Xuất khẩu sản phẩm công nghệ gia tăng

Xuất thô giảm dần; chế biến, chế tạo tăng

Thông tin doanh thu xuất khẩu dịch vụ công nghệ của Tập đoàn FPT cán mốc 1 tỉ USD là một nét son trong bản đồ xuất khẩu năm nay. Con số này cao gấp 2 lần trong 3 năm qua của chính doanh nghiệp (DN) này. Đáng chú ý, 50% tổng doanh thu của DN đến từ chuyển đổi số - tăng gần gấp 6 lần trong 5 năm qua. Cụ thể, tăng trưởng của DN tập trung tại các công nghệ mới, như dịch vụ đám mây chiếm đến 40% doanh thu dịch vụ chuyển đổi số, AI - phân tích dữ liệu chiếm 12%...

Năm 2023, FPT cũng là DN thực hiện loạt thương vụ mua bán sáp nhập, hợp tác với các đối tác lớn đến từ Mỹ, Pháp. Nhờ vậy, FPT nâng cao năng lực trong các mảng mới của công nghệ cao về dữ liệu, đám mây, IoT (internet vạn vật), AI, phần mềm nhúng, các giải pháp thông minh, đặc biệt bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao.

CTV

Một lãnh đạo FPT khẳng định trong sản xuất chip có chuỗi ba công đoạn từ thiết kế, sản xuất và đóng gói dùng thử, VN có khả năng làm được cả ba công đoạn trên. Hiện tại, chip do FPT Semiconductor thiết kế được mang sang Hàn Quốc để sản xuất và sang Đài Loan để đóng gói, sau đó sẽ xuất sang châu Âu, Mỹ, Nhật Bản. Nếu xây dựng được tất cả chuỗi tại VN thì đó sẽ là một lợi thế rất lớn.

Tại tọa đàm "Chuỗi giá trị chip và cơ hội cho VN" mới đây, PGS-TS Nguyễn Đức Minh (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho biết phần thiết kế đóng góp 50% giá trị gia tăng cho chuỗi bán dẫn; khâu sản xuất đóng góp 24% và đóng gói chiếm 6%.

Chuyên gia marketing Vũ Quốc Chinh (Đại học Kinh tế TP.HCM) nhận xét việc một tập đoàn công nghệ phần mềm trong nước có doanh thu xuất khẩu dịch vụ công nghệ thu về 1 tỉ USD trong năm khó khăn này là một "chỉ dấu" cho thấy trong tương lai sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao là xu hướng, cơ hội cho VN. Từ trước đến nay, kim ngạch xuất khẩu của chúng ra vẫn nặng về gia công. Gia công hàng hóa là vật chất từ hàng điện máy, điện tử đến dệt may, da giày… Tuy nhiên, với nhu cầu và biến chuyển của thị trường thế giới, muốn phát triển trở nên giàu có và bền vững, phải làm được hàng có hàm lượng chất xám cao.

Trong thực tế, với các nước đang phát triển, xuất khẩu hàng công nghệ khởi đầu vẫn lắp ráp, gia công; phần thiết kế vẫn còn rất khiêm tốn. Tuy vậy, với quãng thời gian làm gia công dài như thời gian qua, đã đến lúc chúng ta cần đẩy mạnh mảng thiết kế riêng, tìm cách xâm nhập chuyển đổi công nghệ để tăng tỷ trọng giá trị gia tăng cho sản phẩm. Lúc đó kim ngạch xuất khẩu mới có sự đột phá được.

"Với những gì đang diễn ra trên thị trường toàn cầu, việc đẩy mạnh phát triển sản phẩm có hàm lượng giá trị gia tăng cao, tăng tỷ trọng sáng tạo… là sự sống còn của nền kinh tế. Năm tới, đơn hàng áo quần, giày dép có thể giảm hoặc chững lại, nhưng mảng công nghệ, sản xuất xanh… có thể phục hồi tốt và có nhiều lợi thế hơn", chuyên gia Vũ Quốc Chinh nói.

Xuất siêu kỷ lục

Nếu như thời điểm cuối quý 1/2023, xuất khẩu ghi nhận giảm 11,8% so với cùng kỳ năm trước; thì sang quý 2, kim ngạch xuất khẩu sau mỗi tháng đều tăng cao hơn. Đến cuối quý 3, mức giảm xuất khẩu thu hẹp còn 8,5% so với cùng kỳ. Số liệu vừa được cập nhật của Bộ Công thương cho thấy kim ngạch xuất khẩu cả năm thu hẹp dần, chỉ giảm 4,6%. Nhờ vậy, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu theo ước tính của Bộ Công thương năm nay đạt khoảng 683 tỉ USD, trong đó xuất khẩu ước đạt 354,5 tỉ USD, nhập khẩu ước đạt 328,5 tỉ USD. Dù xuất khẩu lỗi hẹn mục tiêu tăng trưởng 6%, song cán cân thương mại tiếp tục xuất siêu năm thứ 8 liên tiếp với mức thặng dư ước đạt 26 tỉ USD, tăng gần gấp 3 lần năm ngoái và là năm có mức xuất siêu kỷ lục từ trước đến nay.

Bộ Công thương nhận định xuất siêu tăng một phần nhờ nhập khẩu giảm. Nhưng xuất khẩu của nước ta cơ bản phục hồi tích cực hơn cho dù các mặt hàng xuất khẩu chủ lực đều giảm. Tiêu dùng toàn cầu thấp, song VN đã tranh thủ cơ hội từ sự phục hồi của các thị trường lớn, truyền thống để đẩy mạnh xuất khẩu. Dấu ấn trong năm 2023 là DN tận dụng rất tốt các cơ hội cam kết trong các hiệp định thương mại tự do (FTA).

Năm 2024, Bộ Công thương đặt ra mục tiêu xuất nhập khẩu tăng 6% so với năm 2023 và cán cân thương mại duy trì xuất siêu, dự kiến khoảng 15 tỉ USD. PGS-TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế tài chính, nhận xét nhờ cán cân thương mại tiếp tục ghi nhận xuất siêu kỷ lục đã góp phần tích cực cho cán cân thanh toán, giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô khác của nền kinh tế.

Ông Thịnh nói: "Năm 2023, xuất khẩu nhiều mặt hàng chủ lực như điện tử, linh phụ kiện, dệt may, da giày, đồ gỗ… không đạt được như mong muốn do nhiều yếu tố khách quan; song nỗ lực phục hồi, tìm đối tác mới, mở rộng thị trường của các DN xuất khẩu là điều rất đáng ghi nhận. Đáng chú ý, xuất khẩu của VN sang thị trường Trung Quốc đảo chiều từ mức giảm 2,2% trong 6 tháng đầu năm sang tăng khoảng 8,1% cả năm 2023, trong khi các thị trường lớn khác đều giảm. Đó là tín hiệu rất khả quan từ một thị trường lớn. Cơ cấu các nhóm hàng hóa xuất khẩu cũng có sự cải thiện theo chiều hướng tích cực, giảm hàm lượng xuất khẩu thô, tăng xuất khẩu sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp, tạo điều kiện cho hàng hóa VN tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu. Đặc biệt, xuất khẩu ngành công nghệ có dấu hiệu khởi sắc. Nếu thị trường thế giới ấm dần, đây là ngành tiềm năng của VN".

Tuy vậy chuyên gia này cũng lưu ý năm qua, việc thiếu đơn hàng tại một số ngành nghề sản xuất chủ lực một phần do yếu tố chủ quan. Đó là việc DN chậm đổi mới, chưa theo kịp yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn xanh hóa tại một số thị trường phát triển. "VN là quốc gia lấy xuất nhập khẩu làm động lực tăng trưởng. Năm 2024 phải củng cố để giữ phong độ và tăng trưởng. Cho dù nhiều dự báo năm tới sẽ tiếp tục khó khăn, song theo tôi đánh giá, hoạt động xuất nhập khẩu trong năm 2024 hy vọng sẽ tốt hơn", ông Thịnh nói.