Lễ hội mừng lúa mới có gì đặc biệt mà cồng chiêng, giã gạo rộn ràng suốt ngày?

Ngày 20.12, UBND xã Tân Hưng, tỉnh Đồng Nai cho biết, vừa tổ chức lễ hội mừng lúa mới và giao lưu văn hóa cồng chiêng của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn. Lễ hội đã thu hút hàng ngàn lượt người dân trong và ngoài tỉnh Đồng Nai đến chung vui và trải nghiệm.

Tạ ơn thần lúa

Là cư dân nông nghiệp, từ ngàn xưa, người S'tiêng luôn quan niệm "vạn vật hữu linh", họ coi vạn vật, trong đó có cây lúa là những vị thần có linh hồn. Hằng năm, khi mùa vụ đã xong, người dân tổ chức lễ hội để tri ân những vị thần, trước hết là thần lúa, sau đó là tổ tiên, ông bà… đã phù hộ cho thôn, sóc một vụ mùa bội thu, nhà nhà no đủ.

Lễ Cran la pră pva (lễ mừng lúa mới) là một lễ hội mang đậm tính nhân văn. Ngoài việc dâng lễ cúng tế thần linh, cầu cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, lễ hội còn là dịp để bà con, dân sóc có dịp gặp nhau, cùng nhau chia sẻ những kinh nghiệm làm ăn, nuôi dạy con cái, ứng xử với môi trường tự nhiên, quan hệ gia đình và cộng đồng.

Trong dịp này, những ai có hiềm khích, hiểu lầm nhau thì cũng xóa bỏ hết, mọi người tay bắt mặt mừng, cùng nhau đoàn kết một lòng, cùng phát chung bờ rẫy, bờ ruộng; no đói cùng nhau, làm nên một cộng đồng thôn, sóc người S'tiêng ngày càng giàu mạnh.

ẢNH: HOÀNG GIÁP

Già làng Điểu Ho (xã Tân Hưng) cho biết lễ mừng lúa mới mang ý nghĩa quan trọng, là lời mời gọi thần linh, tổ tiên về chung vui, cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tiếp tục tươi tốt. Ai cũng phấn khởi và vui mừng vì được Đảng, Nhà nước quan tâm tổ chức lễ hội, để văn hóa truyền thống của người đồng bào S'tiêng ngày càng phát triển hơn".

Thanh âm cồng chiêng và hơi thở văn hóa truyền thống

Điểm nhấn của lễ hội chính là những giá trị di sản văn hóa đặc trưng của đồng bào S'tiêng như không gian văn hóa cồng chiêng với những thanh âm trầm hùng, vang vọng. Cùng với đó là những điệu múa truyền thống của đồng bào S'tiêng.

Bên cạnh đó là những không gian trưng bày các vật dụng lao động, sản xuất truyền thống của người đồng bào; các bộ đồ, khăn thổ cẩm tinh xảo được chính người dân xã Tân Hưng làm ra, và được "sân khấu hóa" ngay tại lễ hội.

Đặc biệt hơn cả là hoạt động hội thi giã gạo truyền thống bằng chày, cối gỗ; hoạt động phục dựng lễ cúng mừng lúa mới theo nghi thức truyền thống của đồng bào S'tiêng; bữa tiệc văn hóa ẩm thực đặc sắc...

Văn hóa là động lực phát triển

Theo ông Mạc Đình Huấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Tân Hưng, địa phương mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 địa phương là xã An Khương, xã Tân Hưng và xã Thanh An cũ. Xã hiện nay có trên 35.000 người, trong đó thì đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 32,39% với diện tích 204 km².

Lễ hội mừng lúa mới là một trong những nét đẹp văn hóa cần gìn giữ và phát huy trong truyền thống bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc S'tiêng trên địa bàn xã Tân Hưng.

"Trong những năm tới, chúng tôi sẽ tiếp tục phục dựng lại các lễ hội, với tinh thần giữ gìn và phát huy bản sắc các dân tộc, làm thế nào văn hóa phải trở thành động lực phát triển. Qua lễ hội sẽ vừa giữ gìn, vừa phát huy bản sắc nhưng đồng thời cũng gắn với phát triển du lịch, trong đó là du lịch về trải nghiệm văn hóa gắn với phát triển nông nghiệp ở địa phương", ông Mạc Đình Huấn nhấn mạnh.

Cũng theo ông Huấn, xã đang định hướng, giai đoạn 2026 - 2030, sẽ biến các ấp, sóc có 90-95% người đồng bào trở thành những "làng văn hóa", trong đó có những không gian, nét đẹp văn hóa riêng biệt.

Truyền lửa cho thế hệ mai sau

Một điểm đáng chú ý tại lễ hội, chính là sự tham gia đông đảo của thế hệ trẻ, các em học sinh và cộng đồng các dân tộc anh em đã cùng đến trải nghiệm, chung vui với đồng bào S'tiêng nơi đây.

Anh Nguyễn Văn Tùng (giáo viên ở trường THCS Tân Hưng, tỉnh Đồng Nai) cùng dẫn con gái đi trải nghiệm và rất ấn tượng với lễ hội được địa phương tổ chức, và không quên ghi lại từng thước phim, hình ảnh để làm tư liệu giảng dạy cho chính các em học sinh của mình.

Anh Tùng chia sẻ: "Mình dùng những tư liệu thực tế này để dạy môn chương trình địa phương của môn Ngữ văn, chủ đề về lịch sử văn hóa con người tỉnh Đồng Nai. Mình thấy việc giáo dục các em học sinh về phong tục, tập quán của người bản địa - thông qua thực tế lễ hội là cách tốt nhất để giữ gìn và phát triển văn hóa trong tương lai. Sự xuất hiện của rất nhiều trẻ em tại ngày hội cho thấy sợi dây liên kết giữa các thế hệ vẫn đang được duy trì bền bỉ".