Nghi án tỉ phú Jack Ma bị Trung Quốc cấm xuất cảnh

Tối qua (27.4, theo giờ VN), tờ The Wall Street Journal dẫn một số nguồn tin cho biết chính quyền Trung Quốc đang điều tra việc cơ quan quản lý chấp thuận cho Ant Group, của tỉ phú Jack Ma, phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) theo quy trình có nhiều "ưu ái" bất thường.

Nghi án ưu ái phê duyệt IPO

Theo đó, cuộc điều tra được bắt đầu tiến hành vào đầu năm nay, tỉ phú Jack Ma được yêu cầu không rời khỏi Trung Quốc cho đến khi việc tái cấu trúc Ant Group và cuộc điều tra được hoàn thành.

Lẽ ra, Ant Group tiến hành IPO vào cuối năm 2020, nhưng rồi phải đình lại vì bị chính quyền “thổi còi”. Đến đầu tháng 4 vừa qua, Ngân hàng trung ương Trung Quốc đầu tháng 4 yêu cầu Ant Group thay đổi từ mô hình công nghệ tài chính (fintech) sang công ty đầu tư tài chính.

Không những vậy, Reuters gần đây đưa tin Ant Group đang chịu áp lực từ chính quyền nên phải yêu cầu ông Jack Ma thoái vốn khỏi tập đoàn này. Tuy nhiên, Ant Group sau đó đã bác bỏ thông tin do Reuters đăng tải.

Việc Ant Group liên tục gặp khó khăn được cho là do liên quan một số bất thường trong quá trình IPO của tập đoàn này.

Cụ thể, theo tờ The Wall Street Journal, Ant Group ngày 25.8.2020 gửi bản bản cáo bạch lên Sàn giao dịch chứng khoán tiến bộ khoa học - công nghệ (STAR) thuộc Sở Giao dịch chứng khoán Thượng Hải (Trung Quốc). Bản báo cáo bạch của Ant Group cũng được gửi đến sàn giao dịch chứng khoán Hồng Kông.

Chưa đầy 1 tháng sau, Sở Giao dịch chứng khoán Thượng Hải thông qua đơn xin tiến hành IPO của Ant Group. Trong khi đó, theo thông lệ thì quá trình này sẽ phải mất nhiều tháng. Vì thế, trong khi nhiều công ty khác dù nộp hồ sơ trước nhưng vẫn bị Ant Group “qua mặt” để tiến hành IPO ở sàn STAR.

Trước đó, vào năm 2018, cả 2 tập đoàn Alibaba và Ant Group của tỉ phú Jack Ma cùng chính quyền Thượng Hải ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược. Khi đó, ông Lý Cường, Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc – Bí thư Thành ủy Thượng Hải, cam kết “hỗ trợ toàn diện” cho hoạt động kinh doanh của tỉ phú Jack Ma ở địa phương này.

Một vấn đề gây chú ý là trước khi trở thành Bí thư Thành ủy Thượng Hải, ông Lý Cường từng có nhiều năm làm lãnh đạo tại tỉnh Chiết Giang - nơi 2 tập đoàn Alibaba và Ant Group của tỉ phú Jack Ma được hình thành.

Rủi ro và nghi ngờ lợi ích nhóm

Không những vậy, kế hoạch IPO của Ant Group còn có một điểm bất thường khác liên quan việc một số quỹ đầu tư nhà nước như Tập đoàn Đầu tư Trung Quốc (CIC), Tập đoàn bảo hiểm China Life… dự kiến rót vốn vào Ant Group. Việc rót vốn này bị chỉ trích như một hình thức “bảo lãnh” để Ant Group tiến hành IPO.

Theo tờ The Wall Street Journal, ông Tập Cận Bình, Chủ tịch nước Trung Quốc, đánh giá mô hình kinh doanh của Ant Group, trong đó hoạt động cho vay được thúc đẩy bởi dữ liệu lớn, gây nguy hiểm cho hệ thống tài chính của quốc gia. Bởi một phần quan trọng là các đối tác ngân hàng của Ant Group chịu hầu hết rủi ro.

Chính vì thế, việc một số tập đoàn đầu tư của Nhà nước “bảo lãnh” cho Ant Group như trên có thể đem đến lợi ích cho một số thành phần, nhưng rủi ro thì các đơn vị nhà nước hứng chịu. Trong đó, CIC vốn chỉ tập trung vào đầu tư nước ngoài thì việc rót tiền cho Ant Group cũng là một bấn thường, theo tờ The Wall Street Journal.

Kể từ khi dừng kế hoạch IPO của Ant Group, ông Tập Cận Bình đã chủ trì nhiều cuộc họp mà qua đó, ông nhấn mạnh rằng cần ngăn chặn việc các tập đoàn công nghệ khai thác lợi thế vào quy mô hoạt động, nguồn vốn và lượng dữ liệu khổng lồ để độc quyền, hoạt động phản cạnh tranh. Chủ tịch Tập Cận Bình cũng yêu cầu các cơ quan chức năng phải tập trung kiểm soát lĩnh vực tài chính.

Một trọng tâm trong đó là sàn STAR - nơi ông Jack Ma đã lên kế hoạch niêm yết Ant. Được Trung Quốc đưa vào hoạt động từ năm 2019, STAR mang sứ mệnh tương sự sàn Nasdaq (Mỹ) nhằm tăng cường năng lực huy động vốn để đẩy mạnh sức cạnh tranh cho các tập đoàn công nghệ Trung Quốc trước các đối thủ tại Mỹ.

Đến nay, việc yêu cầu phải thay đổi mô hình kinh doanh khiến cho Ant Group không còn đủ điều kiện để niêm yết ở sàn STAR, trong khi tương lai của tỉ phú Jack Ma lại rất khó có thể đoán định.