Cơ quan LHQ kêu gọi ngừng 'đùa với lửa' quanh nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia của Ukraine

Nhà máy Zaporizhzhia, hiện là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu, đã bị Nga kiểm soát từ đầu cuộc xung đột ở Ukraine. Hiện tại nhân sự làm việc tại nhà máy này vẫn là người Ukraine.

Nhà máy nằm gần chiến tuyến, và Moscow và Kyiv hiện cáo buộc lẫn nhau là thủ phạm pháo kích cơ sở này. Ông Rafael Grossi, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) hôm 6.9 đã phát biểu tại Liên Hiệp Quốc sau khi công bố báo cáo cho biết tình hình ở Zaporizhzhia là "không bền vững".

Ông và các thanh tra IAEA khác đã đến nhà máy này hồi tuần trước, bất chấp tình trạng pháo kích nguy hiểm.

"Những vụ tấn công nhắm vào cơ sở này, tôi đã có thể tự mình nhìn thấy, và cùng các chuyên gia khác, chúng tôi đánh giá đơn giản là không thể chấp nhận được", ông Grossi cho biết.

Ông Grossi đề xuất ngay lập tức thiết lập vùng an ninh xung quanh nhà máy. Trước đây, Tổng thư ký LHQ đã có lời thúc giục tương tự:

"Nên đảm bảo thỏa thuận về chu vi phi quân sự. Cụ thể, có thể bao gồm cam kết rút mọi thiết bị và nhân lực quân sự của lực lượng Nga khỏi chu vi này, và cam kết không tiến quân vào đó từ phía Ukraine".

Trả lời phỏng vấn đài CNN, ông Grossi nói IAEA không kêu gọi "phi quân sự hóa" mà chỉ là "vùng bảo vệ an toàn và an ninh hạt nhân" mà tất cả các bên cam kết "tránh nhắm vào nhà máy, tránh mọi cuộc pháo kích vào nhà máy".

Ông cũng cho biết đoàn thanh sát viên IAEA không có phương tiện để đánh giá và kết luận xem ai đã pháo kích nhà máy. Ông Grossi giải thích rằng để tìm ra điều đó, "cần theo dõi hoạt động quân sự trên một vùng rộng lớn, mà làm như vậy không chỉ vượt quá chức trách của IAEA mà sẽ còn đòi hỏi năng lực khổng lồ".

Các thanh tra cho biết đã phát hiện binh sĩ và thiết bị quân sự Nga ở nhà máy. Nhiều phương tiện quân sự Nga đậu trong các hành lang chứa tuốc bin. Moscow đã phủ nhận các cáo buộc sử dụng nhà máy làm lá chắn cho lực lượng nước này và nói rằng các binh sĩ ở đó chỉ đang bảo vệ nhà máy.