Chiến hạm lớp Trump liệu có thành hiện thực?

Vừa qua, Tổng thống Trump bất ngờ công bố một lớp tàu chiến mới cho Hải quân Mỹ mang tên ông. Theo nhà lãnh đạo, tàu chiến mới sẽ lớn hơn, nhanh hơn và mạnh hơn "gấp 100 lần" so với bất kỳ chiến hạm nào từng được chế tạo.

Ảnh: AP

Tàu sẽ được trang bị tên lửa bội siêu thanh, tên lửa hành trình hạt nhân, pháo điện từ, vũ khí laser công suất cao và sẽ được "điều khiển rất nhiều bằng trí tuệ nhân tạo (AI)". Tàu chiến Trump được xem là trung tâm của "Hạm đội Vàng" nhằm củng cố ưu thế hải quân của Mỹ. Tuy nhiên, giới chuyên gia đánh giá hết sức dè dặt về tính khả thi của dự án này.

Nhiều rào cản

Chuyên gia Mark Cancian, cố vấn cấp cao tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) và có nhiều kinh nghiệm trong lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ, đánh giá đây là dự án rủi ro cực cao và gần như chắc chắn không bao giờ được đưa vào hoạt động vì quá tốn kém, mất nhiều thời gian và đi ngược lại học thuyết tác chiến hiện nay của Hải quân Mỹ.

Về mặt thiết kế, ông cho rằng con tàu này quá lớn, với độ choán nước 30.000 tấn, gấp đôi tàu khu trục hiện đại Zumwalt. Hơn nữa, tàu Trump còn được trang bị hàng loạt công nghệ mới, vũ khí hạt nhân và vũ khí năng lượng định hướng.

Tương tự, tờ South China Morning Post dẫn lời ông Chu Ba, đại tá quân đội Trung Quốc về hưu, nhận xét: "Về mặt kỹ thuật, mức độ khó khăn là cực kỳ cao và phức tạp. Việc phối hợp quá nhiều yếu tố như vậy gần như là không thể".

Tàu này mới chỉ trong giai đoạn thiết kế và chiếc đầu tiên mang tên USS Defiant dự kiến đến đầu năm 2030 mới có thể được đóng. Chi phí đóng tàu là cực kỳ đắt đỏ, ước tính khoảng 9 tỉ USD/chiếc. Chiếc đầu tiên thường đắt hơn 50% nên có thể là 13,5 tỉ USD, tương đương một tàu sân bay, theo ông Cancian.

Lớp tàu chiến mới cũng đi ngược lại học thuyết tác chiến phân tán mà Hải quân Mỹ đang theo đuổi. Theo học thuyết, Mỹ hướng đến phát triển hạm đội dàn trải, kết nối với nhau như một mạng lưới, tối đa hóa hỏa lực bằng cách phối hợp các cảm biến và giàn phóng. Trong khi đó, kế hoạch của chính quyền ông Trump là đóng tàu chiến cỡ lớn, đắt tiền, dễ trở thành mục tiêu giá trị cao cho các hệ thống chống hạm. GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) thì nhận định dự án mới nhiều khả năng sẽ thúc đẩy Trung Quốc tăng tốc chương trình tên lửa đạn đạo chống hạm và hợp tác quân sự chặt chẽ hơn với Nga.

Mục tiêu của ông Trump

Từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1, ông Trump đã cam kết hồi sinh ngành đóng tàu của Mỹ, trong bối cảnh ngày càng có nhiều cảnh báo cho rằng nước này đang bị Trung Quốc vượt qua cả về năng lực lẫn sản lượng đóng tàu. Hồi tháng 4, ông Trump ký sắc lệnh hành pháp nhằm củng cố và tái thiết ngành công nghiệp hàng hải và lực lượng lao động trong nước, đồng thời ký kết thỏa thuận với các hãng đóng tàu Hàn Quốc.

Giới quan sát cho rằng tàu chiến lớp Trump nếu được đóng sẽ củng cố năng lực hải quân vốn rất tiên tiến của Mỹ và gia tăng đáng kể khả năng kiểm soát đại dương. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu cao cấp Liselotte Odgaard, tại Viện Nghiên cứu Hudson (Mỹ), nhận định rằng dự án này chủ yếu nhằm phát đi thông điệp chiến lược cho tương lai và phục vụ toan tính chính trị - công nghiệp trong nước, hơn là đáp ứng nhu cầu quân sự cấp thiết hiện nay. Trong ngắn hạn, khả năng răn đe tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ vẫn phụ thuộc vào các mạng lưới tác chiến phân tán, khả năng chống tiếp cận ven biển, cũng như mức độ sẵn sàng của tàu ngầm và tàu sân bay, bà Odgaard nói.

Ông Cancian cho rằng điều Hải quân Mỹ cần lúc này không phải các chương trình phát triển kéo dài hàng thập niên, mà tốt hơn là nên nâng cấp thiết kế đã chứng minh năng lực và tăng tốc sản xuất.