'Vi rút' trong văn hóa cộng đồng

Ở một phương diện nào đó, bệnh dịch này khiến chúng ta phải nhìn lại, thức tỉnh trước những thói quen và tập quán cố hữu trong cộng đồng. Những lễ lạt không cần thiết đã được tiết chế để tránh những rủi ro dịch bệnh chết người, nhưng qua đó cũng là một gợi ý về việc tiết kiệm thời gian, sức khỏe để tập trung vào công việc khởi đầu một năm.

Rồi đến những thói quen xấu trong đời sống cũng cần phải được điều chỉnh ngay và luôn: không ai chấp nhận chuyện khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng, vệ sinh chung cần được ý thức giữ gìn... để tránh phát tán bệnh tật. Trẻ em cần được người lớn làm gương, cung cấp nhiều kỹ năng phòng bệnh.

Trước khi có quyết định cho trẻ em hoãn nhập học, được biết hội phụ huynh nhiều trường học đã bàn bạc những giải pháp phòng lây nhiễm bệnh dịch trong nhà trường thật cụ thể. Việc dạy trẻ nhỏ rửa tay ra sao, không dùng chung muỗng đĩa, cần có trách nhiệm thông báo với phòng y tế nhà trường khi có triệu chứng bất thường để tránh truyền bệnh cho bạn bè... Trước sự hiểm nguy của bệnh dịch, những bài học cơ bản đó trở thành bắt buộc và sẽ là thói quen sống có trách nhiệm với mình và người khác về sau.

Nhưng dịch bệnh cũng đã phơi bày những hạn chế cần điều chỉnh trong đời sống văn hóa của người Việt. Đó trước hết là căn bệnh cơ hội: các cơ sở y tế, nhà thuốc tự ý đẩy giá sản phẩm y tế khi thấy cộng đồng có nhu cầu mua phòng dịch. Đó là sự ích kỷ và vô trật tự: những đám đông chen lấn để giành cho được một tấm khẩu trang. Đó là sự hạn chế khả năng bình tĩnh nhìn nhận và xử lý vấn đề chung một cách thấu đáo, cởi mở trong các không gian trao đổi ý kiến để rồi xảy ra những diễn dịch thông tin thiếu trách nhiệm…

Những hình ảnh và hiện tượng rất xấu đó cho thấy, có những con vi rút văn hóa trong cộng đồng với sức lây nhiễm dai dẳng, hủy hoại kháng thể khỏe mạnh của cộng đồng.

Chưa bao giờ như lúc này, sự bảo trọng sinh mệnh cá nhân phải đặt trong những giá trị liên đới với xã hội và nhân loại. Hình ảnh giữa trưa nắng, những thanh niên đi phát khẩu trang và khuyên người qua đường phải đeo vào để phòng dịch, những nhóm thiện nguyện soạn chương trình ôn tập để cho con trẻ không đến trường có thể an tâm không quên bài vở sau kỳ nghỉ dài, những bác sĩ vẫn tận tụy với người nhiễm bệnh bất chấp hiểm nguy tính mạng... cho thấy những nỗ lực lớn lao và đầy quả cảm.

Tin rằng, cùng với những quyết sách sáng suốt vĩ mô, thì những kỹ năng sống văn minh, những ứng xử lan tỏa giá trị nhân văn tốt đẹp sẽ là nguồn đề kháng văn hóa khỏe mạnh, giúp cộng đồng đi qua cơn dịch bệnh một cách nhanh chóng và ít tổn thất.