TP.HCM.

Bác sĩ cho biết chị bị căng thẳng kéo dài do những ảnh hưởng của tình trạng béo phì. Bên cạnh đó, chị cũng mắc các bệnh nền như đái tháo đường, rối loạn mỡ máu cần được theo dõi điều trị đa chuyên khoa. Sau khi được tư vấn điều trị tâm lý, chị T. được bác sĩ chỉ định tư vấn điều trị béo phì chuyên sâu bởi sự phối hợp của các chuyên khoa: Nội tiết, Dinh dưỡng, Phục hồi chức năng và Tâm lý. Hiện tâm lý của chị T. đã ổn định, đang được điều trị béo phì tích cực để giảm các nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tránh các yếu tố tâm lý ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống.

ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn đang tư vấn cho người bệnh

BVCC

ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn, Trưởng Đơn vị Tâm lý lâm sàng BV ĐHYD TP.HCM, cho biết nhiều người bệnh béo phì rất nôn nóng tìm được một phương cách nào đó có thể giúp họ nhanh chóng giảm cân. Tuy nhiên, đa số người bệnh lại ngại trao đổi với bác sĩ về vấn đề cân nặng của họ. Sự nôn nóng, chưa hiểu rõ phương pháp điều trị cùng với việc có quá nhiều nguồn thông tin chưa chính xác về các loại thực phẩm chức năng, các biện pháp hỗ trợ giảm cân có thể khiến người bệnh béo phì có quyết định sai lầm. Khi những biện pháp này không đem lại hiệu quả như mong muốn, tâm lý của người bệnh lại bị ảnh hưởng nặng nề hơn.

Mối quan hệ giữa bệnh béo phì và tình trạng căng thẳng (stress) hoặc trầm cảm

Mặt khác, các yếu tố tâm lý trong đó có tình trạng căng thẳng cũng là một trong những nguyên nhân gây ra béo phì. Tình trạng căng thẳng gây ảnh hưởng xấu đến nhận thức, làm thay đổi hành vi và thói quen trong cuộc sống hằng ngày một cách tiêu cực. Biểu hiện rõ nét nhất đó là việc ăn uống, sinh hoạt và vận động một cách thiếu lành mạnh. Không những vậy, căng thẳng còn có thể khiến cho các chức năng sinh học của cơ thể bị mất cân bằng, có thể dẫn đến các rối loạn trong quá trình trao đổi chất dẫn đến béo phì. Khi tình trạng căng thẳng đạt tới một mức độ nghiêm trọng hơn, người bệnh sẽ rơi vào trầm cảm.

Theo chiều tác động ngược lại, béo phì cũng góp phần làm gia tăng sự nghiêm trọng của căng thẳng hoặc trầm cảm. Nhiều người bệnh béo phì còn phải chịu đựng sự kỳ thị của những người xung quanh họ. Điều này càng khiến cho tình trạng căng thẳng hoặc trầm cảm trở nên nặng nề hơn. Ngoài ra, việc chất lượng cuộc sống bị giảm rõ rệt, các mối quan hệ xã hội bị thu hẹp, mất niềm tin vào bản thân, có ý định tự tử cũng là những trở ngại về mặt tâm lý mà người bệnh béo phì có thể gặp phải.

Trị liệu và hỗ trợ tâm lý trong quá trình điều trị bệnh béo phì

Theo ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn, các nghiên cứu đã chứng minh rằng người bệnh có thể giảm 5-10% trọng lượng cơ thể ban đầu trong khoảng thời gian 6 tháng khi được điều trị bằng chương trình tập luyện thể chất, thay đổi chế độ ăn và đặc biệt là các chiến lược thay đổi hành vi, lối sống. Các bác sĩ tâm lý sẽ giúp người bệnh can thiệp thay đổi hành vi thành công, nâng cao khả năng tự điều chỉnh, từ đó hướng đến việc xây dựng và duy trì những thói quen lành mạnh, góp phần tích cực vào hiệu quả của quá trình điều trị béo phì.

Với các liệu pháp tâm lý chuyên sâu, các bác sĩ tâm lý sẽ giúp người bệnh học cách tự quản lý stress; chủ động kiểm soát các tác nhân kích hoạt cảm giác thèm ăn, qua đó duy trì được chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh; dần thay thế những niềm tin hạn chế và tiêu cực về bản thân bằng những niềm tin tích cực, lành mạnh; tìm lại sự tự tin vào bản thân. Việc trị liệu, hỗ trợ tâm lý cần được tiến hành xuyên suốt quá trình điều trị béo phì từ can thiệp thay đổi lối sống, điều trị bằng thuốc, trước và sau phẫu thuật điều trị béo phì (đối với người bệnh có chỉ định) cho tới việc quản lý cân nặng, duy trì hiệu quả giảm cân.

ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn chia sẻ, điều trị béo phì là một quá trình lâu dài. Bên cạnh việc cần được phối hợp đa chuyên khoa trong điều trị còn đòi hỏi sự cam kết và quyết tâm của người bệnh. Chính vì vậy các liệu pháp và kỹ thuật hỗ trợ tâm lý của các chuyên gia luôn là một một nguồn lực quan trọng giúp người bệnh vững bước trong hành trình điều trị béo phì, tránh rơi vào các trạng thái tâm lý tiêu cực.

Tại BV ĐHYD TP.HCM, thế mạnh trong phối hợp đa chuyên khoa giữa Nội tiết, Dinh dưỡng, Phục hồi chức năng và Tâm lý là một lựa chọn uy tín cho người bệnh, giúp người bệnh béo phì tiếp cận với phương pháp điều trị khoa học, an toàn.

Nhằm giúp cộng đồng hiểu rõ về những thách thức tâm lý mà người bệnh béo phì phải đối mặt cùng những hướng dẫn người bệnh giữ vững tinh thần trong suốt qua trình điều trị, Trung tâm Truyền thông BV ĐHYD TP.HCM phối hợp cùng Văn phòng đại diện Novo Nordisk Pharma Operation A/S tại TP.HCM thực hiện chương trình tư vấn: “Cùng người bệnh béo phì viết nên cuộc sống mới” với chủ đề “Bệnh béo phì - Yên tâm cùng chuyên gia”, theo dõi tại: https://bit.ly/benhbeophi-yentamcungchuyengia.

Chương trình cung cấp thông tin về những hiểu lầm trong điều trị béo phì, những thách thức tâm lý và cách hỗ trợ tâm lý cho người bệnh béo phì.