Nghiên cứu mới về di căn ung thư

Tin tức tệ nhất đi cùng với chẩn đoán ung thư là bác sĩ đã phát hiện khối u di căn, chỉ tình trạng ung thư lan đến những phần khác của cơ thể, gây ra các khối u thứ phát. Rất khó xác định được dòng thời gian của tình trạng di căn, nhưng nếu làm được, kiến thức này có thể hỗ trợ giới y học cải thiện các cách điều trị cho bệnh nhân. “Theo dõi, hoặc thậm chí dự đoán tốt hơn, các hành vi của khối u sẽ là chìa khóa quan trọng cho phép lên kế hoạch những chiến lược điều trị mới, tấn công khối u bằng các loại thuốc vào đúng thời điểm đạt được hiệu quả tốt nhất”, theo một thành viên của nhóm tác giả Andrea Sottoriva của Viện Nghiên cứu ung thư Anh (ICR).

Trong cuộc nghiên cứu được công bố trên chuyên san Annals of Oncology, đội ngũ chuyên gia được các nhà khoa học ICR dẫn đầu đã phân tích ca di căn ung thư ruột ở một bệnh nhân. Người đàn ông này được chẩn đoán ung thư vào năm 2008 và trải qua cuộc giải phẫu cắt ruột. Đồng thời, bác sĩ phát hiện một khối u nhỏ trong phổi và quyết định theo dõi xem nó tiến triển như thế nào. Đến năm 2011, họ tiến hành sinh thiết khối u, phát hiện đây là khối u thứ phát, thế là cuộc giải phẫu thứ hai được tiến hành. Không may là biện pháp lấy sinh thiết bằng mũi kim đã gây hiệu ứng phụ hiếm gặp, khi mà các tế bào ung thư chiết xuất từ mẫu bị sót lại trong mô tế bào.

Hai năm sau, các bác sĩ phát hiện thêm một khối u ở thành ngực bệnh nhân, ngay vị trí làm sinh thiết. Những khối u khác cũng xuất hiện, nhưng chính nhờ tế bào ung thư để lại từ mũi kim đã giúp phanh phui bí mật lâu nay đằng sau tốc độ di căn ở một số bệnh nhân. Các nhà khoa học tận dụng khối u đó làm mốc thời gian xác định cho toàn bộ các khối u còn lại trong cơ thể người bệnh. Nhờ vào kỹ thuật phân tích gien di truyền các đột biến tế bào ung thư phối hợp với mô hình toán học, họ đã xây dựng hoàn chỉnh dòng thời gian từ thời điểm ung thư xuất hiện khởi phát trong ruột. “Nghiên cứu của chúng tôi không chỉ theo dõi được quá trình tiến hóa gien di truyền của ung thư, mà còn liệt kê chính xác các thời điểm của mỗi giai đoạn tiến triển ung thư”, theo chuyên gia Sottoriva.

Từ dòng thời gian độc nhất vô nhị này, đội ngũ khoa học gia Anh phát hiện những manh mối không thể ngờ đến. Thông thường, giới nghiên cứu cho rằng ung thư lẩn khuất trong ruột một thời gian dài trước khi bùng phát và lan đến những nơi khác với tốc độ không cản nổi. Tuy nhiên, trong trường hợp trên, họ ngạc nhiên khi phát hiện ung thư đã di căn đến phổi và tuyến giáp trong vòng 1 năm kể từ khi bắt đầu xuất hiện. Và khi đó, thay vì lan nhanh chóng, căn bệnh diễn biến chậm lại. Bệnh nhân chỉ được chẩn đoán ung thư vào thời điểm ông ta đã sống với các tế bào ác tính từ 5 - 8 năm. Trưởng nhóm nghiên cứu Nicola Valeri của ICR rút ra kết luận rằng luôn có một giai đoạn gọi là “cửa sổ thời gian” khá rộng để chẩn đoán sớm và ngăn chặn tình trạng di căn.