Trắng tay sau lũ

Lay lắt trong nhà bạt

Con đường nối từ QL16 vào bản Phá Mựt (xã Nhôn Mai) hơn 3 km mới được đổ bê tông, người dân chưa kịp vui thì trận lũ kinh hoàng cuối tháng 7 vừa qua đã xé nát hầu hết mặt đường. 

Nước lũ dâng cao, chảy xiết khoét sâu từ bên hông, khiến nền đường và kết cấu bê tông bị phá hỏng. Sau lũ, chính quyền địa phương đã cho máy múc vá lại đường để người dân đi lại, nhưng việc qua lại bằng xe máy vẫn rất khó khăn.

ẢNH: K.HOAN

Cách QL16 chừng 2 km là những căn nhà bạt được dựng bên cạnh đường dân sinh, dưới chân núi. 13 gia đình ở bản Phá Mựt đã phải đến đây sinh sống từ giữa tháng 8 vừa qua sau khi nhà cửa bị lũ cuốn trôi hoàn toàn. 

Ông Lê Hồng Thái, Chủ tịch UBND xã Nhôn Mai, cho hay bản Phá Mựt có 36 nhà bị cuốn trôi và sạt lở. Nước lũ dâng cao, chảy cuồn cuộn đã khiến người dân chỉ kịp sơ tán, không mang được tài sản theo nên sau trận lũ, các gia đình lâm cảnh trắng tay. Cán bộ xã cũng phải mất nhiều giờ tìm đường đi bộ mới tiếp cận được bản để tiếp tế nhu yếu phẩm.

Không còn nhà ở, chính quyền xã đã phối hợp với Bộ đội biên phòng dựng 13 căn nhà bạt cách bản khoảng 1 km để làm chỗ ở tạm cho 13 hộ dân với 60 nhân khẩu. Mỗi nhà bạt rộng 24 m², tạm đủ cho một gia đình ăn ở, sinh hoạt, bếp được bố trí bên ngoài để đảm bảo vệ sinh và phòng chống cháy nổ. Mỗi hộ dân còn được cấp một bóng đèn năng lượng mặt trời, bồn chứa nước 2.000 lít, gạo, mì tôm, muối và các nhu yếu phẩm.

"Đây chỉ là phương án tạm thời, còn về lâu dài, phải có khu tái định cư cho các hộ dân này và những hộ dân có nhà bị sạt lở nặng, nhưng để chờ xây dựng khu tái định cư sẽ mất rất nhiều thời gian", ông Thái nói.

Ông Lữ Văn Dính, một trong những hộ sinh sống hơn 3 tháng qua trong nhà bạt này, cho biết gia đình ông bị lũ cuốn trôi nhà cùng toàn bộ tài sản bên trong. 

ẢNH: K.HOAN

"Cái nồi, cái chăn cũng không còn. Cả quần áo sau lũ cũng chỉ còn bộ mặc trên người. Các nhà hảo tâm, chính quyền đã hỗ trợ chúng tôi quần áo, gạo ăn và nhà bạt để ở, chúng tôi cũng thấy ấm lòng vì nếu không có nhà này thì chẳng biết ở đâu", ông Dính tâm sự.

Hơn 3 tháng qua, 60 con người sinh sống trong các nhà bạt đang đối mặt với nhiều khó khăn. Do nhà bạt nằm dưới các tán cây lớn nên hễ có mưa, gió lớn là người dân lại phải sơ tán đến trường học ở trung tâm xã, cách đó chừng 6 km vì sợ tán cây gãy đổ đè lên nhà.

Và nỗi lo sinh kế

Trận lũ cuối tháng 7 vừa qua khiến 73 căn nhà ở xã Nhôn Mai bị nước lũ cuốn trôi. Bản Na Hỷ có 3 hộ dân bị lũ cuốn trôi nhà cũng đang phải sống tạm bợ để chờ chính sách hỗ trợ. 

Hơn 3 tháng qua, kể từ khi căn nhà bị lũ cuốn, chị Kha Thị Mằn phải dựng nhà tạm trên đất vườn của nhà hàng xóm, vì đất của chị cũng bị sạt lở, không ở được nữa. 

"Không còn đất ở, tiền cũng không có mà mua đất nên không biết sẽ ở đâu. Tôi chỉ mong Nhà nước sớm hỗ trợ đất và tiền để dựng lại nhà, chứ ở thế này khổ lắm", chị Mằn mong muốn.

Ông Lữ Văn Phòng, Trưởng bản Na Hỷ, cho biết ngoài gia đình chị Mằn, có 2 hộ dân khác ở bản này bị trôi nhà cũng đang phải ở nhờ nhà người thân và đang chờ chính sách hỗ trợ để mua đất, dựng nhà.

Mới đây, UBND xã Nhôn Mai đã làm tờ trình gửi UBND tỉnh Nghệ An đề xuất xây dựng khu tái định cư để làm chỗ ở mới cho các hộ dân bị trôi mất nhà cửa và những hộ dân sống ở triền núi, có nguy cơ đá lăn, đất đá sạt trượt. 

Theo đó, UBND xã Nhôn Mai đề nghị xây dựng khu tái định cư bản Phá Mựt để làm chỗ ở mới cho 36 hộ dân bị mất nhà và đang sống trong khu vực không an toàn với diện tích khoảng 5,5 ha. Kinh phí để thực hiện dự án khoảng 25 tỉ đồng.

ẢNH: K.HOAN

Ông Lê Hồng Thái, Chủ tịch UBND xã Nhôn Mai, cho hay khó khăn hiện nay là khu đất xây dựng khu tái định là đất rừng phòng hộ nên phải qua quy trình thu hồi đất. Do đó, nếu sớm được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt cũng phải mất nhiều thời gian để thực hiện dự án và điều đáng lo nhất là sự an toàn cho 36 hộ dân đang sống trong vùng nguy hiểm. 

Ngoài ra, có 147 hộ dân khác ở nhiều bản bị sạt lở, nguy cơ mất an toàn cao cũng sẽ phải di dời. Hiện xã đã đề nghị tỉnh hỗ trợ kinh phí để người dân tự tìm đất xen ghép trong các khu dân cư để di dời nhà.

Không chỉ nhà ở, sinh kế lâu dài cho người dân các xã bị lũ ở vùng núi Nghệ An đang khiến chính quyền và người dân lo lắng khi lũ đã vùi lấp hầu hết dịch tích trồng lúa. 

Bản Na Hỷ, xã Nhôn Mai có 133 hộ dân sống bằng hơn 20 ha lúa nước trồng 2 vụ mỗi năm. Các thửa ruộng này chủ yếu nằm hai bên suối. Nhưng trận lũ vừa qua đã khiến hầu hết diện tích trồng lúa bị đất đá vùi lấp, một số thửa có thể khôi phục lại, nhưng chi phí để cải tạo là rất lớn. Chưa kể, con đập giữ nước để tưới cho diện tích trồng lúa cũng bị lũ phá vỡ khiến diện tích không bị bồi lấp cũng khó sản xuất vì không có nước.

"Chúng tôi đang rất lo lắng, vì lâu nay, ruộng lúa cũng cơ bản cung cấp đủ gạo ăn. Nhưng nay ruộng không còn, sẽ không biết lấy gì sinh sống. Đất rừng sản xuất thì ít mà chỉ trồng được sắn, ngô phục vụ chăn nuôi thôi", Trưởng bản Na Hỷ lo lắng.

Tại xã Tam Quang, 2 trận lũ cuối tháng 7 và tháng 8 đã gây thiệt hại cho xã vùng cao này hơn 163 tỉ đồng. Ông Nguyễn Hữu Hiến, Chủ tịch UBND xã Tam Quang, cho biết không chỉ thiệt hại nặng về nhà cửa và tài sản khi hàng chục căn nhà bị sập, cuốn trôi, nhấn chìm, nhiều diện tích đất sản xuất của người dân, trong đó chủ yếu đất trồng lúa nước bị vùi lấp, khó có thể cải tạo để tái sản xuất. Đất ruộng này cung cấp lúa gạo cho người dân khi rừng đã bị cấm đốt nương làm rẫy, nay không còn, người dân sẽ còn phải đối mặt với cả nguy cơ thiếu cái ăn.