Ông Nguyễn Bắc Son khai nhận hối lộ triệu đô là lần đầu trong lịch sử tư pháp

Phát biểu tại hội trường sáng 4.11 về công tác phòng, chống tham nhũng, đại biểu Quốc hội Mai Thị Phương Hoa, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, đánh giá cao trong thời gian qua nhiều vụ án tham nhũng lớn đã được điều tra, khám phá và được đưa ra truy tố, xét xử, tạo sự đồng thuận trong nhân dân.

Đáng lưu ý nhất, theo đại biểu này, là "một số vụ án gần đây, cơ quan tiến hành tố tụng đã chứng minh được yếu tố tham nhũng, yếu tố chiếm đoạt, hay nói cách khác là chứng minh được hành vi đưa và nhận hối lộ để xử lý nghiêm minh, như vụ Nguyễn Bắc Son, Trương Minh Tuấn bị khởi tố về tội nhận hối lộ với số tiền rất lớn lên tới hàng triệu đô la Mỹ”.

“Đây là lần đầu tiên trong lịch sử tư pháp Việt Nam, các bị can trong một vụ án thừa nhận hành vi nhận hối lộ với số tiền lớn đến như vậy”, đại biểu Hoa nói, và cho rằng điều này cho thấy các cơ quan tiến hành tố tụng đã có nhiều cố gắng trong việc đấu tranh, thuyết phục để các bị cáo thừa nhận hành vi.

Tuy nhiên, nữ đại biểu này cũng nêu thực tế còn nhiều vụ án lớn mà dư luận nghi ngờ có dấu hiệu tham nhũng, nhưng cơ quan tiến hành tố tụng không chứng minh được hành vi đưa và nhận hối lộ, nên phải xử lý về tội phạm kinh tế, như tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, hoặc tội cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

“Phải nói rằng việc chứng minh này là rất khó vì các đối tượng thường tìm mọi cách che giấu hành vi, và việc đưa và nhận hối lộ rất khó chứng minh, đa phần chỉ chứng minh khi qua phạm tội quả tang, mà khó chứng minh qua án truy xét. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng khó nhưng không phải là không làm được”, đại biểu Hoa nhận định.

Đại biểu Hoa dẫn ví dụ về vụ án Nguyễn Văn Dương, Phan Sào Nam và các đồng bọn, trong quá trình bị điều tra về các tội như đánh bạc, tổ chức đánh bạc, rửa tiền thì còn bị khởi tố về hành vi đưa hối lộ; sau đó được Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Phú Thọ ra quyết định đình chỉ miễn trách nhiệm hình sự về tội đưa hối lộ, do được hưởng chính sách khoan hồng của nhà nước.

Như vậy, lời khai về việc đưa hối lộ vẫn còn đó, nhưng trong vụ án này, không có bị cáo nào bị truy tố về tội nhận hối lộ. Chính vì vậy, tại phiên phúc thẩm, Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hà Nội đã kiến nghị tiếp tục điều tra làm rõ lời khai về việc đưa hối lộ, nhưng đến nay, kiến nghị này vẫn chưa có kết quả thực hiện.

Theo đại biểu Hoa, việc chậm trễ này đã làm dư luận bức xúc và cho rằng việc xử lý tham nhũng vẫn còn chưa nghiêm, chưa triệt để. Đồng thời, dư luận cũng băn khoăn đặt câu hỏi phải chăng hành vi đưa và nhận hối lộ khó chứng minh hay còn có nguyên nhân chủ quan nào khác? “Chúng tôi đề nghị trong thời gian tới, cơ quan tiến hành tố tụng cần đẩy nhanh tiến độ giải quyết giai đoạn 2 của vụ án này để làm rõ hành vi đưa và nhận hối lộ”, đại biểu nhấn mạnh.

Nói thêm về việc áp dụng hình phạt đối với các bị cáo phạm tội tham nhũng, đại biểu Hoa dẫn báo cáo của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết, trong năm 2019, tòa án các cấp đã xét xử 279 vụ, với 66.114 bị cáo phạm các tội tham nhũng; các tòa án sơ thẩm đã tuyên phạt tù chung thân 10 bị cáo, xử phạt tù từ trên 15 năm đến 20 năm đối với 23 bị cáo. Các tòa án đã áp dụng hình phạt tương đối nghiêm khắc.

Tuy nhiên, nhấn mạnh cũng chính báo cáo của Tòa án nhân dân tối cao thừa nhận hạn chế trong việc áp dụng các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự chưa chính xác ở một số vụ án, đại biểu Hoa cho rằng đây là một trong những hạn chế mà ngành tòa án cần quan tâm để khắc phục triệt để.

Nêu việc trong xử lý một số vụ án tham nhũng lớn vừa qua, một số bị cáo đã nộp lại rất nhiều tiền và được cơ quan điều tra đề nghị cho hưởng chính sách hình sự đặc biệt, đại biểu Mai Thị Phương Hoa đề nghị “quan điều tra làm rõ chính sách hình sự đặc biệt, vì chính sách này vừa không rõ về nội hàm, không được quy định trong bất cứ văn bản pháp luật hình sự và tố tụng hình sự nào”.

“Nếu muốn thực hiện thì cần quy phạm hóa để quyết định rõ trường hợp nào được áp dụng, đối tượng nào được áp dụng và nếu được áp dụng thì được hưởng những gì. Có như vậy mới bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và sự công bằng trong việc áp dụng chính sách hình sự”, đại biểu này nhấn mạnh.