Hãng Reuters hôm qua 1.9 đưa tin Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo thiết lập cơ chế đối thoại kinh tế song phương mới với Đài Loan, đồng thời giải mật tài liệu từ thời Tổng thống Ronald Reagan (tại vị từ năm 1981 - 1989) với nội dung sẽ bảo vệ lãnh thổ này.
Bối cảnh mới
Washington thách thức chính sách “một Trung Quốc”Thời gian qua, bà Thái Anh Văn, lãnh đạo Đài Loan, đã nhận thức rất rõ giá trị mà chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (Indo-Pacific) tự do và rộng mở, mà Mỹ đang định hình, có thể mang lại cho Đài Bắc. Vì thế, Đài Loan đang đẩy mạnh quan hệ hợp tác với các thành viên trong “tứ giác an ninh” (Mỹ - Nhật Bản - Úc - Ấn Độ) vốn là nền tảng của chiến lược Indo-Pacific. Bên cạnh đó, Đài Loan cũng thúc đẩy hợp tác với các nước Đông Nam Á.
Đối với Mỹ, nước này đến nay vẫn duy trì quan hệ với Trung Quốc trong chính sách “một Trung Quốc”. Tuy nhiên, Washington và Bắc Kinh có góc nhìn cũng như cách thực hành khác nhau đối với chính sách này. Cụ thể, với Washington thì chính sách “một Trung Quốc” có nghĩa là Washington công nhận và có quan hệ ngoại giao chính thức với Bắc Kinh thay vì Đài Bắc. Nhưng Washington vẫn duy trì quan hệ và hỗ trợ Đài Bắc. Trong khi đó, với Bắc Kinh thì chính sách “một Trung Quốc” nghĩa là sẽ đến lúc mà Đài Loan phải sáp nhập về Trung Quốc.
Ngoài ra, Mỹ có đạo luật về quan hệ với Đài Loan. Đạo luật này tuy không phải là một hiệp ước an ninh chính thức, nhưng vẫn đủ cơ sở để Washington tiến hành can thiệp quân sự để hỗ trợ Đài Bắc trước các cuộc xung đột với Bắc Kinh. Hiện nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có xu hướng thách thức chính sách “một Trung Quốc” mà Bắc Kinh nhìn nhận. Cụ thể, chính quyền của Tổng thống Trump đã nâng cấp quan hệ chiến lược với Đài Loan.
TS Fabrizio Bozzato
(nhà nghiên cứu tại Đại học Sapienza của Rome (Ý), chuyên gia tại Đại học Chính trị Đài Loan) Ngô Minh Trí (thực hiện)
|
Phát biểu tại diễn đàn trực tuyến do Viện Nghiên cứu Heritage Foundation (Mỹ) tổ chức ngày 31.8, Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á - Thái Bình Dương David Stilwell khẳng định các động thái của Mỹ không phải là sự thay đổi chính sách, mà là một phần của “chuỗi thay đổi đáng kể” của chính quyền Washington đối với chính sách “một Trung Quốc”.
Theo ông Stilwell, Washington cảm thấy cần phải đưa ra các điều chỉnh trong bối cảnh “các mối đe dọa ngày càng gia tăng đến từ Bắc Kinh đối với hòa bình và ổn định” tại khu vực trọng yếu của thế giới. “Chúng tôi sẽ tiếp tục giúp đỡ Đài Loan trước chiến dịch của Trung Quốc nhằm gây sức ép, hăm dọa và cô lập Đài Loan”, ông Stilwell nhấn mạnh.
Cơ quan Ngoại giao Đài Loan cảm ơn những hỗ trợ vào thời điểm mà Đài Loan cho rằng đang bị dọa dẫm về mặt quân sự gây nguy cơ đối với hòa bình và ổn định trong khu vực, đồng thời cho biết sẽ tiếp tục tăng cường năng lực phòng vệ.
“Sáu đảm bảo”
Các sáng kiến trên được công bố đồng thời với việc Washington giải mật 2 tài liệu từ gần 40 năm trước về việc cam kết đảm bảo an ninh cho Đài Loan. Đài CNA dẫn thông báo của Cơ quan Ngoại giao Đài Loan cho biết 2 bức điện từ năm 1982 tập trung vào việc bán vũ khí và “6 đảm bảo” mà Mỹ cam kết với Đài Loan.
Bức điện thứ nhất đề cập đến việc bán vũ khí cho Đài Loan được Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ khi đó là ông Lawrence Eagleburger gửi cho Giám đốc Viện Mỹ ở Đài Loan (AIT) James Lilley, đề ngày 10.7.1982. Theo AIT, bức điện giải thích về việc Mỹ ra điều kiện giảm bán vũ khí cho Đài Loan, đổi lại Trung Quốc đại lục cam kết giải pháp hòa bình cho những bất đồng giữa Đài Bắc với Bắc Kinh. Nếu Trung Quốc đại lục gây hấn hoặc tăng cường năng lực khiến khu vực mất an ninh và bất ổn, Mỹ sẽ tăng cường bán vũ khí cho Đài Loan, theo AIT.
Bức điện thứ hai có nội dung về “các đảm bảo cho Đài Loan”, đề ngày 17.8.1982 và được Ngoại trưởng Mỹ khi đó là ông George Shultz gửi cho ông Lilley, đưa ra 6 đảm bảo của Mỹ đối với Đài Loan. Các cam kết đảm bảo này bao gồm việc không đưa ra thời hạn chấm dứt bán vũ khí cho Đài Loan, không đóng vai trò trung gian giữa Đài Bắc và Bắc Kinh, không xem xét lại Đạo luật quan hệ với Đài Loan, không thay đổi quan điểm về lãnh thổ đối với Đài Loan và không gây áp lực khiến Đài Loan đàm phán với Trung Quốc đại lục.
Trợ lý ngoại trưởng Stilwell khẳng định “6 đảm bảo đó vẫn được duy trì đến ngày nay”.
Bình luận (0)