Giữa những vạt rừng thông xanh ngút ngàn, Địa Tạng Phi Lai Tự rộng rãi và thoáng đạt, có đầy đủ Tam bảo, nhà thờ Tổ, bệ - tượng thờ Đức ông, Đức Thánh Hiền, giảng đường, nhà khách, nơi ở của Phật tử cùng rất nhiều cổ vật thiêng, có dấu tích lịch sử giá trị cao.
Nhìn phong cảnh nơi đây, ít ai biết trước đó nó đã từng bị bỏ hoang, chỉ khoảng 5,6 năm trở lại đây, một vị Đại đức đã về, tiếp nhận, tu sửa và đổi tên thành Địa Tạng Phi Lai Tự.
Ý nghĩa của cái tên Địa Tạng Phi Lai Tự là Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát luôn luôn ở đây nhưng cũng có thể không bao giờ tới nơi này, nhằm gợi hàm ý về sự vô thường, vô hữu của vạn vật trong thế giới.
Nó bắt nguồn từ câu chuyện truyền trong dân gian, chùa cổ tên nôm là Đùng này xưa kia rộng lớn tới 100 gian, được xây dựng từ khoảng thế kỷ 10. Đến khoảng thế kỷ 17, vua Tự Đức có từng về đây cầu con, khi xuống núi, vua có nói: Phi Lai ( nghĩa là có thể ở đây mà cũng có thể không có ở đây)…
Ngoài không gian chính là cụm kiến trúc chùa, trên đỉnh Phi Lai còn có tháp Phổ Đồng, được giới thiệu là nơi yên nghỉ của hơn 40 đời tổ sư, từ thời Lý – Trần. Dưới chân tháp, nối tiếp sau làng Đùng, có làng Tháp, cũng là vì thế.
Như một toà sen giữa vầng xanh mênh mông, Địa Tạng Phi Lai Tự ẩn mình trong thông ngút ngàn, bất cứ du khách nào tới đây cũng tìm được cho mình sự an bình và yên tĩnh.
Du hành về đây, dù chỉ là vài khoảnh khắc hay vài tiếng, vài ngày, bất cứ du khách nào cũng có thể tìm thấy sự thăng bằng trong tâm tưởng, thả hồn mình neo đậu giữa bầu xanh, quên đi những muộn phiền, trắc trở, lo toan.
Nhìn nếp biện bày, từng góc nhỏ trưng thờ của không gian lễ cúng nơi đây mới thấy được hết sự khéo léo, tinh tế mà rất đỗi sáng tạo, uyên thâm của những người đã từng gầy dựng lại nơi đây – từ một ngôi chùa cũ cổ thành một điểm đến tâm linh đẹp đẽ, giàu tính mỹ thuật, kiến trúc…
Bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông sẽ có bốn mùa hoa đỏ, lá xanh rực rỡ khoe sắc, mang sự ngọt ngào, thanh tao từ thiên nhiên đến cho các du khách thăm chùa thưởng nghiệm.
Đường vào chùa được trải đều bằng những viên sỏi trắng thay vì lát gạch đỏ, ngay khu Tổ đường là 12 vòng tròn được vẽ trên nền sỏi tượng trưng cho 12 nhân duyên của con người.
Màu của sỏi là màu trắng, là ý nghĩa của thiền định và cũng hướng lòng người đến sự tinh khiết, mang đến sự thanh thoát cho tâm hồn.
Không chỉ là một nơi thờ tự linh thiêng, một di tích lịch sử, một không gian để thưởng ngoạn sự yên bình, thư giãn mà chùa còn là một thư viện khổng lồ với số lượng sách phủ kín các bức tường và là một khu vườn thuốc lớn, sinh động với đa dạng các loại cây trái, cỏ, lá, thảo dược..., dùng để chữa bệnh.
Không quá gần nhưng cũng không quá xa để tìm cho mình một khu vườn thanh tịnh và yên tĩnh sau những ngày làm việc căng thẳng, vào dịp nghỉ ngơi của liên tục hai kỳ lễ lớn, Địa Tạng Phi Lai Tự thật sự là một gợi ý lý tưởng.
