Oscar của Dương Tử Quỳnh ý nghĩa ra sao với diễn viên nữ gốc Á ở Hollywood?

Sáng 13.3 (giờ Việt Nam), khán giả châu Á vỡ òa khi Dương Tử Quỳnh vượt qua minh tinh Cate Blanchett để giành tượng vàng Oscar Nữ chính xuất sắc nhất. Cô cũng làm nên lịch sử khi trở thành nữ diễn viên châu Á đầu tiên được xướng tên ở hạng mục này. Trong suốt một năm qua, vai diễn người mẹ châu Á du hành đa vũ trụ trong Everything everywhere all at once của Dương Tử Quỳnh đã đưa cô trở thành tâm điểm truyền thông, được khán giả đại chúng đặc biệt yêu mến.

GETTY

VARIETY

Dương Tử Quỳnh từng chia sẻ cô cảm thấy 40 năm sự nghiệp điện ảnh giống như một khóa rèn luyện dài hạn để sẵn sàng cho vai Evelyn trong Everything everywhere all at once. Đây là vai diễn mà Dương Tử Quỳnh hằng mong chờ, cũng là vai nữ chính đầu tiên của nữ diễn viên tại thị trường Hollywood. Trong phim, Dương Tử Quỳnh đóng Evelyn - một người phụ nữ châu Á nhập cư tầm thường đang chán ngấy cuộc sống nhàm chán, hỗn độn. Rồi khi đột ngột được ban cho khả năng du hành đa vũ trụ để giải cứu thế giới khỏi hư vô, Evelyn dần tìm lại được ý nghĩa cuộc sống, cố kết lại mối quan hệ tưởng chừng như không còn gì cứu chữa với những người thân trong gia đình.

Lên bục phát biểu nhận giải Oscar, diễn viên người Malaysia cảm ơn các đồng nghiệp. Song, Dương Tử Quỳnh nói cô muốn dành giải thưởng cho mẹ mình và tất cả người mẹ trên thế giới. Bởi những người mẹ chính là siêu anh hùng trong đời thực. "Và cho tất cả những chàng trai, cô gái giống tôi đang theo dõi ngoài kia, các bạn thân mến, đây là ngọn hải đăng của hy vọng và khả năng. Là bằng chứng cho thấy giấc mơ sẽ trở thành hiện thực. Và các quý cô, đừng để bất kỳ ai nói với bạn rằng bạn đã hết thời nhé. Đừng bao giờ bỏ cuộc", Dương Tử Quỳnh xúc động nói thêm.

Chiến thắng của Dương Tử Quỳnh cùng lời phát biểu của cô tại Lễ trao giải Oscar lần thứ 95 đã trở thành nguồn cảm hứng, động lực lớn cho các diễn viên gốc Á nói chung, và các nữ diễn viên gốc Á nói riêng trên hành trình chinh phục giấc mơ Hollywood. Nó cũng giống như một hồi chuông báo dành cho các diễn viên gốc Á, rằng: "Thời của các bạn đã đến rồi", sau nhiều thập kỷ chật vật để đấu tranh, tồn tại và tỏa sáng giữa kinh đô điện ảnh được "thống trị" bởi người da trắng.

A24

A24

Con đường chinh phục Hollywood của phụ nữ châu Á chưa bao giờ dễ dàng. Thời kỳ "bình minh" của Hollywood, các nữ diễn viên gốc Á thường xuyên bị mặc định vào các vai công dân hạng hai, gái mại dâm hoặc phản diện. Như Anna May Wong được ghi nhận là ngôi sao người Mỹ gốc Á đầu tiên tại Hollywood. Đầu thập niên 1930, Anna bị loại khỏi vai một người Trung Quốc trong phim The good earth. Thay vào đó, một người da trắng lại được chọn. Làn sóng "tẩy trắng" nhân vật châu Á như vậy và xu hướng đóng khung diễn viên gốc Á vào vai diễn nô lệ hoặc phản diện tại Hollywood khiến nữ diễn viên thất vọng. Bà rời bỏ Hollywood, chuyển sang châu Âu hoạt động.

Con đường "chinh phục" thị trường Hollywood của các nữ diễn viên châu Á thực chất khá giống nhau. Ở giai đoạn đầu, để có cơ hội xuất hiện trên màn bạc, họ thường phải chấp nhận vào các dạng vai sáo rỗng, đầy thiên kiến hoặc trở thành "bom sex" trong các bom tấn kinh phí lớn để tạo độ lan tỏa cho tên tuổi.

Ở kinh đô điện ảnh Hollywood còn tồn tại thuật ngữ "dragon lady" (rồng cái) để ám chỉ mẫu phụ nữ châu Á xa lạ, bí hiểm, quyến rũ và nhiều mưu mẹo. Nữ diễn viên Lucy Liu, người đóng vai O-Ren Ishii trong Kill Bill cũng từng tuyên bố rằng nhân vật này là một ví dụ của trò lố "dragon lady" khi miêu tả một phụ nữ châu Á "gian xảo và lừa lọc, sử dụng tình dục như một công cụ mạnh mẽ để thao túng đàn ông".

SƯU TẦM

Trong khoảng 10 năm đổ lại đây, phim Hollywood cũng gia tăng mật độ xuất hiện của các diễn viên châu Á. Tuy nhiên, đây thường là những vai diễn nhỏ mang tính góp vui. Các nữ diễn viên gốc Á thì không hơn kém những "bình hoa di động" được lợi dụng làm mồi câu dẫn để kéo khán giả châu Á ra rạp. Như cách Phạm Băng Băng xuất hiện trong X-Men: Days of Future Past, Lý Băng Băng trong The Meg, Cảnh Điềm trong Kong: Skull Island…

Việc tìm được một vai nữ chính trong phim Hollywood dường như là điều bất khả đối với các diễn viên gốc Á. Ngay cả với những tên tuổi được cho là "công phá" thành công Hollywood như Dương Tử Quỳnh, Chương Tử Di, Awkwafina, Marie Kelly Trần, Gemma Chan, Maggie Q… cũng phải tốn rất nhiều thời gian, kinh qua hàng loạt các vai diễn nhạt nhòa mới có thể tạo được chỗ đứng và sở hữu vai diễn có chiều sâu, được khán giả Âu, Mỹ nhớ tên.

EW

SHUTTERSTOCK

Ngay cả với Dương Tử Quỳnh, cô từng nghỉ đóng phim ở Mỹ 2 năm vì liên tục bị trao cho những vai diễn rập khuôn mà các nhà làm phim Hollywood trao cho diễn viên châu Á. Gemma Chan thì tốn hơn 10 năm chật vật, bị từ chối ở hàng loạt buổi casting mới có thể có được vai diễn cá tính trong Crazy rich Asians. Kelly Marie Trần sau khi tham gia Star wars: The last Jedi thì lại bị fan của loạt phim công kích đến mức phải xóa mạng xã hội… Vì vậy, thật khó để các nữ diễn viên gốc Á có dịp được thỏa sức vùng vẫy phô diễn tài năng khi quá ít người trao cho họ cơ hội. Sự công nhận từ giới nghệ thuật hàn lâm dành cho họ lại càng thêm khó khăn.

Từ trước đến nay, chỉ có hai nữ diễn viên gốc Á đã làm nên chuyện tại Oscar. Đầu tiên là Umeki Miyoshi, thắng giải Nữ diễn viên phụ xuất sắc tại Oscar lần thứ 30 cho vai diễn trong bộ phim Sayonara (1957). Năm 2021, Youn Yuh Jung cũng mang về cho châu Á niềm tự hào khi "ẵm" tượng vàng Nữ diễn viên phụ xuất sắc tại Oscar lần thứ 93 (cho phim Minari).

GETTY

Hôm nay, Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ lần đầu trao tượng vàng Oscar Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất cho một phụ nữ châu Á - Dương Tử Quỳnh. Chiến thắng của ngôi sao người Malaysia như trái ngọt cho cả một quá trình chuyển hóa tư duy của nền công nghiệp điện ảnh Hollywood. Giải thưởng này vì vậy không chỉ có ý nghĩa thành tựu cá nhân với Dương Tử Quỳnh mà nó còn thắp lên hy vọng về một sự đổi mới văn minh, bình đẳng cho nền điện ảnh toàn cầu.

Bởi thế, Dương Tử Quỳnh đã nhấn mạnh: "Việc chiến thắng với tôi rất quan trọng. Bởi nó không chỉ quan trọng đối với tôi. Giải thưởng này sẽ chiếu ánh sáng lên một phần của thế giới này, thế giới của những con người giống như tôi, có cùng sắc tộc với tôi, những con người từ trước đến nay luôn phải mang trong họ cảm giác bị "ra rìa" trong ngành này".