Ngâm Kiều toàn truyện

Lối ngâm này còn được nghệ sĩ nghệ thuật và âm nhạc truyền thống dân tộc gọi là lảy Kiều.

Xưa, ngâm Kiều cũng phổ biến giống như Truyện Kiều, trở thành câu cửa miệng của ông bà ta và hiện hữu bất cứ lúc nào khi người Việt dù vui hay buồn, lúc ru con cháu ngủ, hay dạy dỗ trẻ con, khuyên răn con người ta một điều gì đó, chiêm nghiệm cuộc đời, hoặc đơn thuần là để có phút giây thư thái sau một ngày làm việc mệt nhọc...

Nay, ngâm Kiều vẫn còn tồn tại ở trong các thể loại kịch hát truyền thống và ca hát dân gian như chèo, hát văn, ca trù, hát xẩm, tuy nhiên, chỉ là một phần nhỏ nằm trong một tác phẩm.

Ngâm Kiều vốn là một thể loại, một lối hát riêng được sinh ra từ Truyện Kiều và góp phần đưa tác phẩm này phổ biến hơn trong lòng người Việt, vậy nhưng lại gần như không còn được nhắc tới nữa trong đời sống tinh thần người Việt ngày nay.  

Nhà lý luận âm nhạc Nguyễn Quang Long đã ấp ủ dự án Ngâm Kiều toàn truyện từ nhiều năm trước, nhưng vấn đề kinh phí để vận hành dự án lại nằm ngoài khả năng cá nhân của anh.

Đến năm 2021, khi Nguyễn Quang Long chia sẻ với một thành viên quỹ Thiện Tâm, bất ngờ anh được khuyến khích gửi hồ sơ dự án đến quỹ. Những người điều hành quỹ đã quyết định hỗ trợ một phần cho dự án này. Tuy phần hỗ trợ không lớn, nhưng là điểm khởi đầu đầy động lực để nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Long cùng các cộng sự thêm quyết tâm.

Nhiều nghệ sĩ khác đã ủng hộ anh. Theo đó, những nghệ sĩ đảm trách phần ngâm Kiều có NSND Thanh Hoài, NSND Thúy Ngần, NSƯT Quốc Khanh, Văn Phương, Thúy Nga; những nghệ sĩ tham gia dàn nhạc có Trần Quế Hương (đàn tranh), Phạm Đức Bình (đàn nguyệt), Lê Tiến Trung (sáo, bầu), NSƯT Xuân Hải (nhị). Phần thu âm được thực hiện tại phòng thu cá nhân của nghệ sĩ Chu Cường. Đảm nhiệm phần vẽ tranh minh họa là nhóm của họa sĩ Nguyễn Quỳnh; phần kỹ thuật dựng do Ngọc Tiến thực hiện.

Cho tới thời điểm này, đây là dự án đầu tiên và duy nhất giới thiệu Truyện Kiều hoàn toàn theo đúng lối ngâm Kiều. Sau khi được âm nhạc chắp cánh, toàn bộ 3.254 câu thơ trong tác phẩm Truyện Kiều có tổng thời lượng là 561 phút, tương đương khoảng gần 10 tiếng âm thanh. Để khán giả dễ dàng tiếp cận, nhóm dự án chia thành 12 chương theo nội dung của truyện, mỗi chương có độ dài từ khoảng trên 30 phút cho tới 100 phút.

Các chương này sẽ được lần lượt giới thiệu vào 20 giờ các ngày thứ ba, năm, bảy từ ngày 1.4 đến ngày 24.4 trên kênh YouTube Dân ca & nhạc cổ truyền do nhà lý luận âm nhạc Nguyễn Quang Long sáng lập nhằm giới thiệu và tôn vinh nhạc truyền thống dân tộc Việt Nam.

“Không phải ngẫu nhiên mà học giả Phạm Quỳnh trong những năm 1930 nói: Truyện Kiều còn nước ta còn. Nghĩa là khi chúng ta có mất hết, kể cả đất đai mà còn giữ được Truyện Kiều thì chúng ta còn giữ được hồn Việt. Trên cơ sở hồn Việt, chúng ta sẽ tìm cách lấy lại được nền độc lập”, nhà thơ Hồng Thanh Quang chia sẻ và cho biết, ông rất mừng khi được nghe nhà lý luận âm nhạc Nguyễn Quang Long trao đổi về dự án này.

“Không phải ngẫu nhiên mà người dân ta ru con cũng bằng Truyện Kiều. Khi đang phân vân, khi đang áy náy, khi đang không hiểu điều gì đó thì người ta cũng tìm đến Kiều bằng cách bói Kiều. Khi cần hiểu điều gì tinh tế, tế nhị thì lẩy Kiều. Như tôi khi bất hạnh cũng tìm về Truyện Kiều, tìm sự an ủi trong Truyện Kiều”, nhà thơ Hồng Thanh Quang bày tỏ.

Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nhận xét, những người trẻ như Nguyễn Quang Long tìm về với vốn cổ, với kho báu của tiền nhân là điều hay. "Và Nguyễn Du ở dưới suối vàng cũng ngậm cười”, ông Nguyên nói.

Tham gia trong dự án cùng nhà lý luận phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long, NSND Thanh Hoài thấy vui vì có một người trẻ như anh mà nghĩ tới ngâm thơ cổ. “Thời đại nay đã mất dần đi, Long muốn khai thác lại, muốn giữ lại vốn cổ của cha ông ta để lại cho các thế hệ sau này. Người nghệ sĩ như tôi có thể làm gì cùng em thì sẽ đồng hành bởi đây là dự án rất ý nghĩa”, bà bày tỏ.