 |
Ảnh vệ tinh cho thấy cơ sở quân sự mới của Nga ở Mariupol, Ukraine vào ngày 30.11 |
reuters |
Theo Giám đốc Tình báo quốc phòng kiêm Tư lệnh Chiến lược Anh James Hockenhull, xung đột tại Ukraine có thể xem như một trong những “cuộc chiến kỹ thuật số đầu tiên” trên thế giới. Trong lĩnh vực này, phần lớn năng lực kỹ thuật số đến từ các dịch vụ thương mại có sẵn, thay vì năng lực quân sự truyền thống.
Bình cũ, rượu mới
Phát biểu tại hội thảo trực tuyến do Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI) tổ chức mới đây, tướng Hockenhull cho rằng việc tận dụng mọi thông tin có sẵn không phải là điều mới.
Tại Mỹ, vấn đề này vốn là công tác chuyên môn của Cục Truyền thông ngoài nước (FBIS) thành lập năm 1941 trực thuộc Bộ Quốc phòng, hoặc Ủy ban Liên ngành chuyên thu thập những tài liệu xuất bản của nước ngoài.
Giờ đây, việc tận dụng thông tin có sẵn đã chứng kiến những thay đổi lớn, gia tăng cả về lưu lượng và tốc độ nhờ công nghệ, cũng như khả năng tham gia của đông đảo mọi người, theo trang web chính phủ Anh hôm 9.12 dẫn lời ông Hockenhull nhận định.
Theo ông, đây là nguồn thông tin để hiểu sâu rộng hơn, hỗ trợ công tác tình báo và ra quyết định.
Tình báo nguồn mở là gì?
Theo trang ReportLinker, tình báo nguồn mở là quy trình xác định, thu thập, xử lý, đánh giá và báo cáo thông tin thu thập từ những nguồn công khai như ti vi và radio, mạng xã hội và những trang web có mục đích tình báo. Thị trường tình báo nguồn mở gồm việc bán các giải pháp tình báo nguồn mở bởi các tổ chức, cá nhân, đối tác được sử dụng để phát hiện những lỗ hổng tiềm ẩn trong mạng lưới, những điểm yếu và những cuộc tấn công từ bên ngoài.
Những nguồn chính của tình báo nguồn mở là truyền thông, internet, dữ liệu công khai của chính phủ, tài liệu chuyên môn, lĩnh vực thương mại và các nguồn khác. Các bên sử dụng sau cùng chủ yếu là các cơ quan tình báo chính phủ, các cơ quan tình báo quốc phòng, tổ chức an ninh mạng, cơ quan thực thi pháp luật, dịch vụ tài chính, doanh nghiệp tư nhân chuyên ngành và các bên khác.
Dịch vụ vệ tinh thương mại đã giúp quân đội Ukraine mở rộng phạm vi nhận biết tình hình và khả năng tiến hành do thám. Bên cạnh đó, trí tuệ nhân tạo (AI) được sử dụng song song với các ứng dụng phần mềm thương mại cũng tỏ ra hữu dụng.
“Chúng ta đang chứng kiến nỗ lực cảm nhận, hiểu biết về môi trường, quyết định và chuẩn bị, hành động và rút kinh nghiệm để thích nghi. Bên nào có thể học các giai đoạn này nhanh hơn sẽ thắng”, theo ông Hockenhull.
| Tình báo Mỹ từng cảnh báo Đức về nguy cơ đường ống Nord Stream bị tấn công |
Phạm vi tác dụng
Thông tin tình báo nguồn mở có phạm vi tác động sâu rộng, được tướng Hockenhull chia làm 6 nhóm.
Thứ nhất là tác dụng bổ sung cho tình báo dự đoán. Nghĩa là về việc nắm bắt cách dàn trận với sự phối hợp của các hình ảnh thương mại, dữ liệu kỹ thuật và phân tích trên mạng xã hội.
“Điều này đã được chứng kiến từ mùa xuân năm 2021 cho đến năm 2022, cho chúng ta thấy những gì đang diễn ra và tại nơi nào”, ông Hockenhull dẫn lại những thông tin liên quan chuyển động quân sự của Nga trước chiến dịch.
 |
Hình ảnh vệ tinh cho thấy một tiểu đoàn súng trường cơ giới gần Soloti, Nga vào ngày 20.2, chỉ 4 ngày trước khi Nga đưa quân sang Ukraine |
reuters |
Thứ hai là tác động đến lòng tin của công chúng. Những thông tin về hoạt động của Nga được chia sẻ rộng rãi, chẳng hạn như sự điều động, khi nào điều động hoàn toàn và cách dàn trận khi đưa quân sang... Điều đó làm thay đổi cách mọi người hiểu biết về xung đột.
Theo tướng Hockenhull, đây là một trong những yếu tố giúp nhiều nước phương Tây cam kết hỗ trợ Ukraine.
Vào ngày 17.2, Nga tuyên bố rằng các lực lượng được tái điều động khỏi khu vực biên giới. Tuy nhiên, tình báo nguồn mở nhanh chóng cho thấy không chỉ lực lượng Nga vẫn ở tại chỗ mà còn được bổ sung thêm để chuẩn bị tiến sang Ukraine.
 |
Mẫu pháo PzH 2000 Đức viện trợ Ukraine trong chiến dịch |
ảnh chụp màn hình defense blog |
Thứ ba là tình báo nguồn mở giúp đối phó chiến dịch thông tin của Nga và ngăn chặn các chiến dịch ngụy tạo chứng cứ để đổ lỗi. Thứ tư, tình báo nguồn mở chứng tỏ là một lực lượng cấp số nhân, khi nhiều người có thể tham gia chia sẻ thông tin, cung cấp lợi thế cho những người ra quyết định.
Yếu tố thứ năm là việc cung cấp dịch vụ tìm nguồn từ đám đông (crowdsourcing) và sử dụng các phần mềm AI tương tác giúp những công dân Ukraine báo về các đơn vị và địa điểm của Nga. Sau cùng, tình báo nguồn mở còn giúp vén bức màn che đậy những thông tin thực tế về chiến sự.
Tuy nhiên, tướng Hockenhull cho rằng bên cạnh những tác động còn có những nguy cơ, do quy mô dữ liệu vượt tầm nhận thức. “Có thêm rất nhiều thiết bị mới được kết nối với internet mỗi giây trên toàn cầu, và việc xác thực thông tin là một thách thức”, ông nhận định. Theo ông, với tình hình Ukraine, thông tin nguồn mở thực sự mạnh về các khía cạnh điều gì đang xảy ra cũng như thời gian và địa điểm.
“Có nhiều bài học từ Ukraine và đây là một trong những thời điểm chúng ta phải nhìn lại. Nếu chúng ta không nhận thức đúng đắn về những gì đang xảy ra ở Ukraine, trên mạng xã hội, lĩnh vực thương mại và bên trong chính phủ, chúng ta sẽ không sẵn sàng cho thách thức tiếp theo mà chúng ta phải đối mặt”, ông khuyến cáo.
| Đặc vụ tình báo Pháp đang được triển khai tại Ukraine |
Thị trường đầy tiềm năng
Theo Báo cáo Thị trường tình báo nguồn mở toàn cầu 2022 với tựa đề “Tác động của chiến sự Ukraine - Nga” vừa được công bố, thị trường này dự kiến sẽ tăng trưởng từ 7,95 tỉ USD trong năm 2021 lên 10,09 tỉ USD trong năm nay, với tỷ lệ tăng trưởng kép hằng năm đạt 26,8%. Đến năm 2026, thị trường tình báo nguồn mở được dự báo sẽ đạt 25,46 tỉ USD, với tỷ lệ tăng trưởng kép hằng năm 26%. Theo trang ReportLinker, những công ty lớn trên thị trường tình báo nguồn mở toàn cầu gồm Expert Systems SpA, Palantir Technologies, Thales Group, Maltego Technologies, Recorded future INC, Octogence Tech Solutions Pvt Ltd, Digital Clues(Cellebrite), Cobwebs Technologies, NetSentries Technologies Inc, Dataiku Inc và Verint Systems Inc.
Bình luận (0)