Tượng khu du lịch, vui chơi kém thẩm mỹ

Khi những bức tượng 12 con giáp ở khu du lịch Hòn Dấu (Hải Phòng) bỗng nhiên được “mặc quần áo” vào năm 2018, chúng trở nên rất đỗi buồn cười. Trước đó, chúng đã làm nhiều người trong giới mỹ thuật cười nghiêng ngả vì những tỷ lệ thân thể méo mó không giống ai, những khuôn mặt vụng về.

Xa hơn, tượng Quốc tổ Hùng Vương tại công viên Đồng Xanh (TP.Pleiku, Gia Lai) đã gây "bão" hồi năm 2015. Tượng Quốc tổ cao tới 6 m này được tạo hình với da trắng như tuyết, môi đỏ như son, móng tay đỏ chót, khiến nhiều người nhìn thấy không thể không bất bình, khi vua Hùng bị “làm nail và tắm trắng” kiểu như vậy.

Những câu chuyện "cười mà chán" không dừng lại ở đó. Mới tháng 7 vừa qua, những bức tượng quỷ núi ở khu du lịch Quỷ Núi (H.Lạc Dương, Lâm Đồng) lại gây “bão” dư luận khi khu vui chơi này mới mở cửa. Nhiều tượng quỷ với bộ phận thân thể quá khổ được lan truyền trên mạng xã hội, kéo theo những ý kiến cho rằng chúng nhạy cảm, không hợp thuần phong mỹ tục. Ông Ngô Quang Phúc, chủ đầu tư khu du lịch này, cho biết ông khá bất ngờ trước những phản ứng gay gắt của dư luận. Sau đó, nhiều tượng đã được tháo bỏ theo góp ý của Sở VH-TT-DL Lâm Đồng.

Tượng quỷ ở khu du lịch Quỷ Núi (Lâm Đồng) gây tranh cãi ẢNH: LÂM VIÊN

Rồi chỉ hơn 1 tháng sau, khu du lịch Quỷ Núi lại khiến dư luận “nổi sóng” khi chở tượng binh lính xưa bị cho là giống tượng lính Trung Quốc về đây. Tuy những bức tượng lính này có khiên với hoa văn chim Lạc tương tự như trên mặt trống đồng Đông Sơn, nhưng tạo hình lại bị nhiều người đánh giá không giống binh lính Việt. Những bức tượng này sau đó cũng không trụ lại được ở khu du lịch Quỷ Núi.

Nhà điêu khắc Khổng Đỗ Tuyền (ĐH Mỹ thuật Việt Nam) đánh giá: “Thực ra cũng phải hỏi đó có đúng là tượng hay không? Chứ cái gì người ta làm có hình mình cũng gọi là tượng thì không nên. Họ làm tự phát, thích thì làm và chất lượng thì không đủ tính nghệ thuật”. Trong khi đó, nhà điêu khắc Nguyễn Thái Bình (ĐH Kiến trúc Hà Nội) lại nói đến kinh phí cho các tác phẩm mỹ thuật tại khu du lịch, vui chơi. Theo ông Bình, chủ đầu tư các khu vui chơi, du lịch thường chỉ có thể dành cho việc thiết kế một khoản tiền không lớn. “Việc họ phải nhờ nhà điêu khắc chuyên nghiệp có thể khiến kinh phí đội lên nhiều và do đó, họ chỉ thuê những nơi không quá đắt. Điều này dễ dẫn đến mất kiểm soát về mặt văn hóa với các khu giải trí liên quan đến văn hóa”, ông Bình nói. Cũng theo ông Bình, nếu các nhà điêu khắc và chủ đầu tư các khu du lịch, vui chơi có thể gặp nhau giữa “cung” và “cầu” với mức chi phí chấp nhận được thì có thể tạo ra tác phẩm chất lượng. Như những bàn tay đỡ chiếc cầu vàng ở Đà Nẵng chính là tác phẩm điêu khắc có thể hút khách du lịch một cách đáng kể.

Tượng lính ở khu du lịch Quỷ Núi

TS Trịnh Lê Anh (Khoa Du lịch Trường ĐH KHXH và NV - ĐH Quốc gia Hà Nội) cho rằng nhìn rộng hơn nhu cầu “check-in” tại các khu du lịch, điểm vui chơi giải trí. Nhu cầu này không chỉ có ở Việt Nam mà trên toàn thế giới, đặc biệt với khách trẻ. Chính vì thế, có 2 xu hướng tạo điểm “check-in”: một là bắt chước lẫn nhau, kiểu như copy khuôn mặt tượng ở Bali (Indonesia) hay tạo các tổ chim, cầu thang lên trời… Cách thứ hai là sáng tạo ra những thứ không giống ai. “Sản phẩm tạo ra có thể kỳ dị. Mình không thể đánh giá các khu du lịch này không thức thời được. Họ rất thức thời. Nhưng mà thức thời ở đây dưới một nền tảng văn hóa yếu. Trào lưu tạo sản phẩm du lịch “ăn xổi” sẽ đè bẹp các giá trị người làm văn hóa kỳ vọng”, ông Lê Anh nói.

Cũng theo ông Lê Anh, trên thế giới vẫn có những điểm đến thu hút du khách nhờ các công trình điêu khắc. “Tượng sư tử biển ở Singapore bé xíu, hay tượng nàng tiên cá ở Đan Mạch, tượng chú bé tè ở Bỉ. Thời gian trôi qua và chúng ta thấy đó là những tác phẩm thu hút, mạnh hơn cả những xu hướng mới”, ông Lê Anh nói.

“Du lịch của mình đang ở tình trạng người làm du lịch chỉ cần đông khách thôi chứ không đặt kỳ vọng ở văn hóa, nên người làm sáng tạo không giống ai mà lại không ai thẩm định cho thì rất dễ bị tẩy chay bởi cộng đồng”, ông Lê Anh nhận xét.

Trước thực trạng xây dựng, trưng bày tượng, biểu tượng có nội dung và hình thức không phù hợp với văn hóa Việt Nam tại một số khu du lịch và địa điểm công cộng, tác động không tốt đến môi trường văn hóa, thị hiếu thẩm mỹ của cộng đồng và xã hội, Bộ VH-TT-DL từng ra Văn bản số 1313/BVHTTDL-MTNATL vào năm 2018 gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư. Theo đó để thực hiện nghiêm các quy định tại Nghị định số 113/2013/NĐ-CP của Chính phủ về hoạt động mỹ thuật, bảo đảm môi trường văn hóa, thẩm mỹ, nhân văn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam, Bộ VH-TT-DL đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư chỉ đạo Sở VH-TT-DL, Sở VH-TT, Sở Du lịch tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị, khu du lịch, địa điểm công cộng trưng bày tượng, biểu tượng và công trình mỹ thuật ngoài trời đúng quy định của pháp luật, phù hợp với văn hóa Việt Nam.