Nơi đó không chỉ là khu tưởng niệm linh thiêng mà còn là nơi lui tới, sinh hoạt của đồng bào chiến khu xưa…
Ngược dòng thời gian, ngày 10.10.1965, tại căn cứ địa Ba Lòng, Trung đoàn bộ binh 6 chính thức được thành lập, trở thành đơn vị chủ lực cơ động của Quân khu Trị Thiên. Chỉ 9 ngày sau, Trung đoàn 6 đã đánh trận đầu tiên ở Ba Lòng, gây tiếng vang lớn, nhưng cũng đã có 53 chiến sĩ hy sinh, chôn trong ngôi mộ tập thể. Tham gia 2.820 trận đánh và có đến 13.000 cán bộ, chiến sĩ hy sinh, Trung đoàn 6 được tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý, trong đó có 4 Huân chương Quân công.
Hòa bình, điều khiến các cựu binh Trung đoàn 6 đau đáu nhất vẫn là chưa có khu tưởng niệm chung để viếng hương linh đồng đội. Mãi đến năm 2017, nhân cuộc gặp mặt kỷ niệm 52 năm thành lập trung đoàn, đại tá Vũ Bá Hộ (khi đó đã 80 tuổi, quê Ninh Bình, nguyên Chính ủy Trung đoàn 6) đã đứng ra kêu gọi mỗi cựu chiến binh Trung đoàn 6 cùng góp những “viên gạch hồng” để xây dựng khu tưởng niệm nơi chiến khu xưa…
 |
Đoàn công tác của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đến thăm Khu tưởng niệm cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 6 hy sinh ở chiến khu Ba Lòng |
Thanh Lộc |
Hành trình tri ân
Dù chưa có khoản kinh phí nào, nhưng các “ban bệ” của Ban tổ chức cuộc vận động xây khu tưởng niệm đã được thành lập. Trong đó, cựu binh Nguyễn Đức Dũng (quê Quảng Trị, nguyên Phó chủ tịch thường trực HĐND tỉnh Quảng Trị) được trao khá nhiều trọng trách, gồm thường trực ban vận động và Trưởng ban quản lý dự án.
Chuyện trò với PV Thanh Niên vào một ngày giữa tháng 7.2022, ông Dũng cho biết ông thuộc thế hệ đi sau, nhập ngũ Trung đoàn 6 năm 1979 để tham gia chiến đấu chống quân xâm lược Trung Quốc, bảo vệ Tổ quốc ở biên giới phía bắc. “Về sau, khi tôi được tiếp cận nhiều thông tin tư liệu của Trung đoàn 6, tôi càng tự hào về đơn vị của mình và khát vọng về một công trình mang dấu ấn của trung đoàn cho mai sau luôn cháy bỏng”, ông Dũng nói.
Vì thế, khi được giao trọng trách về việc xây dựng một công trình đặc biệt, dù trong tay không có lấy một đồng, ông Dũng vẫn vui vẻ nhận lời, cố gắng hoàn thành.
Còn nhớ, năm 2018, người viết có dịp cùng ông Dũng lên thăm chiến khu Ba Lòng. Khi vị cựu binh này đưa tay chỉ về bãi đất trống um tùm cỏ cây ở phía trước, và chỉ vị trí này sẽ đặt đền thờ, nơi kia đặt tượng đá, chỗ nọ xây hàng rào…, người viết thực sự ái ngại cho ông. Bởi ngoài “nhiệt tình, trách nhiệm” và “những viên gạch hồng” thì ông cùng các đồng đội đã có gì trong tay đâu. Ấy thế mà, giờ đây, ông vẫn cười rất hào sảng, lạc quan: “Người ngoài nhìn vào đều nói chúng tôi viển vông, nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ chúng tôi sẽ làm không được. Đó không phải là quyết tâm của cá nhân tôi, mà là của cả trung đoàn, của lãnh đạo tỉnh Quảng Trị, các đơn vị, doanh nghiệp hảo tâm và người dân chiến khu xưa”.
Ý thức được những “viên gạch hồng” của các cựu binh chỉ mang tính “biểu tượng”, ngoài tranh thủ sự ủng hộ của lãnh đạo và doanh nghiệp ở Quảng Trị, ông Dũng đã ngược xuôi nam - bắc tìm nguồn hỗ trợ, kéo dài suốt nhiều năm. Ông bảo dạo đó nơi nào có thể “gõ cửa” thì ông đều đã gõ, vì “đi xin cho đồng đội có gì mà ngại”.
“Có người chỉ gặp một lần cũng đồng ý ủng hộ cả trăm triệu đồng. Có người hẹn lui hẹn tới, cuối cùng chả xin được đồng nào. Ủng hộ hay không cũng không sao, họ bớt chút thời gian lắng nghe là mừng lắm rồi. Nhưng hồi đó, thực sự mình cảm ơn sự “phản hồi” của Đoàn khối doanh nghiệp T.Ư, Ngân hàng Chính sách xã hội… Đấy là những đơn vị đầu tiên lắng nghe và ủng hộ, để anh em có thêm niềm tin bước tiếp”, ông Dũng nhớ lại.
Lật cuốn sổ ghi chép tỉ mỉ, ông Dũng cho biết đến khi công trình hoàn thiện vào tháng 9.2020 (tròn kỷ niệm 55 năm thành lập Trung đoàn 6), có tới 270 cá nhân, đơn vị ủng hộ tiền, vật liệu… tổng cộng gần 6 tỉ đồng. Ngoài ra, lực lượng quân đội và người dân địa phương cũng ủng hộ hàng ngàn ngày công. Với phương châm “vừa làm, vừa tìm nguồn kinh phí” nên công trình mất gần 2 năm mới xong.
 |
Cựu chiến binh Nguyễn Đức Dũng |
Nguyễn Phúc |
Công trình biểu tượng đoàn kết
Với cựu binh Trung đoàn 6, khu tưởng niệm của trung đoàn ở chiến khu xưa Ba Lòng có ý nghĩa khẳng định sự hình thành, trưởng thành của đơn vị ở Quảng Trị, trở thành niềm tự hào của Quân khu Trị Thiên và tỉnh Quảng Trị; là nơi để tri ân đồng bào, đồng chí ở chiến khu xưa đã nuôi dưỡng, chở che bộ đội…
Cách bố trí các gian thờ trong khu tưởng niệm thực sự làm nhiều người bất ngờ, bởi nói lên rất nhiều điều. Có cả thảy 3 gian. Chính giữa là gian thờ Bác Hồ, vị cha già kính yêu của dân tộc. Một bên là gian thờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người anh cả Quân đội nhân dân VN cùng 13.000 liệt sĩ Trung đoàn 6. Một bên là gian thờ đồng bào, đồng chí ở Ba Lòng, những người từng nuôi dưỡng bộ đội bằng hạt bắp, củ khoai… và đã qua đời trong chiến tranh.
“Là người lính, chúng tôi luôn hiểu rằng mọi chiến thắng đều có vai trò của nhân dân. Chính vì thế, ngay từ ngày đầu, anh em trong trung đoàn đã thống nhất bố trí 3 gian thờ, như là biểu tượng cho tình đoàn kết quân dân bền chặt vậy”, ông Dũng phân tích.
Với mạch nguồn đó, trong khu tưởng niệm có khắc rất nhiều câu đối xoay quanh quan hệ bền chặt giữa “quân” và “dân”. Có thể trích dẫn: “Tổ quốc đời đời vinh danh anh hùng liệt sĩ vị quốc vong thân/Nhân dân vạn thuở tri ân quân dân kết đoàn làm nên chiến thắng”; “Đất vùng chiến khu địa linh sinh nhân kiệt/Người xứ Ba Lòng son sắt chí anh hùng”, “Tổ quốc mãi mãi trường tồn/Nhân dân đời đời hạnh phúc”…
Sau khi khu tưởng niệm rộng 3.000 m2 hoàn thành, Ban liên lạc Trung đoàn 6 luôn mở rộng cửa để đón mọi người vào thăm viếng. Nhà lưu niệm, sân hành lễ, tượng điêu khắc hình tượng người chiến sĩ giải phóng quân và đồng bào các dân tộc thiểu số tại chiến khu Ba Lòng luôn có người hương khói. Lâu dần, đây đã thành nơi tới lui, nơi sinh hoạt cộng đồng của bà con ở các xã Triệu Nguyên, Ba Lòng, Hải Phúc. Khu tưởng niệm cũng đã đón nhiều vị lãnh đạo các cấp đến thăm viếng và hiện nay khu tưởng niệm đã được UBND tỉnh Quảng Trị quyết định công nhận, xếp hạng di tích cấp tỉnh.
Ông Dũng kể thêm chỉ 6 tháng sau khi khánh thành khu tưởng niệm, Đội quy tập Sư đoàn 968 đã tìm thấy mộ chôn tập thể của 43/53 người lính Trung đoàn 6 hy sinh trận đầu ngay ở chiến khu Ba Lòng và hiện vẫn đang tiếp tục tìm kiếm. Đây là điều mà ròng rã suốt 56 năm qua, qua hàng trăm cuộc tìm kiếm, lực lượng quy tập đều không làm được. Nhiều người hay tin liền nghĩ đến “câu chuyện tâm linh”. Riêng ông Dũng và các cựu binh Trung đoàn 6 suy nghĩ dung dị: “Miếu thờ đã có thì đồng đội chúng tôi về...”.
(còn tiếp)
Tỏa sáng giữa đời thường
Bình luận (0)