Sáng 8.11, tiếp tục kỳ họp 4 Quốc hội XV, Quốc hội thảo luận về công tác phòng chống tội phạm, tham nhũng, tiêu cực và các báo cáo của Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng Viện KSND tối cao năm 2022.
 |
Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội thảo luận sáng 8.11 |
gia hân |
Nêu ý kiến, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn), Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội, phản ánh 5 chiêu trò lách luật phổ biến liên quan hoạt động đấu thầu sau thời gian theo dõi các vụ án, vụ việc liên quan.
Theo bà Thủy, một trong các "chiêu trò" phổ biến là chia nhỏ các gói thầu để áp dụng hình thức chỉ định thầu.
Chỉ định thầu là quy định để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhất là tình hình cấp bách hoặc khoản chi nhỏ. Tuy nhiên, bà Thủy cho rằng, để lách quy định này, tình trạng chia nhỏ các gói thầu để áp dụng chỉ định thầu diễn ra phổ biến trên thực tế.
Dẫn ví dụ liên quan kết luận thanh tra liên quan tới một bệnh viện đa khoa tỉnh Gia Lai, bà Thủy cho biết, giá trị hàng hóa mua sắm của bệnh viện chỉ là hơn 95 tỉ nhưng giám đốc bệnh viện này đã ban hành 1.165 quyết định chỉ định thầu với giá trị mỗi gói thầu đều dưới 100 triệu để lách luật.
"Bên cạnh đó, lợi dụng quy định về chia tách gói thầu có những trường hợp chia nhỏ gói thầu theo phần để mỗi nhà thầu thân hữu chiếm một phần. Có những trường hợp lại gom nhiều gói thầu nhỏ thành gói thầu hết sức phức tạp mà chỉ một doanh nghiệp cụ thể mới đáp ứng được từ đó tránh được các thủ tục đấu thầu thực sự cạnh tranh", bà Thủy phân tích.
"Cài thầu quen, chèn thầu lạ"
Chiêu trò khác, theo bà Thủy là cài cắm các điều khoản mớm thầu để "cài thầu quen, chèn thầu lạ".
Bà Thủy phân tích: quy định về hồ sơ mời thầu là nhằm chọn được những nhà thầu tốt nhất, đáp ứng yêu cầu đặt ra. Tuy nhiên, nếu có ý đồ thì đây lại chính là chốt chặn để loại bỏ những nhà thầu không mong muốn.
Trên thực tế vừa qua, không ít chủ đầu tư đã cố ý cài cắm các điều khoản mớm thầu để hướng tới các nhà thầu thân hữu, loại bỏ sự tham gia của các nhà thầu khác, biến đầu thầu rộng rãi thành đấu thầu hạn chế.
Dẫn ý kiến trả lời báo chí của cơ quan chức năng, theo bà Thủy, ngay từ đầu các đối tượng có sự bắt tay ngầm, đi đêm với nhau về các tiêu chí kỹ thuật trong đấu thầu, thậm chí "cùng nhau xây dựng hồ sơ mời thầu".
"Cũng theo phản ánh chí không chỉ cài cắm các tiêu chí kỹ thuật, có những gói thầu đưa ra những tiêu chí như bằng khen của Bộ Tài chính về hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế", bà Thủy nêu.
Chiêu trò thứ 3 là thiết lập "quân xanh quân đỏ" để thông thầu.
Bà Thủy nhận định: "Quân xanh quân đỏ vẫn là mảng tối trong đấu thầu thời gian vừa qua đã tạo ra nhiều cuộc thầu nội bộ, thiếu tính cạnh tranh, thu lợi bất chính. Có tình trạng một số nhà thầu chuyên đi đấu thầu chỉ để trượt nhằm lót đường cho một nhà thầu định sẵn trúng thầu. Với sự tiếp tay của bên mời thầu là chủ đầu tư đã tạo ra một vở kịch thamg gia của những quân xanh, quân đỏ để rồi quân đỏ đường đường chính chính trúng thầu".
Tình trạng nêu trên khiến dư luận nghi ngại, doanh nghiệp làm ăn chân chính không được cạnh tranh sòng phẳng, mất đi cơ hội làm ăn kinh doanh, mất đi tiền của nhà nước và để lại công trình kém chất lượng.
Móc ngoặc nâng khống giá trị gói thầu
Thứ 4, theo bà Thủy là chiêu móc ngoặc với thẩm định giá để nâng khống giá trị gói thầu.
 |
Quốc hội dành cả ngày 8.11 để nghe báo cáo và thảo luận công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực... |
gia hân |
Qua các vụ án cho thấy, nếu nhìn vào hồ sơ thì tất cả đều đúng quy trình, chỉ khi đi sâu vào phá án mới phát hiện sự móc ngoặc một cách tinh vi giữa chủ đầu tư, đơn vị tư vấn, đơn vị thẩm định giá và đơn vị trúng thầu đã thổi giá lên gấp nhiều lần so với giá trị thực thông qua chứng thư thẩm định.
Lấy ví dụ là vụ án tại BV Tim Hà Nội, bà Thủy cho hay, giá mỗi stent (dùng trong phẫu thuật tim) nhập khẩu chỉ 8 - 11 triệu, nhưng giá thẩm định và giá trúng thầu đã vọt lên 36 - 42 triệu mỗi sten, tăng từ 28 - 31 triệu. Cho tới nay cả tổng giám đốc lẫn phó tổng giám đốc của đơn vị thẩm định giá đều bị khởi tố trong vụ án này.
Theo bà Thủy, rất nhiều vụ án khác liên quan tới đấu thầu thời gian vừa qua đã phải khởi tố, tuyên án phạt tù với các đơn vị thẩm định giá trong vai trò đồng phạm.
"Pháp luật giao cho đơn vị thẩm định giá chức năng quá lớn nhưng hậu kiểm thì rất hạn chế", bà Thủy nhìn nhận.
Cuối cùng là tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực khác trong hoạt động đấu thầu.
Theo bà Thủy, tình trạng vi phạm các quy định pháp luật, lách luật nêu trên đều có thể tiềm ẩn hoặc hướng tới nguy cơ tham nhũng, trục lợi.
Bà Thủy dẫn kết quả khảo sát của Liên đoàn Thương mại - công nghiệp Việt Nam năm 2021 cho thấy, trong tổng số các doanh nghiệp được khảo sát có tới 25% doanh nghiệp chủ động chi trả chi phí không chính thức khi tham gia đấu thầu. 10,3% doanh nghiệp cho biết họ chi trả theo gợi ý của cán bộ phụ trách đấu thầu.
"Đáng lưu ý có 58,9% doanh nghiệp cho biết việc chi trả chi phí không chính thức trong đấu thầu là luật bất thành văn mà doanh nghiệp phải tự hiểu khi tham gia", bà Thủy nêu.
Từ các phân tích trên, bà Thủy đề nghị cơ quan thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử hướng hoạt động vào lĩnh vực đấu thầu, nhất là vụ việc có nhiều phản ánh để phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm sai phạm.
Cạnh đó, bà Thủy cũng kiến nghị cần có các quy định để thực hiện công khai trong từng công đoạn đấu thầu, nhất là khi Quốc hội đang sửa luật Đấu thầu tại kỳ họp 4 này, từ điều kiện dự thầu, danh sách năng lực nhà thầu, điều kiện trúng thấu, quá trình chấm thầu, kết qủa trúng thầu và giải quyết khiếu nại của nhà thầu.
"Công khai được xem là giải pháp của mọi giải pháp và nó sẽ khắc phục hữu hiệu chuyện đi đêm trong đấu thầu thời gian qua. Pháp luật hiện hành trong từng công đoạn đấu thầu đã có quy định công khai nhưng chưa chặt chẽ còn khoảng trống, kẽ hở nên có thể lách luật như thời gian vừa qua", bà Thủy nhấn mạnh.
Bình luận (0)