Săn tiền lì xì tết độc, lạ

Phong tục lì xì trở thành nét văn hóa không thể thiếu trong ngày tết, người lớn tuổi phát lì xì cho con cháu với mong muốn lấy may, cũng như lời chúc làm ăn phát đạt...; còn con cháu mừng tuổi ông bà với lời chúc sức khỏe, trường thọ... Chính những lời chúc tốt lành vào những ngày đầu năm nên mọi người thường lì xì cho nhau những bao thư màu đỏ cùng những tờ tiền mới may mắn.

Nhu cầu đổi tiền mới để lì xì cho người thân, bạn bè... trong ngày tết cũng vì thế mà gia tăng vào thời điểm cận tết. Theo quy định, chỉ có các tổ chức tín dụng mới được phép thu đổi tiền không còn đủ tiêu chuẩn lưu thông, những trường hợp thu đổi tiền không đúng quy định sẽ bị xử phạt hành chính. Do đó, một số điểm thu đổi tiền lì xì tết đã không công bố biểu phí dịch vụ như mọi năm.

Nhiều năm qua, NHNN đã chủ trương hạn chế in và phát hành tiền lẻ mới mệnh giá dưới 10.000 đồng ra thị trường. Chính sách này đã giúp tiết kiệm ngân sách khoảng 3.500 tỉ đồng tính đến Tết Nguyên đán 2020. NHNN vẫn sẽ cung ứng nguồn tiền mệnh giá nhỏ lưu thông trên thị trường để phục vụ nhu cầu của nền kinh tế.

Một số trang web, mạng xã hội công bố mức phí đổi tiền mới thấp hơn so với năm ngoái khoảng 2% ở một số mệnh giá. Cụ thể, đối với tờ tiền mệnh giá 500 đồng, phí dịch vụ 200% (gần Tết Nguyên đán 2020 phí bị đẩy lên 300 - 400%), tức đổi 1 xấp 100 tờ có giá trị 50.000 đồng tốn phí 100.000 đồng; đối với tờ tiền mệnh giá 1.000 đồng và 2.000 đồng có phí đổi tiền là 10 - 16%; mệnh giá 5.000 đồng, 10.000 đồng, 20.000 đồng, 50.000 đồng có mức phí 7 - 8% (giảm 2% so với những năm trước); tiền mệnh giá 100.000 đồng, 200.000 đồng có phí đổi 3 - 4%; mệnh giá 500.000 đồng có phí 2% ... Riêng đối với tờ tiền USD mệnh giá 1 USD có giá 30.000 đồng/tờ, 2 USD có giá 50.000 đồng/tờ.

Các dịch vụ tiền lì xì còn cung cấp những bộ sưu tập tiền có số sêri 4 số cuối là tứ quý với giá cao gấp nhiều lần so với giá trị thật của tiền, chẳng hạn 1 bộ gồm 10 tờ tiền có số sêri từ 0000 đến 9999 có mệnh giá tờ tiền là 1.000 đồng được bán ra với giá 150.000 đồng/bộ; mệnh giá tiền 2.000 đồng có giá 200.000 đồng/bộ, mệnh giá tiền 5.000 đồng có giá 350.000 đồng/bộ.

Riêng bộ tờ tiền gồm 10 tờ 1 USD có tứ quý từ 0000 đến 9999 còn mới có giá 1,9 triệu đồng/bộ. Những tờ tiền 2 USD phát hành năm 1976 có 2 số đuôi là 68 (Lộc Phát), 86 (Phát Lộc) hay số đuôi Thần tài 39, 79 được các dịch vụ bán ra từ 250.000 - 300.000 đồng/tờ tùy theo độ mới từ 95 - 100%. Những tờ tiền này được người mua, đặc biệt giới kinh doanh quan niệm mang đến may mắn cho người nhận nên người bán cũng vì thế đẩy giá cao hơn mức bình thường gấp 2 - 5 lần.

Ngoài những tờ tiền mới, thị trường lì xì tết năm nay xuất hiện nhiều mẫu tiền hình con trâu như tiền Nepal, Zimbabwe, Lào, Nam Sudan, tiền con trâu plastic mạ vàng, tiền xu Úc hình con trâu mạ vàng, bạc... Tiền lưu niệm hình con trâu Macao được in với mục đích kỷ niệm, không có giá trị lưu hành, có 2 mệnh giá 10 và 100 MOP, được bán 20.000 đồng/tờ. Hay tiền xu kỷ niệm Phật Nepal được nhiều người ưu chuộng gần đây được làm bằng chất liệu hợp kim, bên ngoài mạ vàng, được bọc trong vỏ nhựa. Giá bán một xu là 40.000 đồng, 10 xu có giá 350.000 đồng. Một số đồng xu khác cũng được rao bán trên thị trường như đồng xu 5 yen Nhật được xem là đồng tiền may mắn, thích hợp làm quà tặng hay lì xì tết được bán với gái 40.000 đồng/xu; xu trâu Hồng Kông mạ vàng có giá 79.000 - 99.000 đồng; đồng xu Tứ Linh Long Lân Quy Phụng có giá 60.000 đồng...

Nhiều nơi vẫn rao đổi tiền mới trên internet Ảnh: Chụp màn hình

Nguyễn Bình, một người cung cấp dịch vụ đổi tiền lì xì, cho biết: “Mọi năm, tụi em công bố phí đổi trên trang web, năm nay sợ cơ quan chức năng kiểm tra và phạt nên không dám công khai. Ai có nhu cầu đổi tiền, đến lúc giao nhận luôn tiền phí”. Quy định tại điểm a khoản 5 điều 30 Nghị định 96/2014 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng nêu việc đổi tiền không đúng quy định sẽ bị phạt tiền từ 20 - 40 triệu đồng.

Khi chúng tôi đề cập năm nay Ngân hàng Nhà nước (NHNN) không in tiền mới, thì Nguyễn Bình khẳng định: “Chị yên tâm, tiền mới thật 100% do NHNN phát hành. Chị kiểm tra tiền không thật thì không phải đổi”. Một số ngân hàng thương mại cho biết một số khách đến giao dịch, đặc biệt khách hàng có tiền gửi tiết kiệm hỏi thăm có tiền mới để đổi. Nhu cầu khách cận tết nhiều nhưng hiện ngân hàng không có tiền mới, chỉ đáp ứng tiền cho việc lưu thông.

Đáng nói, trên mạng, dịch vụ đổi tiền lại khá sôi nổi. Trang web đổi tiền có tên doitienxxxx.com thông tin: “Hiện nay có rất nhiều trang web cung cấp dịch vụ đổi tiền cho quý khách có nhu cầu với mức phí thấp hơn 1 - 2 % so với mức phí của chúng tôi. Tuy nhiên khi quý khách liên hệ thì được thông báo chưa có nguồn tiền về hoặc chưa triển khai đổi. Lý do là năm nay 2021 nguồn tiền lẻ được in nhỏ giọt và rất khan hiếm, quý khách cần lưu ý đổi sớm tránh chờ mức phí thấp sau 1 - 2 tuần, nhưng vẫn không có nguồn để đổi”. Thế nhưng, khi chúng tôi liên hệ số điện thoại trang web này thì không ai bắt máy.

Cuối tháng 12.2020, NHNN khẳng định không phát hành tiền lẻ mới vào dịp Tết Nguyên đán, đây là năm thứ 8 liên tiếp NHNN thực hiện điều này. Lý giải việc địa bàn TP.HCM vẫn có một số lượng tiền mới, ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc NHNN chi nhánh TP.HCM, cho biết đây là lượng tiền phát hành từ trước mới được đưa ra thị trường lưu thông.

Lì xì qua ngân hàng số, ví điện tử

Một số ngân hàng, ví điện tử hiện đang chuẩn bị các chương trình giúp khách hàng sử dụng dịch vụ lì xì tết cho người thân, bạn bè qua ngân hàng số, ví điện tử. Đại diện Sacombank cho biết năm 2020 khi triển khai chương trình lì xì qua Sacombank, ngoài số tiền mà khách hàng lựa chọn lì xì mang ý nghĩa may mắn như 68.000. 86.000..., khách hàng còn có thể lựa chọn những tấm thiệp cùng lời nhắn gửi chúc mừng. Khách hàng rất hứng thú với dịch vụ này và người nhận ở xa vẫn có thể nhận những lời chúc cùng tiền mừng năm mới may mắn.

Với xu hướng không dùng tiền mặt gia tăng, lì xì qua hình thức chuyển khoản trở thành sự lựa chọn của giới trẻ. Theo Công ty CP thanh toán quốc gia VN (Napas), các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt qua hệ thống bù trừ và chuyển mạch của NAPAS năm 2020 tăng 75% về số lượng và 121% về giá trị so với 2019. Các giao dịch chi tiêu tiền mặt giảm xuống rõ rệt, số lượng các giao dịch sử dụng tiền mặt (rút tiền ATM) ghi nhận qua hệ thống NAPAS giảm từ 42% năm 2019 xuống còn 26% năm 2020.

Ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán - NHNN, cho biết tăng trưởng thanh toán không dùng tiền mặt đạt tốc độ ấn tượng với nhiều chỉ tiêu đạt và vượt yêu cầu. Đến cuối tháng 11.2020, số lượng giao dịch thanh toán qua điện thoại di động đạt hơn 1,044 tỉ giao dịch với giá trị đạt gần 10,9 triệu tỉ đồng (tăng 118,5% về số lượng và 121% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019); số lượng giao dịch thanh toán qua internet đạt gần 421,8 triệu giao dịch với giá trị đạt hơn 24,6 triệu tỉ đồng (tăng 10,8% về số lượng và 24,4% về giá trị giao dịch so với cùng kỳ năm 2019). So cùng kỳ năm 2016, trong 11 tháng đầu năm 2020, giao dịch qua Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng tăng 81,57% về số lượng và 132,4% về giá trị; số lượng và giá trị thanh toán qua kênh internet tăng gần 279,7% và 332,2%; số lượng và giá trị thanh toán qua kênh điện thoại di động tăng 1.059,7% và 1.028,2%.