Lịch âm hôm nay: Tháng 11 này là... tháng một trong 'một, chạp, giêng, hai', vì sao?

Hôm nay là thứ bảy cuối tuần, ngày 20.12 dương lịch. Lịch âm hôm nay là ngày mùng 1, ngày đầu tiên của tháng 11, còn gọi là ngày Quý Hợi, tháng Mậu Tý, năm Ất Tỵ. Đây cũng là ngày cuối cùng trong năm nay người Việt Nam đón tiết Đại tuyết, một trong 24 tiết khí trong năm.

ẢNH: AI

Như vậy, người Việt vừa trải qua tháng 10 âm lịch, còn gọi là tháng Đinh Hợi. Ngày mai, chủ nhật ngày 21.12 dương lịch, tiết Đông chí sẽ chính thức bắt đầu. Ngày đầu tiên của tiết Đông chí, còn gọi là ngày Đông chí sẽ là ngày có đêm dài nhất, ngày ngắn nhất trong năm.

Dân gian ta thường đếm tháng âm lịch là "một, chạp, giêng, hai…". Điều đó có nghĩa là tháng một nằm trước tháng chạp. Nhiều người lầm tưởng rằng tháng một là tháng bắt đầu một năm mới âm lịch, nhưng trên thực tế, điều này là không đúng.

Tháng "một" chính là… tháng 11

Trên các cuốn lịch treo tường ngày nay, người soạn lịch thường ghi tháng âm lịch bằng cách đánh số từ 1 đến 12 giống như dương lịch. Chúng ta có thể để ý rằng tháng thứ mười một trong năm, tức tháng này được gọi là "một" trong cách nói dân gian nêu trên. Đây là tháng Tý, tức là tháng đầu tiên của một chu kỳ 12 chi.

Theo đó, 12 chi gồm có: Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi. Các nhà nghiên cứu lịch pháp cho biết trên thực tế trong lịch sử đã có một giai đoạn khá dài người phương Đông lấy tháng này làm tháng đầu tiên của năm.

Tháng Tý là tháng khởi đầu và thông thường ngày Đông chí hằng năm luôn rơi vào tháng này. Sau này quy ước tính điểm khởi đầu của năm thay đổi nên tháng Dần vốn là tháng thứ ba lại được chọn làm tháng đầu tiên của năm.

ẢNH: LƯU HOÀI NAM

Dù vậy, chuyên gia cho rằng nếu để ý ngay trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thấy nhiều người am hiểu văn hóa phương Đông vẫn xem tuổi, xem ngày trong năm với mốc là ngày đông chí.

Như vậy, cách đếm "một, chạp, giêng, hai…” là chính xác. Tháng thứ mười một trong năm tính từ Tết Nguyên đán gọi là tháng một, còn tháng đầu tiên trong năm là tháng giêng chứ không phải tháng một như đa số hiểu nhầm ngày nay.