Quốc ca ra đời trong sự kỳ lạ của nhạc sĩ Văn Cao

Tại cuộc mít-tinh ngày 19.8 trước Quảng trường Nhà hát Lớn, bài hát
Tiến quân ca đã vang lên - Ảnh: TL

Quốc ca và phút trải lòng rất thật của Ánh Tuyết

Ca sĩ Ánh Tuyết là một trong những ca sĩ hậu bối thể hiện khá thành công các nhạc phẩm của nhạc sĩ Văn Cao. Bản thân Ánh Tuyết cũng có những kỷ niệm không thể nào quên cùng âm nhạc Văn Cao, và cả với cá nhân người nghệ sĩ tài hoa. Chị chia sẻ những phút trải lòng rất thật...

Chương trình Suối mơ đến thiên thai tháng 11.1999 là nhân kỷ niệm sinh nhật của cố nhạc sĩ Văn Cao. Cũng là lần đầu tiên tôi dựng lại bài hát Tiến quân ca như câu chuyện kể lại lịch sử bằng âm nhạc trên sân khấu.

Tôi đâu ngờ dưới hàng ghế khán giả bao nhiêu người đã xúc động và có người đã rơi nước mắt. Có lẽ bài hát gợi nhớ về một thời chiến tranh gian khổ, đau thương, mất mát nhưng thật hào hùng.

Hai năm sau, tôi hát Tiến quân ca trên sân khấu Cung hữu nghị Việt Xô Hà Nội vẫn nguyên cảm xúc như thế, nhìn thấy ánh mắt khán giả vẫn rưng rưng cùng niềm cảm xúc bằng những tràng vỗ tay không dứt.

Bây giờ, khi nghe lại album hay bất chợt nghe thấy giai điệu và lời ca của Tiến quân ca vang lên trong những ngôi trường vào mỗi sáng đầu tuần, tôi lại nhớ lúc đứng hát giữa khán giả. Lòng tôi dâng lên một cảm xúc thật khó tả, và từ trong tâm tưởng lại tô đậm thêm cảm xúc yêu người, yêu quê hương đất nước biết bao nhiêu.

Không biết rằng, nếu những lời ca ấy... liệu cảm xúc của những người đã hát Tiến quân ca có còn giữ được nguyên vẹn trong tâm hồn họ nữa hay không?... Nhất là những người đã từng sống cùng thời đó!...

m nhạc của Văn Cao ảnh hưởng tâm hồn tôi khá nhiều. Mỗi khi hát nhạc ông, tôi cảm tưởng như đang được tịnh tâm lắng nghe được vạn vật và nghe được chính mình, được ngộ ra, tâm hồn cũng trong sáng, hướng thiện hơn.

m nhạc của ông thật sáng trong hiền lành như chính con người ông vậy. Mặc dù trong ông đã có những nỗi đau ông luôn siết chặt, giấu kín.

Ông viết nhạc bằng sự thanh thoát của tâm hồn, bằng tình yêu quê hương đất nước, tình yêu đồng loại, không toan tính. Vậy nên âm nhạc của ông khi ta thật sự lắng nghe sẽ như một dòng suối mát trong, thánh thiện với cái đẹp rất tự nhiên.

Với thế hệ chúng tôi, những con người đã trải qua một phần cuộc đời, cũng qua một phần chiến tranh và gian nan của đất nước, cũng được khắc ghi lịch sử đất nước qua từng lời ca của những bản tình ca, bi ca, hùng ca, tráng ca... thì Tiến quân ca đã góp phần ghi chép, như một bài phóng sự lịch sử hào hùng của đất nước bằng âm nhạc.

Tôi nhớ những năm của thập niên 80, Nhà nước mình đã phát động phong trào viết quốc ca mới. Cái ngày đó tôi chưa hề biết nhạc sĩ Văn Cao, tôi chưa hề hình dung được ông là người như thế nào?... Nhưng hình như lúc ấy đâu đâu tôi cũng nghe thấy mọi người bàn tán xôn xao, và họ lo ngại, họ xót lòng thay cho tâm hồn và trái tim nhạy cảm của người nhạc sĩ tài hoa sẽ bị tổn thương vì không ít lần ông từng gánh chịu những tổn thương...

Cũng may, phong trào này không thành công, hơn 30 ca khúc chẳng bài nào có đủ sức thay thế Tiến quân ca của Văn Cao được cả.

m nhạc đã góp phần tích cực trong việc ghi chép quá khứ và lịch sử cho đất nước. Tiến quân ca đã nhanh chóng trở thành Quốc ca của Việt Nam. Được đánh dấu minh chứng cột mốc lịch sử khó quên, được ghi nhận như những dòng phóng sự không phai bằng âm nhạc, bằng những giai điệu ca từ thật rành rọt và rất thực từ trong cái thật của lịch sử mà nhạc sĩ Văn Cao đã khắc họa và viết nên bằng tâm huyết từ tấm lòng và trái tim ông.

Có thể trong thời bình, nhiều người không còn hiểu được những câu hát ấy. Nhưng chính điều đó lại giúp các bạn trẻ được đặt dấu hỏi, được thắc mắc tìm tòi, được lật lại những trang sử những câu chuyện của quá khứ đầy khổ đau và đáng tự hào của cha ông.

Một bài học lịch sử bằng âm nhạc luôn là phương tiện dễ ghi nhận hơn một bài lịch sử lòng vòng khó nhớ cho bất kỳ ai và đặc biệt với những thế hệ trẻ hôm nay.

Tôi tự hỏi không biết nếu chúng ta thay lời bài hát thì liệu có phải chúng ta đang muốn xóa nhòa đi lịch sử của đất nước hay không? Liệu có phải chúng ta đang vô tình xé bỏ đi một trang sử, một phần quá khứ, mà quá khứ đó đã hun đúc, đã góp phần nối tiếp để hình thành nên hôm nay?

Ca sĩ Ánh Tuyết
(Minh Ngọc ghi)