 |
| Hình ảnh vệ tinh do Maxar Technologies công bố hồi tháng 4 cho thấy các tòa nhà bốc cháy ở phía đông Mariupol, Ukraine. |
maxar/afp |
Lực lượng Ukraine đang được hỗ trợ bởi hình ảnh từ các vệ tinh do thám thương mại với số lượng ngày càng nhiều, cho phép Kyiv tiếp cận thông tin tình báo từng là "địa bàn" của chỉ một vài chính phủ, theo một bài viết trên báo The Wall Street Journal (WSJ).
Lãnh đạo các công ty tư nhân cho biết hàng trăm vệ tinh do thám thương mại đang truyền dữ liệu tới chính phủ Mỹ và các nước đồng minh, đôi khi gửi trực tiếp cho chính quyền Ukraine để hỗ trợ họ trong việc đẩy lùi lực lượng Nga. Những hình ảnh này cũng được gửi cho các nhóm nhân đạo để giúp họ lên kế hoạch sơ tán dân thường.
Ngay cả trước khi quân đội Nga vào Ukraine, các vệ tinh này được cho là đã hé lộ kế hoạch của Điện Kremlin. Theo tờ báo Mỹ, khi Tổng thống Nga Vladimir Putin nói binh sĩ nước này ở biên giới đang rút về, hình ảnh vệ tinh đã cho thấy điều trái ngược, và rằng Nga đã xây một cây cầu từ Belarus để xe tăng vượt sông vào Ukraine.
"Không ai biết để nhìn vào khu vực đó", ông Will Marshall, đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành Planet Labs PBC - công ty chuyên cung cấp hình ảnh vệ tinh, nói với WSJ.
Thay đổi diện mạo xung đột
Ông Marshall cho hay công ty của ông, hiện làm việc với Lầu Năm Góc và các bên khác, đã phát hiện ra cây cầu vì lực lượng gồm khoảng 200 vệ tinh của công ty rà quét toàn bộ Ukraine một lần mỗi ngày. Các vệ tinh của công ty có thể phát hiện những thay đổi trên mặt đất.
Không chỉ thu thập hình ảnh quang học, một số vệ tinh có thể nhìn xuyên qua các đám mây và theo dõi chuyển động của quân đội Nga vào ban đêm. Dữ liệu từ các vệ tinh thương mại có thể không có chất lượng cao như những gì mà các vệ tinh do thám mới nhất của Mỹ thu được, nhưng chúng có thể dễ dàng được chia sẻ mà không gặp phải những hạn chế về bảo mật.
Các quan chức an ninh quốc gia cấp cao của Mỹ và lãnh đạo các công ty trong lĩnh vực này nói vệ tinh cho thuê với giá cả phải chăng đã làm thay đổi diện mạo xung đột, khiến các bên tham gia khó che giấu hành động của mình. Vì quá nhiều thông tin đã được công khai, các cơ quan tình báo Mỹ cũng dễ dàng giải mật và chia sẻ một số bí mật của riêng họ.
|
| Vụ sập cầu sông Desna. Các hình ảnh được chụp vào ngày 14 và 15.2.2022. |
PLANET LABS PBC |
"Dữ liệu địa không gian thương mại trong cuộc chiến ở Ukraine có vai trò như hệ thống định vị toàn cầu (GPS) trong chiến dịch Bão táp Sa mạc 30 năm trước", ông John Serafini, giám đốc điều hành của HawkEye 360, nhận xét, đề cập đến việc quân đội Mỹ sử dụng định vị vệ tinh trong Chiến tranh Vùng Vịnh năm 1991. HawkEye 360 có hệ thống vệ tinh thu thập tín hiệu tần số vô tuyến từ không gian.
Các lãnh đạo trong ngành cho biết, vệ tinh cũng đã được sử dụng để theo dõi dòng người tị nạn và phát hiện những nơi mà họ cho là hố chôn tập thể ở Ukraine. Đây cũng là những hình ảnh gây tranh cãi liên quan đến thương vong giữa chiến sự. Nga và Ukraine đã có nhiều cáo buộc qua lại.
Chính phủ trở thành khách hàng
Vệ tinh do thám ra đời từ những ngày đầu của cuộc chạy đua không gian. Nhiều tháng sau khi Liên Xô phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên là Sputnik vào năm 1957, tổng thống Mỹ khi đó Dwight D. Eisenhower đã phê duyệt kế hoạch để Mỹ phát triển và phóng vệ tinh do thám.
Bốn thập kỷ độc quyền của các chính phủ trong lĩnh vực này bắt đầu thay đổi với việc phóng vệ tinh Ikonos vào năm 1999 - thiết bị không gian đầu tiên cung cấp thương mại hình ảnh vệ tinh.
Trong những năm đầu tiên của vệ tinh thương mại, khách hàng chủ yếu vẫn là các chính phủ. Chuyện bắt đầu thay đổi khi có thêm nhiều vệ tinh chụp ảnh Trái đất được phóng lên không gian và người dùng bắt đầu quen hơn với việc này, theo Stephen Wood, giám đốc cấp cao của Maxar Technologies.
 |
Với hệ thống vệ tinh của mình, Maxar là công ty đi đầu trong việc cung cấp hình ảnh về chiến sự ở Ukraine. |
maxar |
Maxar là công ty đi đầu trong việc cung cấp hình ảnh về chiến sự ở Ukraine cho truyền thông. Ông Wood cho biết công ty có thể điều chỉnh các camera được gắn trên vệ tinh để thu thập hình ảnh về những gì đang xảy ra dưới mặt đất trên phạm vi lớn hơn, bao gồm các khu vực giáp biên giới Ukraine.
Ông Brian O'Toole, giám đốc điều hành của BlackSky Technology, cho biết vài ngày sau khi Nga phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraine, công ty đã quyết định thay đổi quỹ đạo dự kiến của hai vệ tinh sẽ được phóng vào ngày 2.4 để chúng đi qua Ukraine thường xuyên hơn. Hình ảnh tại Ukraine đã được BlackSky giao cho khách hàng trong vòng 24 giờ sau các vệ tinh mới được phóng lên, công ty tiết lộ.
Mike Greenley, giám đốc điều hành công ty công nghệ không gian MDA, cho biết công ty có thể chụp ảnh Ukraine hàng ngày và hình ảnh đôi khi có thể sẵn sàng để xem trong vòng chưa đầy 15 phút.
 |
| Hình ảnh từ BlackSky Technology cho thấy một đoàn xe quân sự của Nga ở Ivankiv, Ukraine, hồi cuối tháng 2. |
BLACKSKY TECHNOLOGY INC |
Dù các cơ quan tình báo chính phủ từng nhìn các vệ tinh do thám thương mại với con mắt nghi ngờ, giờ đây họ là những khách hàng thân thiết.
Các vệ tinh do thám của chính phủ Mỹ có giá hàng tỉ đô la mỗi thiết bị và có thể mất nhiều năm để xây dựng và triển khai. Các vệ tinh do thám thương mại tương đối rẻ và có thể lấp đầy khoảng trống.
Chính phủ Mỹ đang khuyến khích các công ty tư nhân chia sẻ dữ liệu của họ, theo Phó Đô đốc Robert Sharp, giám đốc Cơ quan Tình báo Địa không gian Quốc gia Mỹ. Cơ quan của ông Sharp có lẽ được công chúng biết đến nhiều nhất với việc xây dựng mô hình khu phức hợp Abbottabad của trùm khủng bố Osama bin Laden ở Pakistan dựa trên hình ảnh không gian.
Lầu Năm Góc từ chối cung cấp thông tin chi tiết về "các dịch vụ hình ảnh vệ tinh thương mại" nằm trong gói viện trợ an ninh cho Ukraine được công bố ngày 14.4.
Bình luận (0)