Cách nào 'hạ nhiệt' bất động sản?

Ngày 28.10, tiếp tục kỳ họp 8 Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận tại hội trường đối với báo cáo của đoàn giám sát và dự thảo nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023".

Đưa BĐS vào danh mục kê khai giá

Báo cáo giám sát cho thấy, giai đoạn 2022 - 2023, thị trường bất động sản (BĐS) suy giảm, hoạt động của các doanh nghiệp (DN) gặp nhiều khó khăn. Đáng nói, nguồn cung BĐS hạn chế hơn rất nhiều, giá thì tăng vọt. Riêng Hà Nội và TP.HCM hiện không còn phân khúc căn hộ chung cư có giá phù hợp với thu nhập của đa số người dân.

Nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khi thảo luận đã bày tỏ sự lo ngại khi giá nhà, đất liên tục tăng cao một cách bất thường; hàng ngàn người ăn chực nằm chờ, xếp hàng thâu đêm để đấu giá đất; việc mua bán chủ yếu diễn ra bởi giới đầu cơ nhằm tạo sóng, gây nhiễu loạn thị trường.

ẢNH: GIA HÂN

Để ngăn chặn tình trạng thổi giá, ĐB Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) đề nghị bổ sung quy định người tham gia đấu giá phải chứng minh được năng lực về tài chính trước khi đấu giá đất, nếu bỏ cọc sẽ bị xử lý tương ứng với giá trị tài sản bị bỏ cọc. Đồng thời, cơ quan quản lý cần thực hiện ngay việc kiểm tra các yếu tố hình thành giá khi có sự biến động bất thường, từ đó bảo vệ người tiêu dùng và cũng là cơ sở để thu thuế điều tiết phần thu nhập tăng lên do giá cao.

Đặc biệt, ông Cường đề xuất đưa hàng hóa BĐS của DN bán ra lần đầu thuộc đối tượng phải kê khai giá. Cùng với đó là thí điểm cơ chế quản lý sàn giao dịch BĐS chuyên nghiệp, trở thành công cụ quản lý minh bạch, không để lực lượng trung gian môi giới làm nhiễu loạn thị trường.

Một "lối ra" khác cho thị trường BĐS được nhiều ĐB kỳ vọng là tháo gỡ cho những dự án đang gặp vướng mắc, để bổ sung nguồn cung cho thị trường, giảm sự khan hiếm và giảm giá BĐS.

ĐB Lê Thanh Hoàn (đoàn Thanh Hóa) đề nghị làm rõ khái niệm "không hợp thức hóa sai phạm"; nếu không làm gì thì dự án sẽ tiếp tục để cỏ mọc, nằm phơi nắng mưa; thay vào đó phải tìm cơ chế, chính sách để giải phóng nguồn lực. Trường hợp hành vi vi phạm là nghiêm trọng thì phải triệt để cưỡng chế, trường hợp do pháp luật không phù hợp mà cần sự chỉnh sửa, bổ sung và được các cơ quan có thẩm quyền chấp thuận thì nên hồi tố để miễn trừ trách nhiệm trên cơ sở hài hòa lợi ích của người dân, cộng đồng và nhà nước. "Không nên có quan điểm rằng khi đã sửa các quy định, quy phạm pháp luật sẽ là hành vi hợp pháp hóa sai phạm, mà đây là quá trình đưa cuộc sống vào trong pháp luật", ông Hoàn nói.

Tăng cường nhà ở xã hội cho thuê thay vì bán

Vẫn theo báo cáo của đoàn giám sát, số lượng căn hộ nhà ở xã hội (NƠXH) cung cấp cho thị trường đang thiếu hụt xa so với nhu cầu. Quy định về trình tự, thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư còn phức tạp, kéo dài, thiếu thống nhất. Một số quy định chồng chéo, thiếu thống nhất dẫn đến ách tắc trong triển khai các dự án NƠXH. Chính sách ưu đãi của nhà nước chưa khuyến khích, thu hút nhà đầu tư tham gia phát triển NƠXH. Việc tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, thủ tục vay vốn gặp khó khăn.

ẢNH: GIA HÂN

ĐB Hoàng Văn Cường nhận định, đối tượng cần mua NƠXH thường là những người không có nhiều tiền, thu nhập chỉ đủ để trang trải cuộc sống, không có tiền tích lũy để trả tiền mua nhà, thậm chí không đủ tiền tích lũy để trả lãi vay ngân hàng nếu như được vay để mua nhà. Để người thu nhập thấp có chỗ ở, ông đề nghị phải tăng phân khúc nhà ở cho thuê, người thu nhập thấp có thể thuê nhà ở này suốt đời, khi tích lũy đủ tiền thì sẽ chuyển sang mua nhà ở thương mại và dành quỹ nhà cho thuê đó cho những người thu nhập thấp khác vào thuê.

Đồng thời, việc phát triển nhà ở cho thuê không thể dựa vào DN, vì đây là "bỏ tiền cục và thu tiền lẻ", tiền lẻ này còn không đủ để bảo dưỡng, vận hành. Do đó, ĐB kiến nghị xây dựng một quỹ dành riêng cho đầu tư phát triển nhà ở cho thuê, lấy từ nguồn thu 20% tiền sử dụng đất NƠXH của các dự án nhà ở thương mại.

Đáng lưu ý, ĐB Tạ Minh Tâm (đoàn Tiền Giang) đề xuất bên cạnh các hình thức về phát triển NƠXH qua đầu tư quy mô của nhà nước, DN, tổ chức kinh tế thì nên nghiên cứu giải pháp huy động nguồn lực từ người dân...

Thảo luận thêm, ĐB Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) đề nghị bổ sung nội dung tăng cường kiểm tra đối tượng sở hữu NƠXH và quy trình, thủ tục xét duyệt hồ sơ mua, thuê mua NƠXH. Bà Nga dẫn thực tế có những dự án NƠXH chưa nghiệm thu nhưng việc rao bán đã xuất hiện trên mạng xã hội, "nếu có cuộc thanh tra, kiểm tra xem người đang ở trong NƠXH, chắc rằng sẽ có những người không đúng đối tượng được ưu đãi", bà nói.

Nhà ở xã hội nhất định không được tăng giá

Giải trình trước QH, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết Bộ Xây dựng đang xây dựng cơ sở dữ liệu về BĐS nhằm điều tiết thị trường này thông qua dữ liệu, đánh giá chỉ tiêu. Với cơ sở dữ liệu này, khi giá cả vượt quá ngưỡng thị trường, cơ quan quản lý sẽ có nhận định, đánh giá, đưa ra giải pháp điều tiết.

Cùng với đó là cơ chế giải quyết đối với các dự án BĐS có vướng mắc. Việc giải quyết được thực hiện trên cơ sở đảm bảo hài hòa lợi ích giữa người dân và nhà nước, không làm thiệt hại cho bên thứ ba ngay tình. Đồng thời, Chính phủ cũng sẽ chỉ đạo việc rà soát toàn bộ quỹ nhà tái định cư để chuyển sang NƠXH; nghiên cứu, phổ biến cải cách thủ tục hành chính… "Đặc biệt, chúng ta sẽ quản lý NƠXH thông qua việc quản lý lợi nhuận tối đa và nhiều giải pháp đồng bộ. Tôi nghĩ NƠXH nhất định không được tăng giá sẽ là tin mừng với người lao động", Phó thủ tướng nhấn mạnh.