Kiến nghị tăng tỷ lệ điều tiết ngân sách TP.HCM lên 23% để phục hồi kinh tế

Nghiên cứu nhận định, kinh tế TP.HCM đã chịu tổn thất nghiêm trọng trong thời gian giãn cách: tổn thất lớn của cá nhân, hộ gia đình; lao động, việc làm suy giảm mạnh; doanh nghiệp kiệt quệ tài chính. Nếu không có sự can thiệp kịp thời của nhà nước, tỷ lệ thất nghiệp của TP.HCM và khu vực phía nam sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Để chính sách hỗ trợ đạt hiệu quả tức thời, cần đặt mục tiêu ưu tiên tốc độ hỗ trợ, chấp nhận một sự sai lệch nhất định ở đối tượng thụ hưởng. Các gói hỗ trợ tập trung vào hai hướng. Thứ nhất, hỗ trợ trực tiếp cho tổng cầu bằng cách cắt giảm thuế, tăng chi đầu tư, chi hỗ trợ việc làm, chi hỗ trợ nhu cầu tiêu dùng thiết yếu, đảm bảo an sinh xã hội. Thứ hai, hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp, hạn chế đóng cửa, phá sản, chia sẻ chi phí, bảo lãnh và cho vay, cung cấp dòng vốn chi phí thấp; Gia tăng khả năng tự phục hồi của tiểu thương, hộ kinh doanh cá thể...

Các chuyên gia đều cho rằng, vai trò và vị trí của nền kinh tế TP.HCM đối với vùng kinh tế trọng điểm phía nam cũng như cả nước là rất quan trọng. Do đó sự hỗ trợ nguồn lực từ ngân sách trung ương cần đóng vai trò then chốt, bao gồm cả các hỗ trợ tức thời trong ngắn hạn và các hỗ trợ mang tính cấu trúc khi kết thúc giãn cách và tiếp tục kéo dài trong trung hạn. Để kiến tạo phục hồi kinh tế TP.HCM, nhóm nghiên cứu đề xuất Quốc hội, Chính phủ áp dụng cơ chế đặc thù cho TP.HCM nhằm giúp quá trình hồi phục kinh tế diễn ra nhanh nhất có thể, tạo tác động lan tỏa kéo theo tăng trưởng của vùng kinh tế động lực phía nam và cả nước. Giải pháp phát hành trái phiếu chính phủ trong điều kiện lãi suất trái phiếu chính phủ đang ở mức thấp và chuyển giao nguồn vốn này cho TP.HCM sử dụng với trách nhiệm trả lãi vay là có tính khả thi và đem lại hiệu quả đầu tư. Ngoài ra, từ năm ngân sách 2022, kiến nghị Trung ương cho phép tăng tỷ lệ điều tiết ngân sách TP.HCM từ 18% lên 23% và cho phép nâng trần nợ công của TP.HCM để có thể phát hành trái phiếu chính quyền đô thị, giúp thành phố có đủ nguồn lực cho đầu tư phát triển. Song song với chính sách từ trung ương, TP.HCM cần thiết phải kiến tạo động lực thông qua gói hỗ trợ tái tạo việc với đề xuất hỗ trợ 25% lương tối thiểu vùng cho doanh nghiệp duy trì đạt ngưỡng tỷ lệ lao động; Thiết lập chương trình kích cầu mới trên cơ sở chương trình hỗ trợ lãi suất đã rất thành công từ nhiều năm qua; Xây dựng chợ đầu mối trực truyến; Nâng cao năng lực hệ thống y tế, chú trọng đến tốc độ chuyển đổi số và gia tăng sự bền vững trong liên kết vùng cùng với các chính sách hỗ trợ mang tính tức thời cho cá nhân, hộ gia đình và doanh nghiệp bị tổn thương nặng trong giai đoạn giãn cách. Quy mô gói hỗ trợ của TP.HCM khoảng 22.300 tỉ đồng, tương đương 1,7% GRDP của TP.HCM.

Trên phạm vi cả nước, báo cáo nghiên cứu đã đề xuất các chính sách về an sinh xã hội, hỗ trợ tái tạo việc làm, chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa với các phương án khác nhau có quy mô tối thiểu 120.000 tỉ đồng và tối đa có thể lên đến 250.000 tỉ đồng (khoảng 4% GDP). Nhóm nghiên cứu đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò điều phối chính sách phục hồi kinh tế phải gắn đồng bộ với các chính sách khác như an sinh xã hội, y tế, phòng chống dịch, tiêm vắc xin lao động - việc làm, giáo dục đào tạo… để đạt được sự thống nhất xuyên suốt. Đảm bảo được tính nhất quán của các chính sách thậm chí còn có tầm quan trọng hơn so với các chính sách hỗ trợ khẩn cấp.

Báo cáo nghiên cứu dựa trên hai giả định: Thứ nhất là TP.HCM và các tỉnh giáp ranh cơ bản kiểm soát được Covid-19 lần 4 trong tháng 9 để có thể quay trở lại hoạt động ở điều kiện “bình thường mới” trong tháng 10. Thứ hai là vắc xin sẽ tiếp tục được triển khai trên diện rộng để đến đầu quý 4/2021 đạt độ bao phủ 70 - 80% người dân cư ngụ tại TP.HCM và các tỉnh giáp ranh được tiêm đủ 2 mũi. Đến tháng 12, cơ bản 70 - 80% người dân Việt Nam được tiêm vắc xin ít nhất 1 mũi.