Ai 'bảo kê' VN Pharma hợp thức hóa, trúng thầu thuốc ung thư giả?

Sau khi kết thúc phần thủ tục, đại diện Viện KSND TP.HCM (gọi tắt VKS) công bố bản cáo trạng số 53 ngày 30.6.2019 của Viện KSND tối cao liên quan đến vụ án buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh xảy ra tại Công ty Cổ phần VN Pharma – VN Pharma đối với bị cáo Nguyễn Minh Hùng (41 tuổi, nguyên Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc VN Pharma), Võ Mạnh Cường (41 tuổi, nguyên Giám đốc Công ty TNHH TM hàng hải Quốc tế H$C) cùng 10 đồng phạm.

Theo cáo trạng, VN Pharma được thành lập từ tháng 10.2011. Từ năm 2012, Nguyễn Minh Hùng nhận thấy thị trường có nhu cầu về thuốc chữa trị ung thư nên bàn với Võ Mạnh Cường nhập khẩu thuốc H-Capita 500mg, nhãn mác Công ty Helix Canada, chữa ung thư vú, ung thư đại tràng.

Thuốc H-Capita chưa có số đăng ký lưu hành tại Việt Nam nên Hùng yêu cầu cung cấp hồ sơ pháp lý, tuy nhiên Cường chỉ cung cấp được: giấy chứng nhận lưu hành tự do của thuốc H-Capita và giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc do Bộ Y tế Canada cấp cho Công ty Helix Canada, được đóng dấu hợp pháp hóa Lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada và ký tên Tham tán Nguyễn Văn Quyền. Quá trình điều tra, Viện Khoa học hình sự Bộ Công an giám định và kết luận “con dấu hợp pháp hóa lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada và chữ ký tên Tham tán Nguyễn Văn Quyền là giả”.

Bị cáo Võ Mạnh Cường, 41 tuổi, nguyên Giám đốc Công ty TNHH TM hàng hải Quốc tế H$C Ảnh: NGỌC DƯƠNG

Do Cường không cung cấp được “Tiêu chuẩn và phương pháp kiểm nghiệm thuốc” theo quy định tại Thông tư 47/2010 của Bộ Y tế nên Hùng thuê bị cáo Phạm Văn Thông (dược sĩ) làm giả tài liệu này, được viết bằng tiếng anh và có hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Việt, mang tên nhà sản xuất Công ty Helix Canada. Giá thỏa thuận 2.000 USD. Đồng thời, Hùng chỉ đạo cấp dưới thiết kế 2 bộ nhãn dự kiến lưu hành tại Việt Nam, để hợp thức đủ hồ sơ pháp lý thuốc H-Capita.

Sau khi hoàn thiện việc làm giả hồ sơ pháp lý, Hùng chỉ đạo cấp dưới lập đơn hàng số 225/2013, đề nghị Cục Quản lý dược cấp phép nhập khẩu 200.000 hộp thuốc H-Capita Caplet thông qua nhà cung cấp là Công ty Austin Hồng Kông (đã hết hạn giấy phép hoạt động về thuốc và nguyên liệu thuốc tại Việt Nam từ ngày 6.10.2013).

Trên cơ sở bộ hồ sơ giả do VN pharma cung cấp, Cục Quản lý dược thành lập Tổ thẩm định đơn hàng 225 nhưng vẫn không phát hiện và đánh giá hồ sơ đạt yêu cầu, và Cục trưởng Cục Quản lý dược, thời điểm đó là ông Trương Quốc Cường ký cấp phép nhập khẩu đơn hàng trên. Từ đó, Hùng thống nhất với Cường làm giả hợp đồng mua bán thuốc H-Capita thông qua Công ty Austin Hồng Kông để nhập khẩu 9.300 hộp thuốc H-Capita. Đồng thời, Hùng liên danh với Công ty CP dược phẩm T.Ư 1 Pharbaco dự thầu và trúng thầu tại Sở Y tế TP.HCM, cung cấp hơn 471.000 viên thuốc (tương đương 15.709 hộp) trong các bệnh viện tại TP.HCM.

Thứ tự các bị cáo từ trái qua: Nguyễn Trí Nhật (nguyên Phó tổng giám đốc VN Pharma), Ngô Anh Quốc (nguyên Phó tổng giám đốc VN Pharma), Võ Mạnh Cường (nguyên Giám đốc Công ty TNHH TM hàng hải Quốc tế H&C) NGỌC DƯƠNG

Ngày 11.4.2014, lô hàng 9.300 hộp thuốc H-Capita được nhập về Việt Nam. Giá thực tế của lô thuốc là 251.100 USD (hơn 5,3 tỉ đồng) nhưng VN Pharma khai báo giá trị hơn 14,6 tỉ đồng.

Thời điểm khởi tố vụ án vào tháng 4.2014, kết quả điều tra thể hiện thuốc không có nguồn gốc sản xuất tại Canada. Bởi trên các thùng hàng thuốc có dán tem kiểm tra an ninh tại một sân bay của Ấn Độ và dán tem vận chuyển từ Ấn Độ về Singapore, phù hợp với văn bản trả lời ủy thác của Singapore. Và qua kiểm tra, mã vạch, mã số in trên vỏ hộp thuốc không được đăng ký bởi quốc gia nào. Còn về chất lượng lô thuốc, kết luận giám định của Bộ Y tế thể hiện lô thuốc H-Capita 500mg nói trên chứa 97,5% hoạt chất capecitabine là thuốc kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.

Tháng 7.2017, TAND TP.HCM từng đưa vụ án ra xét xử, tuyên phạt Nguyễn Minh Hùng, Võ Mạnh Cường cùng 12 năm tù về tội buôn lậu. 7 bị cáo đồng phạm trong vụ án bị kết án về tội buôn lậu và tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức. Sau khi bản án sơ thẩm được tuyên, dư luận đã có nhiều ý kiến phản đối mạnh mẽ vì cho rằng hành vi của các bị cáo là buôn bán thuốc chữa bệnh giả chứ không phải hành vi buôn lậu.

Tháng 10.2017, toàn bộ bản án sơ thẩm của TAND TP.HCM đã cấp phúc thẩm tuyên hủy để điều tra lại. Quá trình điều tra lại, cơ quan điều tra đã khởi tố thêm 3 bị can gồm Phan Xuân Thiện (nguyên phó tổng giám đốc VN Pharma); Hoàng Trúc Vy (nhân viên phòng nghiên cứu phát triển VN Pharma) và Phạm Quỳnh Trang (nhân viên Công ty TNHH hàng hải quốc tế H&C), nâng tổng số bị can trong vụ án lên 12 người. Đồng thời, 12 bị can trong vụ án đều bị thay đổi tội danh sang tội “buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh".

Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường vắng tại tại phiên xử Trong phần thủ tục của HĐXX, đại diện Viện KSND TP.HCM tham gia phiên tòa có ý kiến cần xác định thêm Công ty VN Pharma ngoài tư cách tố tụng người liên quan, thì cần xác định thêm họ là người bị hại. Tuy nhiên, chủ tọa Phạm Lương Toản thay mặt HĐXX giải thích HĐXX không xác định VN Pharma là người bị hại nên chỉ triệu tập VN Pharma với tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Đối với những cá nhân được tòa triệu tập đến tòa với tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và người làm chứng, trong đó có Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường, theo đại diện Viện KSND TP.HCM, sự vắng mặt của những người này không ảnh hưởng đến vụ án nên nếu trong quá trình xét xử, xét thấy cần thiết thì HĐXX cần triệu tập bổ sung. Về vấn đề này, theo HĐXX, những người này đã có đơn xin vắng mặt, đồng thời họ có lời khai đầy đủ tại cơ quan điều tra nên quá trình xét xử, các luật sư, VKS sẽ sử dụng lời khai của họ tại cơ quan điều tra, và HĐXX sẽ xem xét, đánh giá. Xét cần thiết cần phải triệu tập lần nữa thì HĐXX sẽ xem xét. Ngoài ra, HĐXX cũng thông báo cho những người tham gia phiên tòa, rằng trong hồ sơ vụ án, có những tài liệu được đóng dấu mật, tuyệt mật chưa được giải mật vì vậy đề nghị trong quá trình sử dụng thì các luật sư cần lưu ý. Ai đó vì sử dụng tài liệu mà lộ tài liệu mật thì sẽ bị xử lý theo quy định.